Matematika fanini o`qitishda Singapur ta`lim yondashuvi asosida dars mashg`ulotlari uchun namuna
Matematika fanini o'qitishda Singapur ta'lim yondashuviga asoslangan dars mashg'ulotlari oddiydan murakkabga qarab o'suvchi tizimli qadamlar asosida tuziladi. Bu yondashuv uch bosqichli modelga tayanadi: Betakrorlik (Concrete), Vizual bosqich (Pictorial) va Abstrakt bosqich (Abstract). Quyida ushbu metodikaga asoslangan dars mashg'ulotlari uchun namunalar keltiriladi.
1. Qo'shish va ayirish bo'yicha dars namunasi (boshlang'ich sinf)
Mavzu: Ikkita raqamni qo'shish va ayirish
· Betakrorlik bosqichi (Concrete):
Talabalarga qo'shish va ayirish tushunchalarini amaliy misollar orqali tushuntiriladi. Masalan, 3 dona olmani qo'shish va olib tashlash jarayoni bilan tushuntirish mumkin. O'quvchilar haqiqiy olma yoki kubiklar bilan ishlaydi:
o Masalan: "Sizda 3 dona olma bor va 2 dona yana olma qo'shsangiz, jami necha dona bo'ladi?"
· Vizual bosqich (Pictorial):
Amaliy tushunchalar vizual ko'rsatmalar bilan mustahkamlanadi. O'quvchilar misollarni diagramma yoki rasm yordamida ko'radilar. Masalan, qo'shish jarayoni quyidagicha ko'rsatiladi:
o Misol: "3 + 2 = ?" Diagrammada olma yoki kubiklarning vizual tasvirlari chiziladi.
· Abstrakt bosqich (Abstract):
Ushbu bosqichda o'quvchilar matematik belgilarni o'rganadilar. Ular endi amaliy misollar va rasm o'rniga matematik belgilar bilan ishlaydi. Masalan, "3 + 2 = 5" formulasi o'rgatiladi.
Darsning oxirida o'quvchilar o'z bilimlarini matematik masalalar va testlar orqali mustahkamlashadi.
2. Kasrlar bo'yicha dars namunasi (o'rta sinf)
Mavzu: Oddiy kasrlarni qo'shish
· Betakrorlik bosqichi (Concrete):
O'quvchilar haqiqiy narsalar yordamida kasr tushunchasini tushunadilar. Masalan, pirog yoki shokolad bo'laklari orqali kasrlar bo'linishini ko'rsatish mumkin:
o Masalan: "Bir pirogning 1/2 qismini va yana 1/4 qismini qo'shsangiz, jami necha qism bo'ladi?"
· Vizual bosqich (Pictorial):
O'quvchilar kasrlarni diagrammalar orqali tushunadilar. Kasrlar bo'laklari doira yoki to'rtburchak shakllarda chiziladi va bo'linadi. Masalan, 1/2 va 1/4 qismlarini doiradan bo'lib, kasrlarning qanday qo'shilishini ko'rib chiqishadi.
· Abstrakt bosqich (Abstract):
O'quvchilar endi kasrlarni matematik belgilar yordamida hisoblaydilar:
o Masalan: "1/2 + 1/4 = ?" Bu yerda umumiy maxraj topiladi va kasrlar qo'shiladi:
§ 1/2 = 2/4, demak 2/4 + 1/4 = 3/4.
Darsning oxirida talabalar kasrlar bo'yicha qo'shimcha masalalar yechish orqali o'z bilimlarini mustahkamlashadi.
3. Geometriya bo'yicha dars namunasi (yuqori sinf)
Mavzu: To'rtburchaklarning yuzasi va perimetri
· Betakrorlik bosqichi (Concrete):
Talabalarga haqiqiy o'lchamlar yordamida to'rtburchak shakllarni o'lchash topshirig'i beriladi. O'quvchilar kvadrat yoki to'rtburchak shakllarni maktabda mavjud bo'lgan o'lchov vositalari orqali o'lchab, uning yuzasini topadilar. Misol uchun, o'quvchilar doska yoki stolning yuzasini o'lchaydilar.
· Vizual bosqich (Pictorial):
O'quvchilarga to'rtburchak va kvadratning yuzasi va perimetri qanday hisoblanishini diagramma orqali tushuntiriladi. Diagrammada kvadrat va to'rtburchak shakllar chiziladi va tomonlarining uzunligi beriladi. Masalan: "To'rtburchakning uzunligi 5 sm, eni esa 3 sm. Uning yuzasi qanday topiladi?"
· Abstrakt bosqich (Abstract):
O'quvchilar matematik formulalardan foydalanishni o'rganadilar. Yuzaning formulasi:
o S = uzunlik × eni = 5 sm × 3 sm = 15 sm²
Perimetr esa:
o P = 2 × (uzunlik + eni) = 2 × (5 + 3) = 16 sm.
Darsning oxirida o'quvchilar matematik formula yordamida ko'plab masalalarni mustaqil yechib chiqadilar.
4. Algebra bo'yicha dars namunasi (yuqori sinf)
· Betakrorlik bosqichi (Concrete):
Algebra tenglamalarini yechishda haqiqiy hayotiy misollar keltiriladi. Masalan, savdo do'konida ma'lum miqdorda pul sarflash misoli orqali algebra tenglamasi tuziladi:
o "Agar bir do'stingiz 3 dona kitob sotib olib, 20 so'm to'lagan bo'lsa, har bir kitobning narxi qancha?"
· Vizual bosqich (Pictorial):
O'quvchilarga tenglamalarni yechish diagrammalar yoki o'zgaruvchilarni grafik shaklda ko'rsatish orqali tushuntiriladi. Misol:
o x + 2x = 20 tenglamasini chizish orqali o'quvchilar tenglama strukturasini tushunadilar.
· Abstrakt bosqich (Abstract):
O'quvchilar algebraik tenglamalarni matematik belgilar yordamida yechadilar:
§ x = 20 ÷ 3, demak, har bir kitobning narxi ≈ 6.67 so'm.
Darsning oxirida o'quvchilar tenglamalarni mustaqil yechish bilan shug'ullanadilar va o'zlari algebraik muammolarni hal qilishga harakat qiladilar.
Singapur ta'lim yondashuvi asosidagi matematika darslari o'quvchilarning matematik tushunchalarni chuqurroq o'rganishiga yordam beradi. Betakrorlik, vizual va abstrakt bosqichlar orqali talabalar mavzularni asta-sekin tushunadilar va murakkab masalalarni yechishga tayyor bo'ladilar.