Javascript     (lesson-1)

Web Browserlarda JS'ning asosiy 3 ta qismdan iborat:

1. ES Mascript

2. DOM ( Document Object Modal) - events, (scroll, keyboard), forms.

3. BOM ( Browser Object Modal) - location, notifications.

JS'ni ulash usullari:

• Inline
• internal
• extrernal

input and output.

1. Input.

FirstName = prompt ('enter ur first name');
lastName = prompt (' enter ur last name');

yuqorida ma'lumot kiritildi endi uni amal bajarib chiqarishimiz kerak.

output qilishning bir necha yo'llari bor.

//innerHTML:

fullName = fistName + "" + lastName;
// output
document.body.innerHTML = fullName;

// document.write:
fullName = fistName + "" + lastName;
// output
document.write(fullName);

//window.alet:
fullName = fistName + "" + lastName;
// output
window.alert(fullName);

// window.confirm:
fullName = fistName + "" + lastName;
//output
window.confirm(fullName);

// console.log:
fullName = fistName + "" + lastName;
//output
console.log(fullName);

console.log'da uning outputni browserdagi inspect bo'limidagi output sifatida consoledan foydalanamiz.

Syntax and comments:

comments: // and /* ... */ xilda bolib, /* ... */ bunisi bilan bir necha qatorni kamentariyaga olishimiz mumkin.

// bunisi bilan bir necha qatorni kamentariyaga olishimiz mumkin.

Konseptsiyalari:

• Statements va semicolon

semicolon (;) manushu belgi bo'lib,statement esa yozgan code'mizni qatori masalan:

console.log(fullName); 

manu bu bir stetement hisoblanadi.

• Block ({})

jingalak qavslar bilan yozilgan code'larimiz block hisoblanadi. Masalan:

btn.onclick = function () {
this.style.display = "none";
}

mana bu Block hisoblanadi.

• Expression

3+4 matematik qoidalar expression hisoblanadi.

• Whitespace - bo'sh joylar degani;
• space - "...";
• new line - yangi qator;
• tab - otasi bolasi bir tarafda bo'lib turishi;
• pritter - code'mizni tartib bilan yozilishini ta'minlaydi. Ctrl + S - bilan amalga oshiriladi

Nomlash:

Nomlashda e'tibor beriladigan narsalar:

• Harflardan iborat bo'lishi
• Raqamlardan iborat bo'lishi
• underscore'dan iborat bo'lishi yoki
• Dollor belgisida iborat bo'lishi

Ammo raqamlar bilan boslanmasligi kerak.

shuningdek, katta harf va kichkina harfni farq bor

masalan:

A = 2;
a = 3; 

bunda A bitta o'zgaruvchi a esa bitta o'zgaruvchi hisoblanadi

Nomlashda qisqa va tushunarli nomlash kerak.

masalan:

groupNumber = "N13"
groupStudentsNumber = 20 - //descriptivelik bor 
grStudentsNum = 20 - //descriptivelik va short bor

Javascriptning keyworkdlari:

• var
• let
• const
• if
• else
• switch
• function
• new
• class.....

Nomlashda javascriptning keywordlaridan foylanmasligimiz kerak. Chunki JS qaysi birini tanlashni bilmay qoladi.

Nomlashning turlari:

Hypens ya'ni (-) belgisidan foydalanishga ruhsat berilmagan. masalan: ( first-name);

Underscore or SnackCase (first_name) va CamelCase (FirstName or firstName);

O'zgaruvchi bu ma'lumotlarni ozida saqlovchi container;

O'zgaruvchi bu ma'lumotlar uchun nomlangan xotira, biz store goodies, visitors and other data'lar uchu o'zgaruvchilardan fotydalanamiz.

o'zgaruvchilarning turlari:

• var
• let
• const

firstName = "Jamila";
lastName = "Aliyeva";

bu holatda hech narsa yozmaydigon bolsak o'zgaruvchilarning oldiga bu var halatida taniydii.

 var firstName = "Jamila";
 var lastName = "Aliyeva";

agar o'zgaruvchi yaratmoqchi bo'lsak oldiga var/ let/ const qo'yishimiz kerak.

var JS yaratilganidan beri bor.

Let bilan Const esa ES6 ya'ni 2016 versiyasidan beri chiqishni boshlagan.

Let Varni bir qancha kamchiliklarini to'g'rlaydi.

Biz asosan LET'dan foydalanamiz.

| DECLARATION (DACLARE) - E'LON QILISH;

| INILITILIZE (INITIALIZATION) - ISHGA TUSHIRISH;

| ASSIGN (ASSIGNMENT) - O'ZLASHTIRISH;

let firstName; // declation - o'zgaruvchi e'lon qilindi
firstName = "Jamila" // inilitialization - o'zgaruvchi ishga tushurildi
firstName = "Aliyeva" // assigment - o'zgaruvchi initilize'dan o'zgarib,  asssigmentga o'zgaradi.
console.log(firstName);  // output

bu holatta oxirgi ya'ni Aliyeva console'ga chiqadi.

masalan:

let  a = 4;
let b = 10;
let c = a + b;
console.log (c);

bu misolda console'ga chiqgan qiymat 14 bo'ladi.

let  a = 4;
let b = 10;
a = a + b;
b = a - b;
console.log(a);
console.log(b);

bu misoldagi console'ga chiqgan qiymat 4 bo'ladi, ya'ni a qiymatni o'zlashtirib oladi birinchi a ning qiymati 14 bo'lsa, o'sha qiymatdan bdagi 10 ayriladi va 4 qiymati chiqadi.

Ba'zi foydali narsalar:

variables in declaration → undefined

agar declaration'da initialize qilmasak, uning qiymati undefined bo'ladi.

assignment operator → =

o'zlashtirish operatori degani)

just algebra

masalan:

let = 10;
let = 4;
let c = 5;
let res = (a * b - c + b) / 10;
console.log(res);

dynamically typed language;

javascript dinamikali til hisoblanadi. Masalan, biz boshqa tillarda bu qiymat string yoki number deb aytamiz lekin JS'da unaqa emas o'zi aniblab o'ladi.

one statement, many variables ( aren’t recommended);

 let x = 3, y = 5, z = 10;

bu holatta yozish tafsiya etilmaydi. Lekin hato emas.

let x = 3;
let y = 5;
let z = 10;

ko'p steatment bo'layotgan bo'lsa ham yuqoridagi usul yaxshiroq;

two types of data (string and number);

undefined vs. undeclared variables

undefined e'lon qilingan lekin hali qiymat berilmagan,

let group;
console.log(group);

bu holatta console'ga undefined chiqadi.

undeclared agar o'zgaruvchi e'lon qilinmagan bo'lsa undeclared chiqadi.

console.log(pupil);

bu hali hech qayerda e'lon qilinmagan, shuning uchun console'ga not declare deb chiqadi.

var va let 'ning farqi

var a = 4;
var a = 5;
var a = 10;
console.log(a);

var yuqorida aytganimizdek eski versiyasi hisoblanadi, unda bitta o'zgaruvchini bir necha marta e'lon qilishimiz mumkin bo'lgan lekin bitta o'zgaruvchini bir marta e'lon qilsak shu yetarli bo'ladi aslida. Bu logikaviy jihatdan xato bo'ladi.

agar biz let'da bitta o'zgaruvchini qayta e'lon qilmoqchi bo'lsak ruhsat bermaydi.

redeclere bo'ladi ya'ni qayta e'lon qilib bo'lmaydi.

constants (simple and uppercase)

constants o'zi nomidan bilsak bo'ladiki o'zgarmas dean ma'noni anlatadi. Uni declaration qilishimiz mumkin, initilization qilishimiz mumkin ammo assig qila olmaymiz. Uni birdaniga initilation qilish orqali ishga tushura olamiz. Consrtatani bilishimiz uchun ham uni katta hardlarda yozishimiz kerak.

Arithmetic operator

• → qo’shish
• → ayirish
• → ko’paytirish
• → bo’lish
• ** → daraja
• % → qoldiqli bo’lish

Type operator

• typeof

let str = "Jamila";let age = 17;
console.log(typeof str);
console.log(typeof age);

bu operatorning vazifasi turini chiqarib berish.

Unary opteratorlari

• +x → musbat songa almashtiradi.
• -x → manfiy songa almashtiradi.
• ++x → o’zgaruvchini 1 ga oshiradi.
• --x → o’zgaruvchini 1 ga kamaytiradi.
• x++ → o’zgaruvchini 1 ga oshiradi.
• x— → o’zgaruvchini 1 ga kamaytiradi.

bular o'zgaruvchilarning oldiga yoki orqasiga qo'yiladi.

masalan:

let a = "5";
let b = 10;
console.log("a ning turi: ", a); 

bu holatta console'ga qiymat 510 chiaqadi chunki string sifatida qo'shyapti.

let a = "5";
 let b = 10;
console.log("a ning turi: ", typeof +a);

bu halatta esa console'ga qiymat number bo'lib chiqadi.

agar shu qiymatlarga yuqaridagidek amallarni qo'ysak, berilgan defination'inidek console'da ishga tushib ketaveradi