އަހަރެންގެ މަޒުހަބު
ޠާޣޫތަށް ތަކުފީރު ނުކުރާ ކޮންމެ މީހަކީ އާދި ކާފަރެއް ނޫނެވެ. (2)
ތަކުފީރަކީ ޠާޣޫތުން އިޖުތިނާބަ ވުމުގެ ޝަރުޠެއް ހެއްޔެވެ؟
[ އައްޝައިޚް އަބޫ ބަކުރުލް ޤަޙްޠާނި تقبله الله ]
މުޝްރިކުން ތަކްފީރު ކުރުމުގައި ހުރި އާޔަތް ތަކަށް ބަލާއިރު:
قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِىٓ إِبْرَٰهِيمَ وَٱلَّذِينَ مَعَهُۥٓ إِذْ قَالُوا۟ لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَءَٰٓؤُا۟ مِنكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ كَفَرْنَا بِكُمْ وَبَدَا بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ ٱلْعَدَٰوَةُ وَٱلْبَغْضَآءُ أَبَدًا حَتَّىٰ تُؤْمِنُوا۟ بِٱللَّهِ وَحْدَهُۥٓ
إبراهيم ގެފާނާއި، އަދި އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހުގައިވާ މީހުންގައި ތިޔަބައިމީހުންނަށް ރިވެތިވެގެންވާ ނަމޫނާއެއްވާކަން ކަށަވަރެވެ. (އެއީ) އެއުރެން، އެއުރެންގެ قوم އަށް ބުނިހިނދެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، ތިޔަބައިމީހުންނާއި، اللَّه ފިޔަވައި ތިޔަބައިމީހުން އަޅުކަންކުރާ ތަކެތިން، ތިމަންމެން ބަރީއަވެގެންވަމުއެވެ. ތިޔަބައިމީހުންނަށް ތިމަންމެން ކާފަރުވަމެވެ. ތިމަންމެންނާއި، ތިޔަބައިމީހުންނާ ދެމެދުގައި عداوة ތެރިކަމާއި، ރުޅިވެރިކަންވަނީ އަބަދަށްޓަކައި ފާޅުވެފައެވެ. އެއްކައުވަންތަ اللَّه އަށް ތިޔަބައިމީހުން إيمان ވެއްޖައުމަށް ދާނދެނެވެ.
(ތަކްފީރު ކުރުމުގެ) ޙުކުމް ގެ މައްޗަށް އެކަނި ބަލާނަމަ، މިއާޔަތަކުންނެއް މިއީ ޝަރުޠެކޭ ނޫނީ ޝަރުޠެއް ނޫނެކޭ ބުނެވޭ ކަށް ނެތެވެ. އެހެނީ މިއާޔަތް އައިސްފައިވަނީ ޠާޣޫތަށް ކާފަރު ވުމުގެ އެންމެ ކާމިލު (ފުރިހަމަ) ދަރަޖަ އާއި މެދުގައެ ެ. އަދި އޭގައިވަނީ ޢަދާވާތްތެރިކަން ފެށުމުގެ ޖުމްލައެކެވެ. އަދި ތަކްފީރަކީ ޝަރުޠެކޭ އަދި ޢަދާވާތް ތެރިކަން ފެށުން މިއާޔަތުގެ ދަށުން ޝަރުޠުވެގެ ނުވާކަމަށް ބުނާނަމަ، މި ތަފާތު ކުރުމަށް ދަލީލު ބޭނުންވެގެން ވެއެވެ. އެހެންކަމުން މިއާޔަތުން ޢަމަލު ކުރަންޖެހޭ ލަނޑުދަނޑި އަށް ބަލާއިރު، އެލަނޑުދަނޑިއަކީ ވާޖިބެއް އަދި ލާޒިމެއް ކުރުމުގެ މައްޗަކަށް ވެސް ދަލީލު ނުކޮށްދެއެވެ. އަދި މިދަލީލަކުން އެކަންޏެއް މިކަމުގެ ޝަރުޠުވަންތަކަމަކަށް ވެސް ދަލީލު ނުކޮށްދެއެވެ. ކަނޑައެޅޭންވެސް ނެތެވެ.
މިޘާލަކަށް،
قُلْ يَٰٓأَيُّهَا ٱلْكَٰفِرُونَ
ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! އޭ كافر ންނޭވެ!
މިއީ މުޝްރިކުން ތަކްފީރު ކުރުމަށް އޮތް އަމުރެކެވެ.
قُلْ يَٰٓأَيُّهَا ٱلْكَٰفِرُونَ
ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! އޭ كافر ންނޭވެ!
لَآ أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ
ތިޔަބައިމީހުން އަޅުކަންކުރާ ތަކެއްޗަކަށް، ތިމަންކަލޭގެފާނު އަޅުކަމެއް ނުކުރައްވަމެވެ.
އާއެކެވެ. މިއީ އަމުރެކެވެ. އެހެނަސް އެއަކީ (އީމާން ކަމުގެ) ޝަރުޠެއް ކަމަށް މިއިން ފަހުމު ކުރެވިދާނެ ހެއްޔެވެ؟ އިޖުމާޢުގެ މަތިން މިއިން ޝަރުތެއް ފަހުމު ނުވެއެވެ. އުޞޫލިއްޔަ ބޭކަލުންގެ އިޖުމާޢިންނެވެ. މާނައީ، މިއަމުރުގެ މައްޗަށް މިކަމަކީ (އީމާން ކަމުގެ) ޝަރުޠެއް ކަމުގެ ޙުކުމެއް ތިބާއަކަށް ނެރެވޭން ނެތެވެ. ﷲ ޖައްލަޖަލާލަހު ގެ ފޮތުގައި ޝަރުޠެއް ގެ ބާސްމަގުން މިކަން ފެންނާން ނެތެވެ. އެހެނާސް މިނޫން ކަންކަން (ޝަރުޠުވެފައިވާކަން) ފެންނާން އެބަހުއްޓެވެ.
ޠާޣޫތަށް ކާފަރު ވުމުގެ ޞިފަ ﷲ ގެ ފޮތުގައި ވަނީ ޞަރީޙަކޮށް ނަންގަނެވިފައެވެ. ލުޣަވީ ގޮތުން ސާފު ބަހުންނެވެ. ދޭހަވާ މާނައެއް ގޮތުގައެއް ނޫނެވެ. މިއީ އައްޒުމަރު ސޫރަތުގައި ވާ ﷲ ތަބާރަކަ ވަތަޢާލާގެ ބަސްފުޅެވެ. އެބަހީ، ނަބިއްޔުން، އެބޭކަކަލުން ފޮނުއްވުނީ ކޮންއެއްޗަކާއި އެކުގަހެއްގެވެ؟
وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِى كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولًا أَنِ ٱعْبُدُوا۟ ٱللَّهَ وَٱجْتَنِبُوا۟ ٱلطَّٰغُوتَۖ
ހަމަކަށަވަރުން، ތިމަންރަސްކަލާނގެ ކޮންމެ أمّة އަކަށްމެ رسول އަކު ފޮނުއްވީމެވެ. އެއީ، اللَّه އަށް އަޅުކަންކުރުމަށާއި، ޠާޣޫތު އިން "އިޖުތިނާބު" ވުމަށް (ދުރުހެލިވުމަށް) ގޮވާލައްވަމުންނެވެ.
ޠާޣޫތުން އިޖުތިނާބަ ވުމަކީ އެއަށް ކާފަރު ވުމެވެ. އަދި ކިއެއްހެއްޔެވެ؟ އެއަށްވުރެވެ ފުންވެގެންވެއެވެ. އިޖުތިނާބަ ވުމުން އެއަށް ކާފަރުވެ އެއެއްލާލައި އެއިން މިންޖުވެވުނީއެވެ.
އާއެކެވެ.
وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِى كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولًا أَنِ ٱعْبُدُوا۟ ٱللَّهَ وَٱجْتَنِبُوا۟ ٱلطَّٰغُوتَۖ
ހަމަކަށަވަރުން، ތިމަންރަސްކަލާނގެ ކޮންމެ أمّة އަކަށްމެ رسول އަކު ފޮނުއްވީމެވެ. އެއީ، اللَّه އަށް އަޅުކަންކުރުމަށާއި، ޠާޣޫތު އިން އިޖުތިނާބު" ވުމަށް ގޮވާލައްވަމުންނެވެ.
އެހެންކަމަށްވަނީ ނަމަ ޠާޣޫތު އިން އިޖުތިނާބަ ވުމަކީ ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ ﷲ ޢައްޒަ ވަޖައްލަ ވަނީ މިއަށް އެކަށީގެންވާ ފުރިހަމަ ތަފްސީރަކުން މި ތަފްސީރު ކުރައްވަފައެވެ. ﷲ ތަބާރަކަ ވަތަޢާ ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:
ޠާޣޫތަށް ތަކުފީރު ނުކުރާ ކޮންމެ މީހަކީ އާދި ކާފަރެއް ނޫނެވެ. (2)
ތަކުފީރަކީ ޠާޣޫތުން އިޖުތިނާބަ ވުމުގެ ޝަރުޠެއް ހެއްޔެވެ؟
[ އައްޝައިޚް އަބޫ ބަކުރުލް ޤަޙްޠާނި تقبله الله ]
މުޝްރިކުން ތަކްފީރު ކުރުމުގައި ހުރި އާޔަތް ތަކަށް ބަލާއިރު:
قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِىٓ إِبْرَٰهِيمَ وَٱلَّذِينَ مَعَهُۥٓ إِذْ قَالُوا۟ لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَءَٰٓؤُا۟ مِنكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ كَفَرْنَا بِكُمْ وَبَدَا بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ ٱلْعَدَٰوَةُ وَٱلْبَغْضَآءُ أَبَدًا حَتَّىٰ تُؤْمِنُوا۟ بِٱللَّهِ وَحْدَهُۥٓ
إبراهيم ގެފާނާއި، އަދި އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހުގައިވާ މީހުންގައި ތިޔަބައިމީހުންނަށް ރިވެތިވެގެންވާ ނަމޫނާއެއްވާކަން ކަށަވަރެވެ. (އެއީ) އެއުރެން، އެއުރެންގެ قوم އަށް ބުނިހިނދެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، ތިޔަބައިމީހުންނާއި، اللَّه ފިޔަވައި ތިޔަބައިމީހުން އަޅުކަންކުރާ ތަކެތިން، ތިމަންމެން ބަރީއަވެގެންވަމުއެވެ. ތިޔަބައިމީހުންނަށް ތިމަންމެން ކާފަރުވަމެވެ. ތިމަންމެންނާއި، ތިޔަބައިމީހުންނާ ދެމެދުގައި عداوة ތެރިކަމާއި، ރުޅިވެރިކަންވަނީ އަބަދަށްޓަކައި ފާޅުވެފައެވެ. އެއްކައުވަންތަ اللَّه އަށް ތިޔަބައިމީހުން إيمان ވެއްޖައުމަށް ދާނދެނެވެ.
(ތަކްފީރު ކުރުމުގެ) ޙުކުމް ގެ މައްޗަށް އެކަނި ބަލާނަމަ، މިއާޔަތަކުންނެއް މިއީ ޝަރުޠެކޭ ނޫނީ ޝަރުޠެއް ނޫނެކޭ ބުނެވޭ ކަށް ނެތެވެ. އެހެނީ މިއާޔަތް އައިސްފައިވަނީ ޠާޣޫތަށް ކާފަރު ވުމުގެ އެންމެ ކާމިލު (ފުރިހަމަ) ދަރަޖަ އާއި މެދުގައެ ެ. އަދި އޭގައިވަނީ ޢަދާވާތްތެރިކަން ފެށުމުގެ ޖުމްލައެކެވެ. އަދި ތަކްފީރަކީ ޝަރުޠެކޭ އަދި ޢަދާވާތް ތެރިކަން ފެށުން މިއާޔަތުގެ ދަށުން ޝަރުޠުވެގެ ނުވާކަމަށް ބުނާނަމަ، މި ތަފާތު ކުރުމަށް ދަލީލު ބޭނުންވެގެން ވެއެވެ. އެހެންކަމުން މިއާޔަތުން ޢަމަލު ކުރަންޖެހޭ ލަނޑުދަނޑި އަށް ބަލާއިރު، އެލަނޑުދަނޑިއަކީ ވާޖިބެއް އަދި ލާޒިމެއް ކުރުމުގެ މައްޗަކަށް ވެސް ދަލީލު ނުކޮށްދެއެވެ. އަދި މިދަލީލަކުން އެކަންޏެއް މިކަމުގެ ޝަރުޠުވަންތަކަމަކަށް ވެސް ދަލީލު ނުކޮށްދެއެވެ. ކަނޑައެޅޭންވެސް ނެތެވެ.
މިޘާލަކަށް،
قُلْ يَٰٓأَيُّهَا ٱلْكَٰفِرُونَ
ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! އޭ كافر ންނޭވެ!
މިއީ މުޝްރިކުން ތަކްފީރު ކުރުމަށް އޮތް އަމުރެކެވެ.
قُلْ يَٰٓأَيُّهَا ٱلْكَٰفِرُونَ
ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! އޭ كافر ންނޭވެ!
لَآ أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ
ތިޔަބައިމީހުން އަޅުކަންކުރާ ތަކެއްޗަކަށް، ތިމަންކަލޭގެފާނު އަޅުކަމެއް ނުކުރައްވަމެވެ.
އާއެކެވެ. މިއީ އަމުރެކެވެ. އެހެނަސް އެއަކީ (އީމާން ކަމުގެ) ޝަރުޠެއް ކަމަށް މިއިން ފަހުމު ކުރެވިދާނެ ހެއްޔެވެ؟ އިޖުމާޢުގެ މަތިން މިއިން ޝަރުތެއް ފަހުމު ނުވެއެވެ. އުޞޫލިއްޔަ ބޭކަލުންގެ އިޖުމާޢިންނެވެ. މާނައީ، މިއަމުރުގެ މައްޗަށް މިކަމަކީ (އީމާން ކަމުގެ) ޝަރުޠެއް ކަމުގެ ޙުކުމެއް ތިބާއަކަށް ނެރެވޭން ނެތެވެ. ﷲ ޖައްލަޖަލާލަހު ގެ ފޮތުގައި ޝަރުޠެއް ގެ ބާސްމަގުން މިކަން ފެންނާން ނެތެވެ. އެހެނާސް މިނޫން ކަންކަން (ޝަރުޠުވެފައިވާކަން) ފެންނާން އެބަހުއްޓެވެ.
ޠާޣޫތަށް ކާފަރު ވުމުގެ ޞިފަ ﷲ ގެ ފޮތުގައި ވަނީ ޞަރީޙަކޮށް ނަންގަނެވިފައެވެ. ލުޣަވީ ގޮތުން ސާފު ބަހުންނެވެ. ދޭހަވާ މާނައެއް ގޮތުގައެއް ނޫނެވެ. މިއީ އައްޒުމަރު ސޫރަތުގައި ވާ ﷲ ތަބާރަކަ ވަތަޢާލާގެ ބަސްފުޅެވެ. އެބަހީ، ނަބިއްޔުން، އެބޭކަކަލުން ފޮނުއްވުނީ ކޮންއެއްޗަކާއި އެކުގަހެއްގެވެ؟
وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِى كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولًا أَنِ ٱعْبُدُوا۟ ٱللَّهَ وَٱجْتَنِبُوا۟ ٱلطَّٰغُوتَۖ
ހަމަކަށަވަރުން، ތިމަންރަސްކަލާނގެ ކޮންމެ أمّة އަކަށްމެ رسول އަކު ފޮނުއްވީމެވެ. އެއީ، اللَّه އަށް އަޅުކަންކުރުމަށާއި، ޠާޣޫތު އިން "އިޖުތިނާބު" ވުމަށް (ދުރުހެލިވުމަށް) ގޮވާލައްވަމުންނެވެ.
ޠާޣޫތުން އިޖުތިނާބަ ވުމަކީ އެއަށް ކާފަރު ވުމެވެ. އަދި ކިއެއްހެއްޔެވެ؟ އެއަށްވުރެވެ ފުންވެގެންވެއެވެ. އިޖުތިނާބަ ވުމުން އެއަށް ކާފަރުވެ އެއެއްލާލައި އެއިން މިންޖުވެވުނީއެވެ.
އާއެކެވެ.
وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِى كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولًا أَنِ ٱعْبُدُوا۟ ٱللَّهَ وَٱجْتَنِبُوا۟ ٱلطَّٰغُوتَۖ
ހަމަކަށަވަރުން، ތިމަންރަސްކަލާނގެ ކޮންމެ أمّة އަކަށްމެ رسول އަކު ފޮނުއްވީމެވެ. އެއީ، اللَّه އަށް އަޅުކަންކުރުމަށާއި، ޠާޣޫތު އިން އިޖުތިނާބު" ވުމަށް ގޮވާލައްވަމުންނެވެ.
އެހެންކަމަށްވަނީ ނަމަ ޠާޣޫތު އިން އިޖުތިނާބަ ވުމަކީ ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ ﷲ ޢައްޒަ ވަޖައްލަ ވަނީ މިއަށް އެކަށީގެންވާ ފުރިހަމަ ތަފްސީރަކުން މި ތަފްސީރު ކުރައްވަފައެވެ. ﷲ ތަބާރަކަ ވަތަޢާ ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:
وَٱلَّذِينَ ٱجْتَنَبُوا۟ ٱلطَّٰغُوتَ أَن يَعْبُدُوهَا وَأَنَابُوٓا۟ إِلَى ٱللَّهِ لَهُمُ ٱلْبُشْرَىٰۚ فَبَشِّرْ عِبَادِ
”އެބަޔަކީ ޠާޣޫތަށް އަޅުކަން ނުކުރުމުގެ ސަބަބުން އެއިން އިޖުތިނާބަވީ (އެބަހީ: ދުރުހެލިވެގަނެވުނު) މީހުންނެވެ. އަދި اللَّه ގެ حضرة އަށް رجوع ވާމީހުންނެވެ. އެއުރެންނަށް އުފާވެރިކަމުގެ خبر ހުށްޓެވެ. އެހެ
وَٱلَّذِينَ ٱجْتَنَبُوا۟ ٱلطَّٰغُوتَ أَن يَعْبُدُوهَا وَأَنَابُوٓا۟ إِلَى ٱللَّهِ لَهُمُ ٱلْبُشْرَىٰۚ فَبَشِّرْ عِبَادِ
”އެބަޔަކީ ޠާޣޫތަށް އަޅުކަން ނުކުރުމުގެ ސަބަބުން އެއިން އިޖުތިނާބަވީ (އެބަހީ: ދުރުހެލިވެގަނެވުނު) މީހުންނެވެ. އަދި اللَّه ގެ حضرة އަށް رجوع ވާމީހުންނެވެ. އެއުރެންނަށް އުފާވެރިކަމުގެ خبر ހުށްޓެވެ. އެހެ