MPLS (Multiprotocol Label Switching)

📌 Zamonaviy tarmoqlarda ma’lumotlarni tezkor va xavfsiz yo‘naltirish muhim ahamiyatga ega. An’anaviy IP marshrutlash usullari ba’zan sekin ishlashi va optimallashtirilmagan yo‘nalishlarni tanlashi mumkin. MPLS (Multiprotocol Label Switching) texnologiyasi esa tarmoq ma’lumotlarini oldindan belgilangan marshrut bo‘ylab uzatish orqali tezkor va samarali ma’lumot almashinuvini ta’minlaydi.

1️⃣ MPLS nima va qanday ishlaydi?

MPLS (Multiprotocol Label Switching) – bu IP-paketlarni marshrutlash o‘rniga ularni "label" (yorliq) asosida yo‘naltiradigan tarmoq texnologiyasi.

📌 MPLS ishlash mexanizmi

1️⃣ Paket kelib tushganda unga maxsus "label" (yorliq) biriktiriladi.
2️⃣ Yorliq asosida paket oldindan belgilangan eng optimal marshrut bo‘ylab harakatlanadi.
3️⃣ Oraliq yo‘naltiruvchilar (routerlar) IP manzilga qarab paketni tahlil qilish o‘rniga faqat yorliq bo‘yicha yo‘naltiradi.
4️⃣ Maqsad manzilga yetganda, label olib tashlanadi va paket IP tarmoqqa qaytariladi.

🔹 Natija: MPLS trafikni tezkor yo‘naltirish, tarmoq kechikishlarini kamaytirish va yukni samarali taqsimlash imkonini beradi.

2️⃣ MPLS ning asosiy afzalliklari

✅ Tezkor va ishonchli tarmoq marshrutlash – Paketlar oldindan belgilangan yo‘nalish bo‘ylab harakatlanadi.
✅ Qo‘shimcha xavfsizlik – MPLS tarmoqlari an’anaviy internetga nisbatan yaxshiroq himoyalangan.
✅ Qo‘shimcha xizmatlar bilan integratsiya – VoIP, SD-WAN, VPN va bulut xizmatlari bilan yaxshi ishlaydi.
✅ Yukni optimal taqsimlash – MPLS yuklangan tarmoq segmentlaridan qochib, eng samarali yo‘nalishni tanlaydi.
✅ Qo‘shma WAN boshqaruvi – Katta korporativ tarmoqlar va filiallar o‘rtasida ishonchli ulanish ta’minlaydi.

3️⃣ MPLS qanday ishlatiladi?

📌 1. Korporativ tarmoqlarda

🔹 Tashkilot filiallari va data centerlar o‘rtasida barqaror ulanish.
🔹 Qo‘ng‘iroqlar va VoIP trafikni optimallashtirish.
🔹 Ichki xizmatlarni (CRM, ERP, SaaS) xavfsiz ulash.

📌 2. Telekom provayderlar va internet xizmat ko‘rsatuvchilar (ISP)

🔹 Qo‘shimcha xizmatlarni (VoIP, SD-WAN, VPN) taqdim etish.
🔹 Qo‘shma tarmoqlar va operatorlar orasidagi tezkor marshrutlash.
🔹 Qo‘shma xizmatlar uchun optimal yo‘nalishlarni yaratish.

📌 3. Cloud va data center tarmoqlari

🔹 Bulut xizmatlariga ishonchli va tezkor ulanishni ta’minlash.
🔹 SD-WAN va SaaS xizmatlarini qo‘llab-quvvatlash.
🔹 Trafik yukini tarmoqqa qarab avtomatik taqsimlash.

4️⃣ MPLS va An’anaviy IP Routing farqlari

5️⃣ MPLS va SD-WAN farqlari

6️⃣ MPLS xizmatlarini kimlar yetkazib beradi?

🔹 Cisco – MPLS yo‘naltiruvchilar va korporativ tarmoqlar uchun echimlar
🔹 Juniper Networks – Katta korporativ tarmoqlar uchun MPLS routerlari
🔹 Huawei – Telekom provayderlari uchun MPLS uskunalari
🔹 AT&T, Verizon, BT Group – Global MPLS xizmat ko‘rsatuvchilar
🔹 Cloudflare, AWS, Microsoft Azure – MPLS va SD-WAN integratsiya xizmatlari

7️⃣ MPLS qanday joriy qilinadi?

1️⃣ Tarmoq topologiyasini tahlil qilish va MPLS arxitekturasini loyihalash.
2️⃣ Qo‘llaniladigan yo‘nalishlarni aniqlash va label asosida trafik boshqarish.
3️⃣ Qo‘shma xizmatlar (VoIP, VPN, SD-WAN) integratsiyasini o‘rnatish.
4️⃣ Qo‘llanilayotgan trafik yuklanishini monitoring qilish.
5️⃣ Tizim xavfsizligi va optimallashtirish strategiyalarini ishlab chiqish.

8️⃣ Xulosa

🔰 MPLS – bu an’anaviy IP marshrutlashdan farqli ravishda paketlarni oldindan belgilangan yorliq (label) asosida yo‘naltiradigan ilg‘or texnologiya bo‘lib, u tarmoq tezligini oshirish, xavfsizlikni ta’minlash va tarmoq yukini optimallashtirish imkonini beradi.
🚀 Bu yirik kompaniyalar, data centerlar va provayderlar uchun eng samarali va xavfsiz WAN yechimlaridan biridir.
🔗 Batafsil ma’lumot olish uchun: Cisco MPLS | Juniper Networks | AT&T MPLS