Дунё олимлари таъбирида Ватан тушунчаси
| Лотин ёзувидаги матн пастроқда
Чўлда ўрмалаб юрган жониворлар ҳам туғилишиданоқ ўз маконларини биладилар, ҳавода учувчи қушлар ҳам, денгиз ва дарёлардаги балиқлар ҳам ўз ошёнларини ҳис қиладилар, ҳатто болари ва шунга ўхшашлар ҳам ўз уяларини муҳофаза қиладилар, шунингдек, одамлар ҳам қаерда туғилиб ўсган бўлсалар, ўша жойга чексиз меҳр қўядилар.
Ватанпарварлик – ёлғиз ўз ватанига меҳр қўйишдан иборатгина эмас. Бу жуда катта ҳис... Бу – ватан билан ўзини бир бутун деб билиш, унинг яхши-ёмон кунларида асқатиш демакдир.
Ким халқ билан унинг қайғусини баб-баравар бўлишиб олмаса, унинг шодлик байрамида ўзини хўрланган дея ҳис этиши шубҳасиздир.
Кимки умумий фалокат дақиқаларида ватан халоскорлигидан бошқа бирон-бир хаёлга борса, озод давлатда яшашга ҳақли эмас.
Инсон ҳаммадан аввал ўз мамлакатининг фарзанди, ватан манфаатларини дилига жо қилган фуқародир.
Ватан ғояси шонли йилларда ҳам, кундалик ҳаётда ҳам унинг фарзандларига бирдек хос бўлмоғи зарур, бинобарин, бу ғояни чинакам ҳис этгандаги на киши ўзини фуқаро дея ҳисоблашга ҳақлидир.
Ким бўлишдан қатъи назар, унинг ватанпарварлиги сўзи билан эмас, иши билан исбот қилинади.
Ватанга нафи йўқ яшалган ҳар кун, Инсон ҳаётида қолур бемазмун.
Ватан учун чала иш қилиш, унинг учун ҳеч нима қилмасликдир.
Ватанга муҳаббат, аввало, унга самимият, қизғинлик билан, самарали истак билан эзгулик ва маърифат тилашдан иборатдир, унинг меҳробига ҳамма нарсани, ширин жонни ҳам фидо этиш, ундаги барча яхши нарсаларга қизғин ҳамдардлик билдириш ҳамда унинг камолот йўлига ғов тушаётган нарсаларга қаҳрли бўлмоқликдир.
Ватанпарвар – ватанга хизмат қилаётган кишидир, ватан эса бу, авваламбор, халқдир.
Ватанпарварлик туйғуси номусли ва назокатлидир... Муқаддас сўзларни эҳтиёт қил, Ватанга муҳаббат хусусида дуч келган жойда оғиз кўпиртирма. Яхшиси, унинг фаровонлиги ва қудрати йўлида индамайгина меҳнат қил.
Яқин-яқинларда ҳам ватанпарварлик Ватандаги барча яхши нарсаларни мадҳ этишдан иборат эди; ватанпарвар бўлмоқ учун энди бу нарсалар кифоя қилмайди. Чунончи, барча яхши нарсаларни мадҳ этишга ҳали бизда мавжуд бўлган бемаъниликларни аёвсиз фош қилиш ва таъқиб этиш ҳам қўшилган.
Халқ фаровонлиги йўлида ҳар турли усулларни ахтармоқ ва иложи борича ватанга зарар етказадиган иллатларга барҳам бермоқ керак.
Ватанпарварлик бизни маҳлиё қилиб қўймаслиги керак; Ватанга муҳаббат кўр-кўрона эҳтирос эмас, балки доно ақл фаолиятидир.
Энг ёқимли ва долзарб ишлар ҳам Ватанга хавф солувчи хатар олдида нари суриб қўйилади.
Бизга ота-оналар, болалар, яқин хешақраболар қимматлидирлар; лекин муҳаббат бобидаги барча тасаввурларимиз биргина «Ватан» сўзида мужассам. Ватан га нафи теккудек бўлса, ахир қайси виждонли одам унинг учун жон бермоққа иккиланар экан?
Маърифатли халқларнинг ҳақиқий жасорати Ватан йўлида қурбон бўлишга ҳозир эканликларида акс этади.
Энг мақбул фазилат – Ватанга ва одамзодга кўрсатилган хизматда.
Агар ҳаёт гўзаллиги ҳақида сўз борадиган бўлса, Ватан учун курашда фидокорлик кўрсата билиш гўзал ҳаётнинг энг юксак намунасидир.
Ватандан ташқарида бахт йўқ, ҳар ким жонажон ерида илдиз отсин. И. С.
Ўзингни Ватанга қанчалар яқин ҳис этсанг, уни шу қадар жонли вужуд каби аниқроқ ва севиброқ тасаввур қиласан.
Ҳар кимнинг қалбида ўз халқининг жажжи қиёфаси яшайди.
Фақат ҳамиятсиз одамларгина Ватан туйғусининг гўзал ва юксаклигини ҳис этолмайдилар.
Ким ўз юртини севмаса, у ҳеч нимани сева олмайди.
Кимда ўз юртига меҳр бўлмаса, у қалбан шикаста, қалбан мажруҳ.
Ким ўз Ватанига дахлдор бўлмаса, у инсониятга ҳам дахлдор эмас.
Ўз юртидан юз ўгирганлар виждонларидан ҳам юз ўгирадилар.
Ким Ватанни хор қилса, у оиласидан ҳам айрилади.
Шундай жиноят борки, уни оқлаб бўлмайди. Бу – Ватанга хиёнатдир.
Ватанга хиёнат қилмоқ учун қалбан ғоятда тубан бўлмоқ керак.
Сотқинни ҳеч кимга ва ҳеч нарсага солиштириб бўлмайди. Менимча, ҳатто терлама бити ҳам сотқинга қиёсланса, ҳақоратланган бўлур эди.
Инсоннинг оёғи ўз юрти заминига томир отиши керак, лекин унинг нигоҳи бутун дунёни кузатсин.
Ватанга муҳаббат бутун дунёга муҳаббат билан уйғунлашиб кетади. Билим нуридан баҳраманд бўлган халқ, бу билан ёнверидаги қўшниларига зиён келтирмайди. Аксинча, давлатлар қанчалик маърифатли бўлишса, бир-бирлари билан тил топишиб, янада қудратлироқ кучга айланадилар, оламшумул тафаккур янада равнақ топади.
Dunyo olimlari ta’birida Vatan tushunchasi
Cho‘lda o‘rmalab yurgan jonivorlar ham tug‘ilishidanoq o‘z makonlarini biladilar, havoda uchuvchi qushlar ham, dengiz va daryolardagi baliqlar ham o‘z oshyonlarini his qiladilar, hatto bolari va shunga o‘xshashlar ham o‘z uyalarini muhofaza qiladilar, shuningdek, odamlar ham qayerda tug‘ilib o‘sgan bo‘lsalar, o‘sha joyga cheksiz mehr qo‘yadilar.
Vatanparvarlik – yolg‘iz o‘z vataniga mehr qo‘yishdan iboratgina emas. Bu juda katta his... Bu – vatan bilan o‘zini bir butun deb bilish, uning yaxshi-yomon kunlarida asqatish demakdir.
Kim xalq bilan uning qayg‘usini bab-baravar bo‘lishib olmasa, uning shodlik bayramida o‘zini xo‘rlangan deya his etishi shubhasizdir.
Kimki umumiy falokat daqiqalarida vatan xaloskorligidan boshqa biron-bir xayolga borsa, ozod davlatda yashashga haqli emas.
Inson hammadan avval o‘z mamlakatining farzandi, vatan manfaatlarini diliga jo qilgan fuqarodir.
Vatan g‘oyasi shonli yillarda ham, kundalik hayotda ham uning farzandlariga birdek xos bo‘lmog‘i zarur, binobarin, bu g‘oyani chinakam his etgandagi na kishi o‘zini fuqaro deya hisoblashga haqlidir.
Kim bo‘lishdan qat’i nazar, uning vatanparvarligi so‘zi bilan emas, ishi bilan isbot qilinadi.
Vatanga nafi yo‘q yashalgan har kun, Inson hayotida qolur bemazmun.
Vatan uchun chala ish qilish, uning uchun hech nima qilmaslikdir.
Vatanga muhabbat, avvalo, unga samimiyat, qizg‘inlik bilan, samarali istak bilan ezgulik va ma’rifat tilashdan iboratdir, uning mehrobiga hamma narsani, shirin jonni ham fido etish, undagi barcha yaxshi narsalarga qizg‘in hamdardlik bildirish hamda uning kamolot yo‘liga g‘ov tushayotgan narsalarga qahrli bo‘lmoqlikdir.
Vatanparvar – vatanga xizmat qilayotgan kishidir, vatan esa bu, avvalambor, xalqdir.
Vatanparvarlik tuyg‘usi nomusli va nazokatlidir... Muqaddas so‘zlarni ehtiyot qil, Vatanga muhabbat xususida duch kelgan joyda og‘iz ko‘pirtirma. Yaxshisi, uning farovonligi va qudrati yo‘lida indamaygina mehnat qil.
Yaqin-yaqinlarda ham vatanparvarlik Vatandagi barcha yaxshi narsalarni madh etishdan iborat edi; vatanparvar bo‘lmoq uchun endi bu narsalar kifoya qilmaydi. Chunonchi, barcha yaxshi narsalarni madh etishga hali bizda mavjud bo‘lgan bema’niliklarni ayovsiz fosh qilish va ta’qib etish ham qo‘shilgan.
Xalq farovonligi yo‘lida har turli usullarni axtarmoq va iloji boricha vatanga zarar yetkazadigan illatlarga barham bermoq kerak.
Vatanparvarlik bizni mahliyo qilib qo‘ymasligi kerak; Vatanga muhabbat ko‘r-ko‘rona ehtiros emas, balki dono aql faoliyatidir.
Eng yoqimli va dolzarb ishlar ham Vatanga xavf soluvchi xatar oldida nari surib qo‘yiladi.
Bizga ota-onalar, bolalar, yaqin xeshaqrabolar qimmatlidirlar; lekin muhabbat bobidagi barcha tasavvurlarimiz birgina «Vatan» so‘zida mujassam. Vatan ga nafi tekkudek bo‘lsa, axir qaysi vijdonli odam uning uchun jon bermoqqa ikkilanar ekan?
Ma’rifatli xalqlarning haqiqiy jasorati Vatan yo‘lida qurbon bo‘lishga hozir ekanliklarida aks etadi.
Eng maqbul fazilat – Vatanga va odamzodga ko‘rsatilgan xizmatda.
Agar hayot go‘zalligi haqida so‘z boradigan bo‘lsa, Vatan uchun kurashda fidokorlik ko‘rsata bilish go‘zal hayotning eng yuksak namunasidir.
Vatandan tashqarida baxt yo‘q, har kim jonajon yerida ildiz otsin. I. S.
O‘zingni Vatanga qanchalar yaqin his etsang, uni shu qadar jonli vujud kabi aniqroq va sevibroq tasavvur qilasan.
Har kimning qalbida o‘z xalqining jajji qiyofasi yashaydi.
Faqat hamiyatsiz odamlargina Vatan tuyg‘usining go‘zal va yuksakligini his etolmaydilar.
Kim o‘z yurtini sevmasa, u hech nimani seva olmaydi.
Kimda o‘z yurtiga mehr bo‘lmasa, u qalban shikasta, qalban majruh.
Kim o‘z Vataniga daxldor bo‘lmasa, u insoniyatga ham daxldor emas.
O‘z yurtidan yuz o‘girganlar vijdonlaridan ham yuz o‘giradilar.
Kim Vatanni xor qilsa, u oilasidan ham ayriladi.
Shunday jinoyat borki, uni oqlab bo‘lmaydi. Bu – Vatanga xiyonatdir.
Vatanga xiyonat qilmoq uchun qalban g‘oyatda tuban bo‘lmoq kerak.
Sotqinni hech kimga va hech narsaga solishtirib bo‘lmaydi. Menimcha, hatto terlama biti ham sotqinga qiyoslansa, haqoratlangan bo‘lur edi.
Insonning oyog‘i o‘z yurti zaminiga tomir otishi kerak, lekin uning nigohi butun dunyoni kuzatsin.
Vatanga muhabbat butun dunyoga muhabbat bilan uyg‘unlashib ketadi. Bilim nuridan bahramand bo‘lgan xalq, bu bilan yonveridagi qo‘shnilariga ziyon keltirmaydi. Aksincha, davlatlar qanchalik ma’rifatli bo‘lishsa, bir-birlari bilan til topishib, yanada qudratliroq kuchga aylanadilar, olamshumul tafakkur yanada ravnaq topadi.