Alberto Kenya Fuximori
Alberto Kenya Fuximori (Fujimori) 1938 - yil 28-iyulda tugʻilgan , Lima , Peru . 1990 - yil
28-iyuldan 2000 - yil 17-noyabrgacha Peru prezidenti. Fuximori prezidentlik davrida
neokonservatizm ruhida bir qator iqtisodiy islohotlarni amalga oshirdi. Uning hukmronligi avtoritar tuzumning o'rnatilishi, inson huquqlarining buzilishi va " o'lim
otryadlari " ning tashkil etilishi bilan o'lchanadi. U o'z hukmronligi davrida aholining eng kambag'al qatlamlaridan bo'lgan yuz minglab odamlar majburiy sterilizatsiyaga uchraganlikda ayblangan. U Peruning birinchi Osiyo prezidenti va jahon tarixida Yaponiya imperatorlik oilasi aʼzosi boʻlmagan holda davlat davlat rahbari boʻlgan yagona yaponiyalikdir.
Milliy qishloq xo‘jaligi universiteti, Fransiyaning Strasburg universiteti va AQSHning Viskonsin universitetida “agronom” (“meliorator muhandis”), “matematik” va “fizik” mutaxassisliklari bo‘yicha ta’lim olgan. matematika. U Peru milliy qishloq xo'jaligi universiteti rektori va Peru universitet rektorlari assotsiatsiyasi prezidenti bo'lgan. Bundan tashqari, 1988-yildan beri u Peru davlat kanalida teleko'rsatuv olib boradi.
"Qora ot"
1990-yilgi prezidentlik saylovlarida Fuximori "qora ot" ( qora ot - bu g'alabaga da'vosi ilgari muhokama qilinmagan kutilmagan kuchli nomzod yoki g'alaba uchun da'vogar) sifatida qaraldi , shuning uchun uning dunyoga mashhur perulik yozuvchi va dramaturg Mario Vargas Lyosa ustidan g'alaba qozonishi kutilmagan bo'ldi.
Siyosati
Fuximori monetaristik neoliberal va neo-konservativ islohotlar kursini e'lon qildi, bu umumiy xususiylashtirishni tashkil etdi, bu hatto strategik korxonalar va temir yo'llarga ham ta'sir qildi.
Fuximorining harakatlari 1990-yillarning o'rtalarida iqtisodiy tiklanish davrida makroiqtisodiy ko'rsatkichlarni barqarorlashtirishga olib keldi. Biroq, bunday o'zgarishlarning ijtimoiy oqibatlari, jumladan, aholining muhim qismining qashshoqlashuvi juda jiddiy bo'lib chiqdi.Xalq orasida "Fujishok" nomi bilan tanilgan siyosat inflyatsiyani yo'q qildi, ammo zudlik bilan ishdan bo'shatish va kambag'allar orasida qiyinchiliklarga olib keldi.
To'ntarish
1992-yil 5-aprelda prezident o'z vakolatlarini kengaytirish va Kongressni tarqatib yuborish uchun o'z hukumatini ag'darish bo'lgan "o'z-o'zini to'ntarish" ( avtogolpe , "Fuhi to'ntarishi" deb ham ataladi) tashabbusi bilan chiqdi. 1992-yil noyabrda Kongressni tarqatib yuborish prezident saylovdan oldin tuzilgan o'z partiyasi uchun ko'pchilikni qo'lga kiritib, yangi saylovlar o'tkazdi. Shunday qilib, Fuximori deyarli cheksiz avtoritar hokimiyatga ega bo'ldi, bu 1993-yil oktyabr oyida yangi konstitutsiya bo'yicha o'tkazilgan referendum natijasida prezidentning vakolatlarini sezilarli darajada kengaytirdi.
Peru prezidentining hokimiyatni tortib olishiga (Venesuela bu davlat bilan diplomatik munosabatlarni uzgan, Argentina elchini chaqirib olgan) ko‘plab davlatlar salbiy munosabat bildirganiga qaramay, Peruning o‘zida Fuximorini qo‘llab-quvvatlash reytingi 73 foizga ko‘tarilgan. To'ntarishni odatda Amerika Qo'shma Shtatlari qo'llab-quvvatladi, u faqat kuch ishlatish ehtimolini qoraladi.
Ikkinchi muddati
Fuximori 1995-yil aprel oyida BMTning sobiq Bosh kotibi Xaver Peres de Kuelyarni mag'lub etib, prezidentlikka qayta saylandi . Bu, asosan, Fuximorining radikal tashkilotlarga qarshi kurashdagi muvaffaqiyati, shuningdek, 1995-yil yanvarida Ekvador bilan chegaradagi mojarodagi yashin g‘alabasi bilan bog‘liq. Ushbu mojaro natijasida XIX asrdan beri ikki davlat tomonidan egalik qilish bo'yicha kelishmovchiliklar bo'lgan Oriente mintaqasidagi chegaralar Peru foydasiga hal bo'ldi
Fuximorining ikkinchi muddatga saylanganidan keyingi birinchi qadamlaridan biri 1980-yildan 1995-yilgacha inson huquqlarini buzganlikda ayblangan barcha Peru harbiylari va politsiyachilariga amnistiya e'lon qilish edi.
2000-yilgi prezidentlik saylovlaridagi yagona raqib Alexandro Toledo 28-may kuni boʻlib oʻtgan ikkinchi turda Peru sud tizimi saylov jarayonining qoʻpol buzilishiga hech qanday munosabat bildirmayotganini aytib, oʻz nomzodini qaytarib oldi. G'olib deb e'lon qilingan Fuximori noroziliklardan qo'rqib, muxolifat a'zosi Federiko Salasga bosh vazirlikni taklif qildi . Biroq 2000-yilning kuzida Vladimiro Montesinos muxolifatdagi deputat Kouriga Fuximorining Peru 2000 partiyasiga qo‘shilish uchun 15 million dollar pora bergani aks etgan video e’lon qildi. Deputatlarga pora berish va sobiq Peru harbiylarining Kolumbiya isyonchilari uchun qurol kontrabandasida ishtirok etishi bilan bog'liq janjallar Fuximorini hokimiyatdan voz kechishga majbur qildi
2000-yil 13-noyabrda Alberto Fuximori mamlakatni tark etib, ASEAN forumi uchun Bruneyga jo'nab ketdi. 16-noyabr kuni Valentin Paniagua prezident vakolatlarini amalga oshirishni o'z zimmasiga oldi va ertasi kuni Fuximori shoshilinch ravishda Bruneyni tark etdi va Yaponiyaga uchib ketdi va u erda ekstravagant tarzda (faks orqali) prezidentlikdan iste'foga chiqqanini e'lon qildi, shuningdek, siyosiy boshpana so'radi. Peru Kongressi uning ixtiyoriy iste'fosini faks orqali qabul qilmadi va uni lavozimidan chetlatdi.
Yaponiyaga joylashib, Fuximori potentsial saylovchilar bilan Internet orqali aloqa o'rnatib, Peru prezidentligiga qayta nomzodini qo'yish niyatida edi, Peru prokuraturasi Fuximoriga qarshi bir nechta jinoiy ish qo'zg'atdi va keyin Fuximorini Interpol orqali bir necha bor ekstraditsiya qilishni talab qildi, ammo Yaponiya o'z fuqarolarini yoki to'g'ridan-to'g'ri yaponiyalik bo'lgan boshqa davlatlar fuqarolarini ekstraditsiya qilishni taqiqlab, konstitutsiya asosida Fuximorini ekstraditsiya qilishdan bosh tortdilar. 2002 yilda Fuximori diplomatik immunitet olish umidida kichik siyosiy partiyadan Yaponiya Dietining yuqori palatasiga nomzod bo'lish taklifini qabul qildi, ammo muvaffaqiyatsizlikka uchradi.
Jinoyat va hukm
2007-yil 11-dekabrda Peru Oliy sudi Fuximorini mansab vakolatini suiiste'mol qilgani uchun olti yillik qamoq va 92 ming dollar jarimaga hukm qildi. Fuximori o‘z mamlakatiga ekstraditsiya qilingan va inson huquqlarini buzganlikda ayblangan birinchi demokratik yo‘l bilan saylangan davlat rahbari bo‘ldi.
Bir kun avval yana bir sud jarayoni boshlandi, unda Fuximori ayblanuvchi sifatida ushlab turildi. Sud jarayoni natijasida 2009-yil 7-aprelda maxsus tribunal tomonidan 1990-yillar boshida 25 kishining o‘ldirilishiga mas’ul bo‘lgan “ o‘lim otryadlari ” ni tashkil etgani uchun 25 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi . Hukm e'lon qilingandan so'ng, Fuximori hukm ustidan shikoyat qilmoqchi ekanligini e'lon qildi.
Sobiq prezidentning qizi, o'sha paytda Peru parlamenti a'zosi bo'lgan Keyko Fuximori sud jarayonlarini qattiq tanqid qildi.
2009-yil iyul oyida Fuximori Peru Milliy razvedka xizmati rahbari Vladimiro Montesinosga bergan 15 million dollar pora uchun 7,5 yilga, 2009-yil sentabrida esa telefonlarni noqonuniy tinglashni tashkil qilganlik va davlat mablag‘laridan foydalanganlik uchun yana 6 yilga ozodlikdan mahrum etilgan edi. 2000 yilgi saylov kampaniyasi vaqtida jurnalistlar, siyosatchilar va biznesmenlarga pora berish (har ikki holatda ham Fuximori o‘z aybini tan oldi)
2017 -yil 24-dekabr kuni Peru davlati rahbari Pedro Kuchinski korrupsiya va boshqa jinoyatlar uchun 25 yillik qamoq jazosini o‘tayotgan Alberto Fuximorini afv etdi. 2018-yil 3-oktabrda sud qarori bilan Fuximorining afv etilishi bekor qilindi va unga jazoni o‘tash uchun qamoqxonaga qaytish buyurildi. Ko'p o'tmay, Peru Kongressi jazo muddatining kamida uchdan bir qismini o'tagan keksa mahbuslarga elektron bilaguzuk taqish sharti bilan uy qamog'ida o'tkazishga ruxsat beruvchi qonunni qabul qildi. Qonun loyihasi tashabbuskori Fuximorist Xalq hokimiyati edi, bu Kongressdagi sezilarli miqdordagi o'rinlarni nazorat qiladi. Qonun loyihasi boshqa ko'plab siyosiy kuchlar tomonidan, ularning fikricha, Alberto Fuximori foydasiga aniq yo'naltirilganligi, milliy qonunchilikka mos kelmasligi va ko'rib chiqish jarayonida protsessual buzilishlar uchun tanqid qilindi
1.https://www.britannica.com/biography/Alberto-Fujimori
2.https://ru.m.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%83%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B8,_%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE