Monitoring tizimlari bo‘yicha nazariy suhbat savollari va javoblari
Monitoring tizimlari serverlar, tarmoq qurilmalari, xavfsizlik tizimlari va xizmatlarning ishlashini kuzatish, muammolarni oldindan aniqlash va avtomatik xabar berish uchun ishlatiladi. Quyida monitoring tizimlari bo‘yicha nazariy suhbatda berilishi mumkin bo‘lgan batafsil savollar va ularga tayyor javoblar keltirilgan.
1️⃣ Monitoring tizimlari asoslari
📌 Monitoring tizimi nima va uning asosiy maqsadi?
🔹 Monitoring tizimi – bu serverlar, tarmoq, dasturlar va xavfsizlik infratuzilmasini real vaqt rejimida kuzatish va muammolarni oldindan aniqlash uchun ishlatiladigan dasturiy ta’minot yoki apparat vositalari.
🔹 Asosiy maqsadlar:
✅ Server va tarmoq yuklanishini nazorat qilish.
✅ Resurslar ishlatilishini kuzatish va optimallashtirish.
✅ Xavfsizlik muammolarini aniqlash va tezkor choralar ko‘rish.
✅ Avtomatik xabardor qilish va muammolarga javob berish.
📌 Monitoring tizimlari qanday turlarga bo‘linadi?
🔹 Monitoring tizimlari turli infratuzilmalarga qarab quyidagi turlarga bo‘linadi:
✅ Tarmoq monitoringi – Switch, router, firewall va internet trafikni nazorat qilish.
✅ Server monitoringi – CPU, RAM, disk va xizmatlarning ishlashini kuzatish.
✅ Log monitoring – Hodisalar va xatoliklarni log fayllar orqali kuzatish.
✅ Aplikatsiya monitoringi – Veb-saytlar, ma’lumotlar bazalari va xizmatlarning ishlashini nazorat qilish.
✅ Xavfsizlik monitoringi – IPS/IDS tizimlari, DDoS hujumlarni aniqlash, tahdidlarni oldini olish.
2️⃣ Monitoring tizimlari arxitekturasi va ishlash prinsipi
📌 Monitoring tizimi qanday ishlaydi?
🔹 Monitoring tizimi odatda quyidagi bosqichlarda ishlaydi:
1️⃣ Ma’lumotlarni yig‘ish – SNMP, WMI, SSH, ICMP yoki agentlar orqali ma’lumotlarni olish.
2️⃣ Ma’lumotlarni tahlil qilish – Metrikalarni qayta ishlash va anomaliyalarni aniqlash.
3️⃣ Vizualizatsiya va kuzatish – Dashboard yoki grafikalar orqali monitoring.
4️⃣ Xatolik va tahdidlarni aniqlash – Avtomatik alert va bildirishnomalar yaratish.
5️⃣ Loglarni saqlash va hisobotlar tayyorlash – Hodisalarni keyingi tahlil qilish uchun.
📌 Monitoring uchun qanday protokollar ishlatiladi?
✅ SNMP (Simple Network Management Protocol) – Router, switch va serverlarni kuzatish.
✅ ICMP (Internet Control Message Protocol) – Ping orqali tarmoq ulanishlarini tekshirish.
✅ Syslog – Loglarni to‘plash va SIEM tizimlari bilan integratsiya qilish.
✅ WMI (Windows Management Instrumentation) – Windows tizimlar uchun monitoring.
3️⃣ Eng mashhur monitoring tizimlari va ularning taqqoslanishi
📌 Eng mashhur monitoring tizimlari qaysilar va ularning farqlari qanday?
📌 Log monitoring nima va nega u muhim?
🔹 Log monitoring – bu tizim va dasturlarning hodisalarini log fayllar orqali kuzatish va tahlil qilish jarayoni.
🔹 Afzalliklari:
✅ Tizimdagi muammolarni tahlil qilish va debugging.
✅ Xavfsizlik hodisalarini aniqlash va oldini olish.
✅ Regulyator talablariga javob berish (compliance monitoring).
📌 Eng mashhur log monitoring tizimlari qanday?
✅ ELK Stack (Elasticsearch, Logstash, Kibana) – Loglarni to‘plash, tahlil qilish va vizualizatsiya qilish.
✅ Splunk – Real vaqt rejimida loglarni tahlil qilish va avtomatik alert yaratish.
✅ Graylog – Markazlashgan log monitoring tizimi.
5️⃣ Xavfsizlik monitoringi
📌 SIEM tizimlari nima va qanday ishlaydi?
🔹 SIEM (Security Information and Event Management) – bu xavfsizlik loglarini to‘plash, tahdidlarni tahlil qilish va xavfsizlik hodisalariga javob berish tizimi.
🔹 SIEM tizimlari orqali:
✅ Firewall va IPS loglarini real vaqt rejimida kuzatish.
✅ DDoS va zararli trafikni aniqlash.
✅ Avtomatik tahdid javob tizimlarini yaratish.
📌 SIEM tizimlarining afzalliklari qanday?
✅ Tahdidlarni real vaqt rejimida aniqlash va xabar berish.
✅ Regulyator talablariga mos ravishda loglarni saqlash.
✅ Tizim hodisalarini avtomatik ravishda kuzatish va oldindan aniqlash.
6️⃣ Troubleshooting va muammolarni hal qilish
📌 Monitoring tizimlaridagi eng ko‘p uchraydigan muammolar va ularning yechimlari
✅ Monitoring tizimlarini yaxshi tushunish va ularning ishlash prinsiplarini bilish muhim.
✅ Savollarga real hayotiy misollar bilan javob bering – “Biz Zabbix’da server monitoringini o‘rnatganmiz va avtomatik alert sozlaganmiz” kabi.
✅ Qo‘shimcha troubleshooting savollar bo‘lishi mumkin, shuning uchun log tahlili, alertlar va troubleshooting jarayonlariga tayyor bo‘ling.