آشنایی با انواع اتصالات سیم و کابل
مطمئناً با اتصالات سیم و کابل حتی به صورت مقدماتی آشنایی دارید. منظور از اتصال سیم و کابل، به هم بستن هادی‌ها است. لازم به ذکر است که اتصالات سیم و کابل نقش بسیار مهمی را در سیم کشی برق ساختمانی بر عهده دارند. در صورت بروز مشکل و عیب و نقصی بین اتصالات سیم و کابل مطمئناً عملکرد سیم کشی برق در ساختمان زیر سؤال می‌رود. با توجه به اهمیت این موضوع در این مطلب قصد داریم انواع اتصالات سیم و کابل و رایج‌ترین آن‌ها را نام برده و بررسی کنیم.
سیم و کابل
از جمله تجهیزاتی که در تاسیسات الکتریکی نقش مهمی را برعهده دارند، سیم‌ها و کابل‌ها هستند. سیم‌ها انواع مختلفی دارند؛ از جمله سیم مفتول، سیم افشان، سیم ارت، سیم نیمه افشان و سیم خشک که هر یک کاربرد مخصوص به خود را دارد. به عنوان مثال سیم افشان در ساختمان‌ها و شرکت‌ها استفاده می‌شود، در حالی که سیم نیمه افشان در ماشین آلات و تابلو برق استفاده می‌شود.
کابل‌ها از مجموع چند سیم به وجود می‌آیند. کابل‌ها نیز همانند سیم‌ها انواع مختلفی دارند: کابل افشان، کابل مفتول، کابل جوش، کابل شبکه، کابل مخابرات و … مشخصاً بدون سیم و کابل هیچکدام از دستگاه‌های کارخانه و وسایل برقی که در منزل استفاده می‌کنید، به برق متصل نمی‌شدند و کامپیوترها، دستگاه‌ها کار نمی‌کردند. سیم و کابل از اصلی‌ترین وسیله‌هایی هستند که برای هدایت جریان الکتریسیته در صنعت برق استفاده می‌شوند.
مطمئناً نقش کابل‌ها در صنعت برق بسیار پررنگ است. از این رو رعایت اصول و شرایط نگهداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از مشخصه‌های کابل که در عملکرد آن تأثیر زیادی دارد، می‌توان ولتاژ نامی، تعداد مغذی‌ها، نام و علامت تجاری سازنده، سال تولید، سینی کابل، متعلقات کابل و … را نام برد، اما در این میان یکی از نکات مهمی که در زمینه عملکرد درست کابل‌ها و سیم‌ها اهمیت دارد، انواع اتصالات سیم و کابل است. در ادامه قصد داریم شما را با انواع اتصالات کابل و سیم آشنا سازیم.
دسته بندی اتصالات سیم و کابل
اتصالات سیم و کابل به طور کلی به دو دسته لحیمی و غیرلحیمی تقسیم می‌شود. اتصالات غیر لحیمی به سه نوع تقسیم بندی می‌شوند: اتصالات پیچ-مهره‌ای، اتصالات فیشی یا سرسیمی و اتصالات ترمینالی. اتصالات فیشی یا سرسیمی خود چهار نوع هستند: حلقه‌ای، تیغه‌ای، کشویی و میله‌ای. اتصالات ترمینالی نیز خود دو نوع هستند: نوع معمولی و نوع مدار چاپی.
اتصالات غیرلحیمی
۱. اتصالات پیچ و مهره‌ای
همان گونه که می‌دانید، اتصالات پیچ و مهره‌ای به این صورت هستند که بخش‌هایی مانند ریل، توسط سوراخ‌هایی که سرتاسر صفحه هستند و به وسیله پیچ یا رزوه‌های داخلی به یکدیگر متصل می‌شوند. این نوع اتصالات در مواردی همانند کلید برق و پریزها کاربرد دارند. اغلب به منظور اتصالات پیچی از پیچ دو سر، پیچ چهارسو و شش گوش یا پیچ‌های سر آلن به منظور متصل کردن دو صفحه به یکدیگر استفاده می‌شود. البته از پیچ برش قلاویز، پیچ خودرو و پیچ مته‌ای با رزوه‌های پیچ خودرو جهت محکم کردن بسته‌های پیچی و فاصله اندازها روی صفحه استفاده می‌شود.
۲. اتصالات سرسیمی یا فیشی
نوع دیگری از اتصالات سیم و کابل، اتصالات غیرلحیمی یا اتصال هادی یک فیشی است که به منظور قرار دادن سیم‌های رشته‌های زیر پیچ استفاده می‌شود. به منظور اتصالات جدا شدنی سیم‌ها از فیش استفاده می‌شود. سرسیم‌ها انواع مختلفی دارند: حلقه‌ای، تیغه‌ای، میله‌ای و کشویی، که هر یک در یک زمینه خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند. در اتصالات سیمی، از لحیم استفاده نمی‌شود؛ به همین دلیل در دسته اتصالات غیرلحیمی قرار می‌گیرند.
این اتصالات با فشار محکم می‌شوند و از نظر استحکام مکانیکی در حد قابل قبولی هستند. یکی از مزیت‌های اتصالات فیشی، نصب ساده آن‌ها است. مشکلات و مسائلی چون سرد شدن لحیم و سوختن عایق در اتصالات فیشی وجود ندارد، به همین دلی به یکی از اتصالات پرکاربرد در صنعت برق تبدیل شده‌اند. بخش‌های یک سرسیم عبارتند از: سوراخ کابلشو که محل قرار گرفتن پیچ‌ها است، قسمت پهن کابلشو و سوکت که محل قرار گرفتن سیم‌ها است و عایق سیم.
۳. اتصال ترمینالی
زمانی که از اتصال سیم‌های برق صحبت می‌کنیم، حتماً به فکر چسب‌های نواری می‌افتید. مردم عادی عموماً برای اتصال سیم‌های برق به یکدیگر از چسب‌های نواری استفاده می‌کنند. در حالی که این کار بسیار خطرناک است و احتمال برق گرفتگی را افزایش می‌دهد، اما کنتاکتور سیم برق یا ترمینال برق یکی از وسیله‌هایی است که می‌تواند احتمال بروز چنین حوادثی را کاهش دهد. زمانی که نیاز است چند سیم برق به یکدیگر متصل شوند، از ترمینال برق و کنتاکتور برق می‌توان استفاده کرد. کنتاکتورهای ترمینال سیم برق مزیت‌های فراوانی دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به انشعاب‌گیری مطمئن از تابلو برق ساختمانی، اتصال دائمی و موقتی دو یا چند سیم برق، اتصال‌های استاندارد و ایمنی همراه با کاهش خطرات آتش‌سوزی و برق‌گرفتگی اشاره کرد.
اتصالات لحیمی
در اتصالات لحیمی از لحیم سخت استفاده می‌شود. اگر از فعالان صنعت برق باشید، حتماً تا کنون با لحیم سر و کار داشته‌اید. لحیم کاری یکی از اتصال‌های جدا نشدنی است. لحیم کاری سخت با لحیم کاری نرم تفاوت‌هایی دارد. در لحیم کاری سخت الکترود برنجی و سر پینگ‌های جوشکاری به عنوان وسیله حرارتی در این نوع لحیم کاری استفاده می‌شود. به همین دلیل به لحیم کاری سخت، جوش برنج نیز گفته می‌شود. در حالی که در لحیم کاری نرم از قلع و روغن استفاده می‌شود.
سیم‌ها و کابل‌های برق یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر سیستم و تابلو برق‌ها هستند. از مسائل مهمی که در زمینه اتصالات سیم‌ها و کابل‌های برق وجود دارد، انواع اتصالات سیم‌ها و کابل‌های برقی است که در این مطلب سعی شد به آن‌ها پرداخته شود. آشنایی با انواع اتصالات سیم و کابل، نسبت به هر یک از آن‌ها به منظور استفاده مناسب و کاربردی از اتصال در جای مناسب، لازم و ضروری است. بدون شک برق‌کاران یا فعالان صنعت برق با شناخت کافی از انواع اتصالات برقی، امنیت و ایمنی را در تاسیسات برقی افزایش می‌دهند و از بروز خطرات و خسارات احتمالی جلوگیری می‌کنند.