Финансылык кризис кандай жыттанып жатат?

Арадан 10 жылдан ашык убакыт өтүп, бүткүл дүйнө жүзүндөгү экономисттер менен финансисттер дүйнөлүк банк системасы 2007-09-жылдардагы кырсыктан оңолдубу же жокпу деп талашып жатышат. The Economist журналынын жаңы саны жана жаңы мукабасында банктар мурдагыдай эле АКШдагы эң ири каржы институттарынын абалы жана дагы эле дүрбөлөңдү жаратышы мүмкүн экенин ачык-айкын көрсөтүп турат. 2023-жылдын март айынын башында Силикон өрөөнүнүн банкы банкротко учурагандан кийин бир күндүн ичинде 42 миллиард долларлык депозиттер "жок кылынды". Уолл-стриттин жөнгө салуучулары бүтүндөй АКШнын банк тутумун дүрбөлөңгө салбай турган чечим табууга аракет кылып жатышат, ал эми катардагы сакчылар акчасы коопсузбу деп ойлонуп жатышат. Бул тууралуу журналдын жаңы санында айтылат, анын прогноздорун биз буга чейин мурунку макалаларда карап чыкканбыз.

Ооба, инвесторлордун үрөйү учат. Ушул жылдын март айында америкалык банктардын капитализациясы 17%га төмөндөп, 229 миллиард долларды түздү, бул 20 жылдагы эң чоң төмөндөө. Казыналык облигациялардын кирешелүүлүгү да төмөндөдү. Финансы базарлары Европадагы жана Япониядагы банк акцияларынын баасы жакынкы келечекте дагы төмөндөшүн күтүүдө. Credit Suisse акциялары 15-марттан бери 24% га арзандады жана 16-мартта ал кошумча транштарды берүүгө жардам сурап Швейцариянын Борбордук банкына кайрылган. Финансылык каатчылыктан он төрт жыл өткөндөн кийин, бизнес кайрадан банктардын ишинин бекемдигинен жана жөнгө салуучу органдар өз ишин аткара албай жатканынан күмөн санай баштады.

2022-жылдын аягында Американын банк тутумундагы таанылбаган жоготуулардын суммасы абсолюттук фантастикалык сумманы – 620 миллиард долларды түздү. Ал эми кээ бир банктар туңгуюктан оолак болууга жетишкени менен, пайыздык чендердин жогорулашы менен кырдаал курчуп кетиши мүмкүн.

2007-09-жылдардагы дүйнөлүк каржы кризиси жоопкерчиликсиз кредиттөө жана кыймылсыз мүлк рыногунун кыйрашы менен шартталган. Буга жооп катары кредиттик тобокелдикти камтыган жана сейфтик аманатчыларды сатып алуучулар менен камсыз кылуучу жаңы эрежелер киргизилген. Мамлекеттик облигациялар банктар үчүн популярдуу тандоо болуп калды, анткени Сэм байкенин ишенимдүүлүгүнө башка эч бир кредитор тең келе албайт жана казыналык облигациялар кризис учурунда оңой эле сатылып кетиши мүмкүн.

Глобалдык экономикалык климаттын өзгөрүшү же узак мөөнөттүү облигациялардын наркынын төмөндөшү учурунда банктар үчүн мүмкүн болуучу терс кесепеттер жөнүндө көптөн бери аз адамдар ойлонушкан. Бул сезгичтик COVID-19 пандемиясынан кийин гана күчөдү, анткени банктык депозиттер көбөйүп, Федералдык резерв АКШнын экономикасына акча чыгаруу үчүн стимул программаларын ишке ашырды. Кээ бир банктар депозиттерди узак мөөнөттүү облигацияларды жана мамлекет тарабынан колдоого алынган ипотекалык баалуу кагаздарды сатып алуу үчүн колдонушкан. Албетте, бардык банктар, алардын көлөмүнө карабастан, бир эле көйгөйгө дуушар болушат: кризис болгондо, банкка лоялдуу болгон кардарлар акчасын башка жакка көчүрө алышат. Бул банктан депозиттердин агылып чыгышын жабуу үчүн активдерди сатууну талап кылат. Ал эми мындай боло турган болсо, банктын жоготуулары дүйнөлүк финансы боюнча адис болбогондор үчүн да байкалып калат.

Дем алыш күндөрү ФРС потенциалдуу кооптуу кырдаалдан качуу үчүн чараларды көрдү. 12-марттан баштап ФРС банк облигациялары менен күрөөгө насыя берүүгө даяр. Ал мурда күрөөнүн баасын чектеп келген, эми облигациялардын номиналдык наркына барабар насыяларды берет. Алардын баасы учурдагы рыноктук нарктан 50% ашык болушу мүмкүн. Ооба, ФРС банктардан агып жаткан акчаны токтотуу үчүн жогорку деңгээлде камсыздалган кредиттерди сунуштоо менен туура иш кылып жатат. Бирок, бул жеңил шарттар үчүн төлөнүүчү баа бар. ФРС кризисте пайыздык чендердин туруксуздугу үчүн жоопкерчиликти алат деп ырастап, банктарды ойлонбой иш-аракет кылууга түртүүдө. Программа бир гана жылга эсептелген, бирок бул мөөнөт өткөндөн кийин дагы, депозиттерди тартууга аракет кылган банктар ашыкча тобокелдиктерди алып, жогорку кирешеге умтула беришет. Fed мурда кийлигишкенин билген кээ бир кардарлардын жакшы жана жаман тобокелдиктерди айырмалоого анча деле негизи жок болот.

Мындай чечимдин жыты эмнеде? Албетте, жакшы эмес! Жана жаңы The Economist журналынын мукабасы муну бизге ачык айтып турат!

Дүйнө жүзүндөгү жөнгө салуучулар жогорку пайыздык чендер менен байланышкан тобокелдиктерди моюнга алуу үчүн чара көрүшү керек. Ишке ашырылбаган жоготуулары бар банктар, капиталга болгон талаптарга таасир этпесе дагы, оор мезгилде ийгиликсиздикке көбүрөөк дуушар болушат. Натыйжада, алар банктын облигацияларынын портфелдерин чендердин өсүшү уланып жаткан учурда рынокко чыгаруунун таасирин баалоо үчүн стресс-тесттен өтүшү керек. Саясатчылар ошондой эле системанын бул максат үчүн жетиштүү капиталы бар-жогуна баа бериши керек.

Бирок кардарлардын жана салык төлөөчүлөрдүн коопсуздугу баарынан маанилүү. Кремний өрөөнүндөгү, Европадагы жана Швейцариядагы адамдар тынчсызданып, 2008-2009-жылдары башынан өткөргөн коркуу сезимин унута алышпайт, бирок алардын көбү мурдагы кооптуу мезгил эчак артта калганына ишенишет.

Дүйнөлүк экономика дагы бир кризистен чыгуунун жолун издей турган мезгил жакындап калганы айдан ачык. Ал эми бул баарыбыз тандоо жасап, финансылык туруктуулукту сактоонун жаңы жолдорун издешибиз керек дегенди билдирет. Бул жөнүндө ойлонуп, бүгүн эң жакшы инвестицияңызды жасаңыз.

IslamicСoin– бул исламдын жана шарияттын нормаларына туура келген санариптик валюта, өзүнүн Haqq блокчейнинде иш алып барат, бул “Чындык” дегенди билдирет. Азыртадан эле жабык сатуу баскычында, IslamicCoin инвесторлордун чоң кызыгуусун жаратып, бир нече жуманын ичинде 200 миллион доллардан ашык акча чогулта алды. Көптөгөн көйгөйлөрү бар техникалык жактан эскирген Bitcoin жана Ethereumдан айырмаланып, IslamicCoin эң алдыңкы блокчейн технологияларынын толук күчүн колдонот жана эң адилеттүү жана ишенимдүү идеологияга жана жүрүм-турум эрежелерине негизделген.

Ийгиликтүү инвесторлор идеологияларды, технологияларды жана перспективаларды баа диаграммаларындагы анча-мынча өзгөрүүлөрдүн негизинде тандашат. Санариптик акчанын жаңы түрү пайда болгон дээрлик 20 жыл бою криптовалюталар бул дүйнөгө бир тамчы да реалдуу баалуулук алып келген жок, адамдарды эркин, көз карандысыз жана бактылуу кылган жок.

Жана бул жоопкерчиликтүү тандоолорго жана жаңы баалуулуктарга негизделген каржынын жаңы түрүнө убакыт келди дегенди билдирет!

Блокчейн, криптовалюталар, исламдык каржылоо жана халал инвестициялар тууралуу эң кызыктуу жана пайдалуу маалыматтардын бардыгы биздин Тelegram-чатыбызда.