2. Informatika va axborot texnologiyalari fanini o‘qitishda xalqaro tajribalar
Informatika va AKT fanlarini o‘qitishda yetakchi davlatlarning tajribasini o‘rganish o‘quv jarayoniga zamonaviy metodikalarni joriy etishga yordam beradi. Singapur, Buyuk Britaniya va Janubiy Koreya kabi mamlakatlarning ilg‘or ta’lim usullari AKT fanlarini o‘qitishda xalqaro miqyosda muvaffaqiyatga erishmoqda. Cambridge metodikasi ham ushbu fanning asosiy metodik yo‘nalishlaridan biri hisoblanadi va ko‘pgina ta'lim tizimlariga mos keladi.
· Ta’limga qat’iy yondashuv: Singapur AKT fanlarini o‘qitishda qat’iy va mantiqiy yondashuvni qo‘llaydi. Dasturiy ta’minot, tarmoqlar, algoritmlar va texnik tahlilni o‘rgatishda amaliy mashg‘ulotlarga urg‘u beriladi.
· Kichik yoshdan boshlash: Singapurda o‘quvchilar kichik sinflardan boshlab informatika asoslari bilan tanishtiriladi. Bu esa ularning texnologik ko‘nikmalarini rivojlantirishga zamin yaratadi.
· Muammolarni hal qilish va tanqidiy fikrlashga o‘rgatish: Informatika darslarida o‘quvchilarni aniq muammolarni tahlil qilish, algoritmlar yaratish va jarayonlarni avtomatlashtirishga yo‘naltirish orqali tanqidiy fikrlash ko‘nikmalarini rivojlantirishga alohida e’tibor beriladi.
· Dasturlashga asoslangan yondashuv: Buyuk Britaniyada informatika va AKT fanlari dasturlash bo‘yicha fundamental bilimlarni shakllantirishga yo‘naltirilgan. Scratch, Python, va Java kabi dasturlash tillaridan foydalanish orqali o‘quvchilarning algoritmik tafakkurini rivojlantirish maqsad qilinadi.
· O‘yinlashtirilgan o‘qitish (gamification): O‘quv jarayonida o‘yin elementlarini qo‘shish orqali informatika faniga qiziqish uyg‘otiladi. Masalan, kodlash bo‘yicha o‘yinlar, robototexnika musobaqalari, va tanlovlar o‘tkaziladi.
· Proyekt va loyiha asosidagi ta’lim: Buyuk Britaniya AKT fanlarini o‘qitishda loyiha asosidagi yondashuvni keng qo‘llaydi, bu esa o‘quvchilarni ijodiy va amaliy ko‘nikmalarni rivojlantirishga undaydi.
· Ertalabki va yakuniy sinovlar (assessments): Janubiy Koreyada har bir darsdan so‘ng o‘quvchilar bilimini baholash uchun maxsus testlar va muammolar yechish ishlari tashkil etiladi.
· Kengaytirilgan texnologik infratuzilma: Koreyada o‘quvchilar turli innovatsion qurilmalar va dasturlar bilan ishlashga o‘rgatiladi. Bu yondashuv texnologik jarayonlarni o‘zlashtirish uchun yanada keng imkoniyat yaratadi.
· AKT fanlarining ijtimoiy ahamiyati va ilovasi: Janubiy Koreyada informatika va AKT fanlariga yuqori e'tibor berilib, ularni hayotiy ko‘nikmalar sifatida o‘rgatish maqsad qilingan. Bu yondashuv o‘quvchilarga texnologiyani ijtimoiy muammolarni hal qilish uchun qo‘llash imkonini beradi.
Cambridge metodikasi — Buyuk Britaniyaning Cambridge universiteti tomonidan ishlab chiqilgan ta’lim metodikasi bo‘lib, informatika va AKT fanlarini o‘qitishda keng qo‘llaniladi. Cambridge metodikasining asosiy jihatlari quyidagilar:
· Muammoli vaziyatlar asosidagi yondashuv (problem-based learning): Cambridge metodikasida muammoli vaziyatlardan kelib chiqib, muammoni hal qilish orqali informatika va AKT tushunchalarini o‘rgatish asosiy ahamiyatga ega.
· Nazariy va amaliy bilimlarni integratsiya qilish: Nazariy bilimlarni amaliy ko‘nikmalar bilan birlashtirish orqali o‘quvchilarni mustaqil fikrlashga undaydi. Cambridge metodikasi nafaqat dasturiy bilimlarni o‘rgatadi, balki ularni turli loyihalarda qo‘llashga ham o‘rgatadi.
· O‘quvchilarning individual rivojlanishiga e’tibor: Cambridge metodikasi o‘quvchilarning individual ehtiyojlariga e’tibor qaratadi, har bir o‘quvchining bilim olish jarayonini kuzatib borish va ularning rivojlanishiga mos o‘quv materiallarini tanlashni ta’minlaydi.
· Baholash va ko‘nikmalarni rivojlantirish: Cambridge metodikasida o‘quvchilarni to‘g‘ri va samarali baholashga katta e’tibor beriladi. Bu yondashuv o‘quvchilarning o‘qishdagi muvaffaqiyatini baholab, ularning bilim olish jarayoniga yordam beradi.
Cambridge metodikasi va yuqorida qayd etilgan davlatlar tajribalarini o‘quv jarayoniga moslashtirish o‘quvchilarning AKT sohasida chuqur bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lishiga xizmat qiladi.
Topshiriq: "Xalqaro metodikalarni tahlil qilish va taqqoslash"
o O‘quvchilarni Singapur, Buyuk Britaniya, Janubiy Koreya, yoki Cambridge metodikasi bo‘yicha kichik guruhlarga ajratish.
o Vazifa: Har bir guruh o‘z mamlakatining informatika va AKT o‘qitish uslubini o‘rganadi va asosiy jihatlarini yozib chiqadi.
o Har bir guruh o‘z metodikasini o‘z mamlakatining ta’lim tizimi bilan taqqoslab, qanday afzallik va kamchiliklari borligini aniqlaydi.
o Taqqoslash va muhokama: Har bir guruh o‘z natijalarini sinf oldida taqdim qiladi va boshqa guruhlar bilan muhokama qilib, har bir metodning eng samarali tomonlarini aniqlaydi.
· Savol 1: Singapur, Buyuk Britaniya va Janubiy Koreya kabi mamlakatlarning informatika ta’limi tizimida foydalaniladigan asosiy yondashuvlarni sanab o‘ting.
· Savol 2: Cambridge metodikasi qanday asosiy jihatlar bilan boshqa metodikalardan ajralib turadi?
· Savol 3: Xalqaro tajribalar qaysi jihatlari orqali informatika va AKT fanini o‘qitishni takomillashtirish mumkin?
· Amaliy topshiriq: Biror xalqaro metodikani tanlab, uni o‘z dars jarayoniga qanday moslashtirish mumkinligini tavsiflab bering.