121 kecha
Робия буви уйда иш қилдирмагани сабабидан зерика бошлагандим. Агар мени ишга ўралаштириб қўйсалар, ўзларининг виждонлари қийналар экан. Шунинг учун кўзим тушган жойда бир нима ишларни қилиб қўяётган эдим, холос. Кўпроқ боғдаги бобожоннинг гулларини Робия буви билан суғориш ва кечка яқин ҳовлига шўлоплатиб сув сепиб чиқиш севимли машғулотимга айланарди. Ота-онамнинг уйида уй ишларида жуда ёмон безирдим, умуман иш қилмасайдим эрга тегсам, иш йўқ хонадонга келин бўлсам эди ният қилардим. Ниятим амалга ошди-ю, энди бир нарсани тушундим. Баъзан уй ишларини қилиш ҳам аёл кишини анча тинчлантиради ва шу ишларга қоришиб кетмаса агар, албатта.
Шунинг учунми зериканимдан ўзимизнинг хонанини бир бошдан тозаламоқчи бўлдим. Бу хонада яшаётганимга бир ой тўлган бўлса-да, ҳали ҳафсала билан қараб чиқмагандим. Ишни гардеробимизни тартиблашдан бошладим. Ўзимнинг кийимларимни тартиблаш умуман қийин кечмади, аммо Маликнинг гардеробига навбат келганида иккиланиб қолдим. Кейин тинчгина унинг нарсаларига тегинмадим.
Охирига тортмаларни тахлашни қолдиргандим. Учинчи пастки тортмадан албом чиқиб, ишимни ҳам чала қолдириб эътиборим ўша нарсага кетди. Қўлимдаги чанг латтани ҳам ташлаб, албомни қучоқлаганча ётоқ бошига ўтирдим. Бу албом чамамда фақат Малик учун аталганди. Уни аста вароқлаб чиқдим. Ҳар бир суратнинг орқасига йили, санаси ва нима учун суратга олингани ёзилганди.
Маликнинг чақалоқлигидаги расмларига узоқ тикилдим, ўйладим кейин:
Мен билан Маликнинг фарзандимиз бўлса, мободо у шунақа чақалоқ бўлармикан, ё менга ўхшайдими кўпроқ.
Кейин бу ҳаёлларни миямдан ҳайдадим. Расмлар давом этаверди. Маликнинг бир ёши, икки ёши, уч ёши... ўн беш ёши, ўн олти ёши... У қайси лицейда ўқиганини ҳам расмлардан билиб олдим. Бу лицей ҳақида мактаб вақти эшитганман, бизнинг шаҳардан анча узоқда, мамлакат бўйича жуда машҳур ва қаттиқ интизомли ёпиқ лицей эди. Бу лицейда ўқиш ҳаммага ҳам эмас деб эшитгандим. Унда ўқиганларнинг келажаги бир нарса билан кафолатларди: 95 фоиз истаган нуфузли университетига талаба бўла олиш имконияти!
Кейин бир сурат эътиборимни тортди. Сал аввал албом бошида Маликнинг кўтариб тушган ёшгина ойиси, энди анча улғайган ва виқорли аёлга айланганди. Фақат у оппоқ никоҳ кўйлагида эди. Робия буви уни Малик вояга етганида яна бир бор оила қурганини айтганди. Ҳеч қачон кўрмаган қайнонамга узоқ тикилиб ўтирдим. У нафис аёл бўлиб гавдаланди кўз олдимда. Эҳтимол, тирик бўлганида мени ҳудди бувидек яхши қабул қилармиди, ёки, синглиси сингари кўрарга кўзи бўлмасмиди?
Синглиси деганимга унинг шу куни ҳам уйга бир нимадан қуруқ қолгандек келиб олгани эсимга тушди. Пастда заҳрини сочишни бошлаганида менга, Робия буви овқатни ўзи қилишини айтиб, мени атайлаб хонамга чиқариб юборди.
Балки, шу вақтидаёқ албомни титкилашни бас қилишим керак эди. Бу ёғига шунча вақт кўз олдимда содир бўлган, аммо мен пайқашга ҳаракат қилмаган ҳақиқат пайдо бўлди...
Кейинги расмда қайнонам яна ўша кийимда, фақат олдида Малик ва бошқа бир тарафида эса менинг отам турарди! Отам...
Кўзимга кўрингандир деган илинжида қайтадан қарадим, йўқ, расм ўзгармади. У чиндан менинг отам эди. Анча ёш вақти... Қўлларида никоҳ узуклари ялтираб турарди. Дадамнинг кийиб олган кастюми менга болалигимни эслатди. Ўшанда атиги беш ёшда эдим, адашмасам.
Бошимдан муздек сув қуйиб юборишгандек музлаб кетдим.
Ота-онамнинг суҳбати қулоғим остида жаранглади:
“Малик онасидан қолган ҳамма нарсасини олиб қўйди”
“Латифа кутилмаганда ўлиб қолади деб ўйламагандим”
“Сизни шунча йил ўзга аёл билан баҳам кўрдим...”
Ўшанда дадамнинг гаплари нега Малик ҳадеб отамдан қасди борлигини такрорлаганида бу нарсалар келмади ҳаёлимга?! Ҳамма ҳақиқат юзимга печатдек ёпишиб қўйилган эди-ку! Ё шунчалар дунёйим ўз атрофимда айланиб, фақат ўзим билан банд эдимми?!
Ойим отамни ўзга аёл билан баҳам кўрганини айтганида, мен отам ким биландир шунчаки учрашиб юрганини тушунгандим.
Наҳотки, Маликнинг онаси отамнинг иккинчи турмуши бўлган бўлса... Ва бу нарса 14 йилдан бери бўлиб келган?!
Қандайдир ёлғонлар ичида сузиб юрганган ўхшайман. Ким менга изоҳ беради? Барини англатадиган одам борми ўзи?!
Эшик ташқарида очилаётганини сезганимда шошилиб албомни ёпдим, остонада Малик кўринди. У хонага кириб келар экан, қўлимдаги албомни кўриб юзи ўзгарди.
— Хонани тозалаб ўтирганимда албом чиқиб қолди, — дедим.
— Кўриб чиқдингми?!, — у қандайдир жаҳл билан сўради.
— Йўқ, — ғазабидан чўчиб ёлғон дедим, — Эндигина кўрмоқчи эдим.
Малик албомни қўлимдан олиб қўйиб, яна жойига солди. Демак, унинг расмларини кўришимни хоҳламайди. Бу кўнглимга тегди ўша он.
— Овқатга тушамиз, — деди киймини алиштириш учун гардеробига кириб кетиб, қайтиб чиққунча жойимда қотиб ўтирдим.
— Нега ишлаш ҳақида менга эмас, бувимга айтдинг?
Унга нигоҳимни қаратдим. Бувижон бу ҳақида ўзи оғиз очишга ваъда берганди, Маликка эса мендан эмас бувижондан эшиггани ёқмаяптими?
— Биз шунчаки гаплашиб қолгандик...
— Пулдан қийналяпсанми?, — у қандайдир шунчаки қизиқиб сўради.
— Нима? Йўқ...
Ҳали унинг хотини бўлганимдан бери эримдан ҳеч пул олмабман. Унда сўраш ўзимга эриш туюлаётганди. Яхши ҳамки, жамғарган пулим бор эди.
— Нега унда ишламоқчисан? Агар ростдан пул сабабли бўлса, мен сени таъминлай оламан!
О, буни қаранглар. Энди эсига тушдими? Ўзинг ҳам айбдорсан, Марям, унга эслатмагансан.
— Гап пулида эмас..., — унга нима деб тушунтиришни ўйладим, — Мен шунча йил ўқидим ва яна ўқияпман. Карьера ҳам қилишни хоҳлардим, битта қолипда қолиб кетгим келмаяпти.
— Карта рақамингни бер!, — у қатъий деди.
Нега мен пул учун ишламоқчиман деб ўйлашини канда қилмаяпти! Эрим бўлса ҳам яна асабимга ўйнашни бошлади.
— Керак эмас, — қайсарлик қилдим, — Мен шунчаки иш-ла-моқ-чи-ман! Ўқишим тўрт ойдан кейин бошлади, унгача нима биладир машғул бўлишни хоҳлардим.
— Яхши, — унинг юзида кинояли табассум жилваланди, — Қаердан иш топмоқчисан?
Ана шу менинг хатойим эди. Ҳали иш топмай туриб катта кетиб қўйибман.
— Излаб кўраман...
— Малик Язидовнинг хотини қаердандир иш излаб юрадими?!
О, энди буниси ғурурларига тегибдики, хотинларига ўзлари иш топишлари ҳаёлларига келмайди.
— Унда ўз ишхонангиздан иш беринг!, — дедим киноя қилиб, — Мен ҳам иш қидириб овора бўлмасдим.
Малик ўйланиб қолди. Хотинига ишхонасидан иш топиб бериши шунчалар қийинми?
— Агар сизни ишхонангизда менга тўғри келадиган иш бўлмаса, унда...
— Йўқ топилади, — у гапимни бўлди, — Топаман.
— Фақат бир илтимосим ва талабим бор эди, — энди бунисини унга қандай ўйлашга бошим қотди, — Сизни хотинингиз эканлигимни ҳеч ким билмаслиги керак. Мен шунчаки ишчи бўлиб кираман у ерга ишга.
— Буниси энди нима томоша бўлди?!, — унинг қарашлари қаттиқлашди, лекин мен қарорим қатъий эдим.
Маликни ишхонасида унинг хотини бўлиб эмас, оддий ишчи бўлиб ишлашга кўндиришим учун анча кетди. То ўша кунгача бир неча марта тўнини тескари кийиб олса-да таслим бўлмадим. Ишхонасида ҳар ўтган кетганимда мени бошлиқнинг хотини эканимни бир бирларига қистириб ёки сохта муносабатлар қилиб юришлари ҳушим йўқ эди. Бизнинг тўйимизда бобоси ва дадам ҳашаматли бўлишини истаган бўлса-да, Маликнинг катта дабдаларда тоби йўқлиги сабабли ўта яқинлар даврасида бўлиб ўтганди. У вақти тўйнинг катта ёки кичик бўлиши мени ҳам қизиқтирмаганди. Шу сабабдан унинг ишчилари мени танимаслигининг фоизи катта, қолаверса, тўй куни юзимни беркитгандим. Исмимни алиштириш ҳақида ҳам ўйладим, буниси ошиб кетади деган қарорга келдим. Дунёда битта мен Марямми? Улар келиб-келиб айнан мен Маликнинг хотини эканимни билиб ўтирибдими?
Шундай қилиб Малик кузнинг илк ойларида мени ишхонасига олиб борди. У менга ташриф қоғозини берганидаги ишхонасига эмас, бошқа жойга бордик. Йўлда сабабини сўрадим, жавобан:
— Ўшанда сен борган жой менинг шахсий, ўз ўзимнинг бизнесим эди. Эркаклар кўп ишлайди, сенга қиладиган иш йўқ у ерда. Ҳозир эса оилавий корхонамизга кетяпсан, айнан бу ерда бемалол иш топилади, — деган гапни эшитдим.
— Асосан вақтингизни қай бирида ўтказасиз?, — қизиқдим.
— Бобомнинг ишхонасида. Ўзимникига уч тўрт кунда бир марта бораман.
— Демак, муоммо бўлмайди!
— Бу нима деганинг?
— Ким биландир урушиб қолсам мен тараф бўласиз тўғрими?
Маликнинг қошлари чимирлиб, светофорнинг қизил чироғига тўхтаганимизда менга қайрилди.
— Ҳали бормасдан жанжаллашиш ҳақида ўйлаяпсанми?
— Ҳамма жойда шундай бўлади! Эскилар янгиларга ўзини кўрсатади, унга тегишиб кўради. Аввал битта жойда ишлаганимда гапира олмаганман, янги бўлганим учун. Энди ҳар ҳолда эримнинг ишхонасига кетяпман.
— Биз иш вақти эр-хотин эмасдик, чоғи?!
Аблаҳ, ўз гапимни ўзимга қайтариб, мамнун жилмайди.
— Яхши! Ўз муоммойимни ўзим ҳал қилиб оламан.
— Агар муоммо чиқса менга мурожаат қил, — деди у огоҳлантириб, — Масала кимнинг томонига ҳал бўлишини ўзим ҳал қиламан.
— Демак, менга ён босмайсиз?, — аччиқландим негадир.
— Йўқ, — деди у, — Ҳақ бўлсанг ён босаман, ноҳақ бўлсанг барча каби тенг ҳуқуқлисан!
— Лекин, — эндигина норозилигимни ифода этмоқчи эдим, у кўрсаткич бармоғини лабимга қўйиб жим қилди мени.
— Сен менинг хотиним эмассан!, — деди, кейин қўшиб қўйди, — Ишда, албатта! Ўзинг шуни истадинг.
Ана энди, нима учундир ишга бўлган иштиёқим сўнишни бошлаганди.
Кулранг ва яшил аралаш рангли бино олдидан ичкарига кирганида машинаси, Маликдан асли нима иш қилишини ҳақида қизиқиб қолиб сўрадим. У менга кўзларини тикиб, устимдан кулгандек деди:
— Тарихшунос қизга нима иш бор экан деб кўп ўйладим. Сенга танлашга имкон бераман. Ё менга, ё менеджеримизга ёрдамчи бўл. Ҳеч бўлмаса компьютерни ва иккита учта тилни биласанми, қабулхонада ўтирасан. Ёки бу ҳам қўлимдан келмайди десанг кадрлар бўлимида иш тақсимотини бажарувчи Холида Назаровнага ёрдамчи қиламан. Шунчаки кадрлар билан шуғулланасан.
— Нега фақат ёрдамчи?!, — асабийлашдим, — Пол артувчи қилмаганингизга хурсанд бўлсам бўлар экан-да! Мен хотинингизман.
— Ишда ундай эмассан, — у жилмайди.
Ярамас. То ўзим таслим бўлмагунимча такрор-такрор эслатмоқчи, чоғи. Йўқ, мен таслим бўлмасликка ваъда бердим. Тўғри, бироз, балки, анча қийналашим мумкин эди.
— Сиз ҳудди устимдан кулмоқчи бўлаётганга ўхшайсиз...
— Ҳеч ҳам ундай эмас. Мен шунчаки сенга муносиб иш топишга уруняпман.
— Шу менга муносиб ишми?!
— Унда менга ундан ортиғига муносиб эканингни исботла.
— Яхши..., — эндигина ютуқларим ҳақида гапирмоқчи эдим-у, бўлиб қўйди.
— Йўқ, кабинетимда, суҳбатдан ўтказаётганимдан бегона одам сифатида исботлайсан!
Малик ишхонага мендан аввал киришини айтди, сабабики, яна ўша мени асабийлаштиришни бошлаган нарса — бу ерда унинг хотини эмаслигим. Ўша куни мени тилимдан нима тортган эди, шуни эримга қайси ақл билан айтгандим. Ундан кўра эътибор марказида бўлганим яхши эмасмиди, эримнинг қистирма гапларига чидашдан яхши эди бу.
Мен унинг кўрсатмасига биноан, унинг ичкарига кириб кетганидан йигирма дақиқа ўтиб, бинонинг ичига кирдим ва қабулхона бўлимига мурожаат қилдим. Суҳбатга шахсан директорининг ўзи билан ўтишга келганимга ишона олмай ўтирди қабул қилиб олувчи қиз. У менга бошдан оёқ қаради. Умуман, кийимлар турмушга чиққанимдан сўнг ўзгарган, аввалгидек енгил ёки ўзимга қулай эмас, ҳар бир қиз ва аёлни ладйлардек кўрсатадиган элегант кийинишга мажбур бўлишни бошладим. Қолаверса, эримнинг ишхонасида мени менсимай бир нима дейишса, шунисига чидай олмасдим, албатта.
Суюкли директори Малик Язидов билан боғлангач, мени ичкарига қўйиб юборди. У тушунтирган йўл бўйлаб кетдим. Аҳамият берсам, бу ерда бировнинг биров билан иши йўқ, барча ўзига берилган вазифасини муккасидан кетиб бажариб ўтирарди. Ҳар ҳолда ишхонага келган янги қизни пайқашмади.
Эшигига исми ўйиб туширилган тахтача олиб қўйилган хонага кирдим. Кирдим-у, жонажон эрим совуқ қарашларига дучор бўлдим.
— Бу ерда ҳамма хонамга тақиллатиб киради!, — деди у ўзининг шохона курсисида ўтираркан.
— Ҳатто, мен ҳамми?, — дедим.
— Ҳатто, сен ҳам, — деди, — Бундан кейин тақиллатиб кир.
— Кейинчи?, — биринчи кун ва ҳатто, илк дақиқалардан унинг ишдаги менга муоммиласи ғуруримга тегишни бошлади.
— Мен ҳазиллашаяпман.
Ана энди унга ким билан гаплашаётганининг эслаш вақти келди деб ҳисобладим. Агар ҳозирдан менга қилаётган иши ёқмаётганини билдирсам, у ҳудди шундай давом этаверади ва охири керак бўлмаган вақтда ёмон портлайман.
— Мен кетдим, — ўзимни тинчлантиришга ҳаракат қилиб ортимга бурилдим, — Ишлагим келмай қолди бу ерда!
— Демак, ишлаш фикридан қайтдинг, — Малик ўрнидан туриб мен томонга кела бошлади.
Қадамлари ҳозирча сокин ва секин эди. Айтадиган гапимни айтиб, тезроқ қочиб қолишим керак.
— Йўқ!, — энди мен мамнун жилмайдим, — Сизни ишхонангизда ишламайман! Менга иш бераман деган ишхоналар тиқилиб ётибди!
Кабинетининг эшигини энди яримлаб очганимда, у чиқиб улгурмасимдан, қайта ёпиб қўйди. Узоқ вақт оғир эшикнинг тарақлаган товуши хонада акс садо бериб турди. Бир қўли эшикка қадалиб тургани учун нариги томондан чиқиб кетмоқчи эдим, у иккинчи қўлини ҳам деворга қўйиб, мени тузоғига олди.
Уф, дедим ичимда унинг юзига кўзим тушиб. Қачон бу қарашлардан қўрқмасликни бошлар эканман? Ё доим ўткир боқишлар мени шундай титратишда давом этадими?
— Биз бунга келишмаган эдик, — овози метальдек қаттиқлашди, — Ишласанг фақатгина менинг кўз олдимда ишлайсан.
— Ишламайман!, — бирдан жасоратим қўзғаб кетди, — То менга муоммилангизни тузатмас экансиз, бу ерда ортиқ қорамни кўрмайсиз! Сизни ҳимматингизга зор эмасман. Ўзим ҳам истаган жойимдан иш топа оламан!
— Сенга нима ёқмаяпти. Ўзинг ишда биз бир биримизга ҳеч ким бўламиз дегандинг! Биз бошқа нарсага келишган эдик.
— Келишувни бузаман.
— Яхши, — унинг қарашлари юмшади, — Демак, хотиним эканингни яширишдан хожат йўқ.
— Ундай эмас. Бошқа келишувни бузаман! Бу ерда ишламайман.
— Марям!, — деди у, — Истасам умуман уйда чиқмайсан.
Худойим, у мени қафас ичига тиқа оламан деб ўйлайдими? Наҳотки қўлидан келса? Мен кимнинг қўлларига тушиб қолдим ўзи?!
Эшик ташқаридан тақиллаб бизни чалғитди. Малик мени чангалидан чиқариб кастюмини тўғирлади.
— Кўрдингми менинг хонамга қандай киришади, — деди эшикка ишора қилиб, — То рухсат бермагунимча киришмайди.
Эй, Худо. Унга яна тарсаки тушургим келиб, кўзларимни сузганча четга қочдим. Қўлларимни қовуштириб олганимда, Малик буйруқ берди:
— Киринг.
Шундан кейингина ичкарига ўрта ёшли аёл қадам ранжида қилди. Аввал хонадаги унга нотаниш менга, кейин директорига кўзини олиб ўтди.
— Малик Язидов, мени чақиртирибсиз, — деди у аёл юзида номига табассум жилваланиб.
Мен ҳалиям жойимда қотиб турардим, Малик бошини ирғаб, ўзининг жойига бориб ўтирди.
— Холида, — деди у ўзидан катта аёлга фақатгина исми билан мурожаат қилиб, — Танишинг у қиз менинг рафиқам, Марям!
Бу ерга келаётганимизда кадрлар бўлимида ишчи тақсимотида ишлайдиган аёлни эрим Холида Назаровна деганди, адашмасам.
— Шунақами?, — аёл боягидан илиқ жилмайди, — Танишганимдан хурсандман.
Малик Язидовнинг хотинини илк марта кўриб тургани учунми ё унга ким эканим қизиққанча кўз узмай турди.
— Марям, — деди кейин менга қараб, — У Холида Назаровна, сал аввал айтгандим. Ишхонамизга олинадиган ишчиларни мендан кейин у суҳбатдан ўтказади.
Мен ҳам ўзи каби ярим жилмайдим.
— Холида, — Малик аёлни ўзига қаратди, — Марям шу ерда ишламоқчи.
Бу ерда ишламоқчи эмасман, мажбурлаяпти дегим келди.
— Фақат унинг ўқиётган соҳаси умуман бошқа, шунинг учун айни ўзига хос махсус иш топилмайди. Кейин хотиним жуда қайсар!, — деди охирги сўзларига урғу бериб, — Менинг хотиним эканимни ҳамма билишини хоҳламаяпти.
Шунчаки оддий ишчи бўлиб ишлайди, бу эса сиз ва бизнинг ўртамизда сир бўлиб қолади.
— Бу борада қарорларингизга аралаша олмайман. Мен албатта Марям хонимга ўзлари истаган иш топиб бера олишга ваъда бераман.
О-о-о, мени Марям хоним деб атадими?
— Ҳа, унинг фамилиясини рўйхатга фақат сиз киритинг. Қолганлар учун оддий Марям бўлаверсин. Аслида, сизга ёрдамчи бўлишини хоҳлаган эдим, аммо ўзи нима хоҳласа ўша бўлаверсин. Хотинимни сизга ишондим.
—Ишончингиз учун катта раҳмат, — Холида кейин менга қайрилди, — Сизга ишхонани кўрсатаман.
Холида Назаровна дегани билан ташқарига чиққанимизда бироз жим кетдим. У кетма кет хоналарда кимлар, қайси лавозимлар, улар нима ишлар бажаради барчасини айтиб ўтиб кетди йўлма йўл. Охирида ўзининг хонасига олиб борди ва иш тақсимоти билан таништиришини айтди.
Қўл остимга турли расмлар, ҳужжатлар, кадрлар рўйхатини ташлади.
— Компаниямиз номи “Амоур тимеъс продуcтион”. Инглиз ва француз тилларини қўшиб ном яратишган. Яъни муҳаббат вақти дегани. Бу ерда ҳамма нарса муҳаббат билан тайёрланади деган ибора бор.
— Ўзи нима ишлаб чиқарилади?, — сўрадим.
— Бу компанияга бешта бизнес бириктирилган. Бешта бизнесда, бешта заводларда турли беш хил маҳсулотлар ишлаб чиқарилади.
Язидовлар шунчалар бойлиги ҳаёлимга келмаганди. Аслида, дадам бир вақтлар энг бой одам ким деганимизда, шаҳримизда ҳозирча фақат битта шундай оила борлигини тилга олганди.
— Қандай маҳсулотлар.
Холида Назаровна яна бошқа расмларни менга кўрсатиб тушунтиришни бошлади, — Масалан, “Арк МЧЖ” да, хўжалик маҳсулотлари ва ҳозирги кунда уруфга кирган ичан девор қоғозлари ичлаб чиқарилади. “Мелена МЧЖ” да эса 21 хил ширинлик маҳсулотлари, “САРДОБА МЧЖ” да қурилиш моллари, “Латифа бренд” номида тикув фабрикаси ва дизайнерлик фаолияти, “Изумруд” да эса машиналар бизнеси фаолияти олиб борилади.
Ўйланиб қолдим, нега тўрт йил аввал шу бешга йўналишдан бирида ўқишга кирмаганман?! Ҳеч бўлмаса менежмент ё молияда ўқиганимда эди. Мен ўзимнинг тарихим билан бу компанияга нима фойда келтира олардим?!
— Шундай қилиб компания бешта йўналишни битта жойда ўтириб бошқарадими?, — кафтига тиралдим.
— Шундай. Кадрлар бўлими битта ва яна олтита бўлим бор. Бу компанияда энг катта лавозим Бурхон Язидовда. (Маликнинг бобоси) Сўнг Малик Язидовда. Унинг ёрдамчиси бўлиши керак, аммо ундай лавозим йўқ. Шунга мен асосий вазифаларни бўйнимга олганман. Мендан сўнг катта менеджер Назира Ҳожибоевна, кейин олтита бўлим менеджерлари бошқарув лавозимида ишлайди. Қолганлар ишчи лавозим. Масалан, реклама агенти, сотув менеджери, маслаҳатчи, арт дизайнер ва ҳокозолар. Еттинчи бўлим бу бухгалтерия. Сиз ҳалиям қандай ишда ишлашни ҳал қилмадингизми?
— Менимча аввал ишхонани яхшилаб ўрганиб олишим керак. Кейинроқ ўзимга мос бирор иш топилиб қолар.
— Тўғри қарор, — деди Холида опа мени қўллаб қувватлаб.
Ўзим учун уни Холида опа дейишга ўтиб олгандим дарров, — Унгача менга ёрдамчи бўлиб тураверинг.
Таклифига рози бўлдим-у, кейин негадир бир нима мени тирнаб ўтди. Бу рашк эдими билмадим.
— Малик Язидовнинг... Эримнинг котибаси борми?
— Афсуски, ҳа. Бу иш ўрни банд.
Жин ургур, унинг котибаси бор! Котибаси! Бўлиши табиий ҳол эди-куя, аммо менга бу нарса ёқмай бошлади.
— Котибаси ким?
Холида опа менга бир зум қараб туриб, компьютерини титкилашга киришди, топган маълумотини айлантириб менга кўрсатди.
Билганларим унинг исми Покиза.
25 ёшда, турмушга чиқмаган. Учта тилни билади. Ўзбек, рус, инглиз тили! Чуқур нафас олдим. Яхши, Покиза, ҳозирча ишлаб туравер.
Битта одамни ҳали танимасдан туриб ёмон куриш мумкинми?!
Ҳа, мумкин! Эрнинг котибасини!
— Биласизми?, — деди Холида опа ҳаёлларимда Покиза билан уришиб ўтирганимда, — Жуда ширингина қиз экансиз. Малик Язидов айнан сизга уйланганига хурсандман.
Мен беихтиёр ифтихор туйғуси билан жилмайдим.
— Кўпчилик чиройли дерди.
— Чирой йилдан йилга берилади аёл кишига. Сиз ҳозир ҳали ёшгина эканингиз билинади.
Яна кенгроқ жилмайдим.
— Эндигина 20 ёшдаман.
— Ўзим ҳам сезгандим ёш эканингизни. Малик Язидовнинг сиздан ёши анча катта экани ўзингизга билинадими? Узр, агар жуда шахсийлашиб кетган бўлсам, бу мавзуни ёпамиз. Шунчаки мен ҳам яна беш йиллардан сўнг қизимни узатсам, у ўзидан ёши каттароқ инсонни танласа, бирор тушунчага эга бўлишини хоҳлагандим.
— Йўқ, саволингизни тўғри қабул қилдим, — дедим, — Умуман... Эримнинг менда катта экани яхшгина билинади. Масалан, у фикрларим билан қизиқиб кўрмайди, фақат ўзи қарор қабул қилади. Яхши томони... , — ўйландим яхши томони бормикан деб, — Масъулиятнинг энг катта қисми унинг бўйнида. Сиз боя айнан сизга уйлангани учун хурсандман дедингиз...
Холида опанинг юзи ўзгариб, бироз аввал айтиши керак бўлмаган нарсани айтган инсондек тусга кирди.
— Айтаверинг орамизда қолади, — уни кўндиришга ҳаракат қилдим.
— Йўқ, шуни бекор гапирибман, кечиринг. Бу масалага аралашмаслигим керак эди.
— Илтимос, энди айтинг, — мўлтилладим унга, — Шу девор орасида қолади. Мен ундан жанжалкаш ёки рашкчи эмасман.
Холида опа чамамда айтадиган гапларини тўғрилаб олди.
— Малик Язидов ҳатто бир ой олдин ҳам бошқа қизга уйланади деб ўйлардик. Тўйи бўлиши маълум бўлганида ҳам келин бошқа деб ўйладик. Аммо, таклифномаларда сизнинг исмингизни кўриб шокка тушганмиз.
Улар ўша вақт карахт бўлган бўлса, мен энди карахт бўлдим.
Наҳотки, Малик қасос, қасос дея севганидан воз кечган? Ўша қиз Малик тўсатдан менга уйланганида қандай аҳволга тушган? Балки, улар ҳали ҳамон учрашиб туришар? Эҳтимол, Малик иши битгач мен билан ажрашадими?!
— У қиз ким? Сизлар танийсизларми?
— У ҳақида биласиз деб ўйлагандим, — Холида опа кўзини олиб қочди, — Ўтган иш ўтган, гаплашмай қўя қолсак нима қилади?
— Агар ҳозир тўлиқ билмасам, кейин мен қийналиб юраман.
— У Зарина. Ширинлик бўлимида ишлайди, технолог. Янги таъмлар яратади. Заринанинг ҳам отаси аслида Язидовларга деярли тенг кела оладиган одам эди. Бурхон Язидов уни келишни қилишни истаб, Малик Язидов билан Заринанинг унаштируви катта қилганди, бу ҳақида ҳамма биларди. Барча Заринани Язидовларнинг бўлажак келини деб росса мулозамат билан ёндашишарди. Улар тахминан бир йил унаштирилиб юришди, негадир кўпчилик узоқ кутган тўй бўлавермади. Билишим бўйича, тўйни Малик Язидов орқага суриб юрарди. Кейин кутилмаганда сизга уйланди.
Ичимга бир қурт тушди. Энди шу қурт мени то Малик билан гаплашмаганунимча мени кемиради!
— Зарина ҳалиям шу ерда ишлайдими?, — асабийлашдим негадир.
— Бир ой аввал таътилга кетиб қолган. Малик Язидов истаса уни ишдан бўшашини таклиф қилганди, у хоҳламади. Шунчаки бир ойлик таътилга чиқиб кетди. Менимча у ҳам тез орада қайтади.
Модомики, уларнинг тўйини бобоси хоҳлаган экан, қандай қилиб бу тўйни буза олган Малик? Нега Бурхон бобо мени келин қилишга қаршилик билдирмади? Нима учун Робия буви бир йил кутилган келини ҳақида дарров унутиб менга яхши муомалада бўлади? Эҳтимол, Маликнинг холаси шунинг учун мени ҳушламас? Унинг Зарина билан ораси яхши бўлганми? Жумбоқлар. Бошим оғришини бошлади.
— Уларнинг эрим билан муносабати қандай эди?
— Бунисини билмадим тўғриси, — деди Холида опа. Билса ҳам беркитди, менимча.
Холида опани опа дейишга рухсат сўраб олдим бир пастда. Фақат шартлашган эдик, модомики, бошлиқнинг хотини эканимни билдиришни хоҳламасам барчанинг ёнида Холида Назаровна, ёлғиз қолганимизда “Опа” дейишим мумкин эди.
Биринчи иш куним жуда осойишта ўтди, фақатгина иш фаолият билан танишиб чиқдим. Менимча, Холида опанинг ҳам менга кўп иш юклашга ҳадди сиғмаётганди. Маошим масаласини Малик Язидов яъниким ўз эрим билан келишиб олишим керак экан. Ишхонадан бир биримиз билан кўп марта келишига олмаслигимизни ҳозирдан сезганим учунми, бу масалани уйга қолдирдим.
Робия буви биринчи куним ҳақида қизиқиб, ҳол аҳвол сўраб олди. Уларга ишнинг илк куни бўлса-да, умуман қийинчиликка учрамаганимни айтдим мен ҳам юқорига кўтарилдим. Робия бувининг фикрича, ҳеч қачон қандай таниши бўлишидан қатъий назар яқинининг ишхонасига кирса ҳам, у ерда ишлаш осон бўлишига умид қилиши керак эмас экан. Шуларни айта туриб, кечки овқатга тушишимизни буюришни унутмади.
Мендан аввал ётоқхонага чиқиб кетган Малик кирганимда соатини чарчоқ билан ечарди. Ундан эшитган гапларим ҳақида жуда сўрагим келди. Айниқса Зарина ҳақида кўпроқ билгим келар, ноаниқликдан ичим қизиб кетаётганди. Бироқ, рашкчи хонимлардан бири бўлишни истамадим. Бу Маликка ёқиш ё ёқмаслигини билмасдим.
Ундан кўра маош масаласини келишиб олмоқчи бўлдим. Эрим рафиқасига бериладиган маошда ҳимматлироқ бўлишига умид бор эди.
Ётоқнинг бир четига омонатгина ўтириб хонадаги кўзгу орқали Маликка қараб турдим, у буни сезиб мен томонга қайрилди.
— Холида опа маошни менга белгилади, — дедим қўлларимни чалиштириб, — Менимча сизни хотинингиз бўлганим учун ойлик тайинлашга қўрқди. Шунинг учун ўзингиз билан келишиб олар эмишман.
— Қанча ойлик хоҳлайсан?
Эрим мендан бир ойда қанча пул олмоқчилигимни сўраганида бироз эсанкираб қолдим. Кимсан Малик Язидовнинг хотини бўла туриб арзимаган ойлик олишни хоҳламасдим, албатта. Борди-ю, нархимни оширсам у наф сониятимга тегмасмикан деган қўрқув пайдо бўлди, шунинг учун сўз ўйинига ўтдим.
— Ҳимматингизга боғлиқ!
— Ёрдамчи қанча маош олади нима деб ўйлайсан?, — у қошини кўтарди.
— Малик Язидовнинг ишхонасида қанча олади?, — ўзидек мурожаат этдим.
— Биз сўз ўйини ўйнаяпмизми?!, — у нима қилаётганимни тушуниб қолди.
— Менимча шундай, — овозимни пастлаб дедим, — Хўш, шундай қилиб рафиқангизга бошланиши учун қанча маош тўлай оласиз?!
— Беш миллион. Биринчи ишчилар сендан камроқ оларди аслида, — қўшиб қўйди.
Шунча иш қилганига шугинами?! Язидовлар ҳам шунча кам тўлайдими ё ёрдамчилар ҳеч қандай иш қилмайди деб ўйлайдими?
— Менимча улар камроқ оларди, сабаби икки ой синов муддатида бўлишарди!, — дедим эрталаб Холида опада эшитган маълумотимни Маликнинг ўзига айтиб.
— Эртадан сени Холидадан олиб умумий менеджерга ёрдамчи қиламан, — тўсатдан маълум қилди Малик, — Холидани опалашни бошлаганингдан у сенга қаттиқ турмаслигини тушундим. Ёки хотиним эканингни билгани учун сенга ён босиб юмшоқ туради. Ахир, ўзинг ҳақиқатдан ҳам менинг хотиним сифатида бўлмай ишламоқчи эдинг.
Малик менга кўзини қисиб хонадан чиқди.
Аблаҳ. У тобора уни ёмон кўришимга мени мажбур этаётгандек эди, ҳудди.
— Мен сенга иш ўргатмайман! Фақат ёрдамчим бўласан, нима десам шуни қиласан, тушундингми?
Гарчи, Малик унга аниқ қилиб менга иш ўргатиши кераклигини тушунтирган бўлса-да, Назирахон ўз билганидан қолмай биддилади.
— Ўзи соҳанг ҳам умуман тўғри келмас экан, бу ишхонада югурдакликдан бошқасига олинмасдинг ишга.
О-о-о, ҳали ёрдамчиликни шундай аташар экан-да. Мана бу аёл ҳам қора рўйхатимнинг учинчи қаторига тушди. Иккитаси ҳали кўрмаганларим Покиза ва Зарина эди! Бироқ, шу ишхонадан келганимдан бери мен сабабли биринчи бўлиб бўшатиладиган одам аниқланиб олинди. Агар, Малик уни айтилган вақти ишдан бўшатмаса, мен аниқ унинг уйидан кетаман.
— Тўғри айтасиз, — дедим кўзларига қараб, — Айнан шунинг учун Малик Язидов сизга ёрдамчи қилди, Холида Назаровна бироз бўшроқ деганди.
— Холида умуман латтанинг ўзи! Қандай уни кадрлар бўлимининг бошлиғи қилишган ҳайронман, — Назирахон яна пошнали оёқ кийимини тақиллатганча олдинлаб кетди.
Менга ўзининг кабинетига яқин жойда жойлашган адашмасам оддий ишчилар фойдаланадиган компьютерни иш ўрним сифатида кўрсатди. Кейин доим унинг ёнида ўтиришим кераклигини ўйлаб, махсус ишчиларни чақириб, менга берган иш жойини хонасига кўчириб ўтказди.
У ҳам кеча Холида опа айтган маълумотларни бериб чиқди, икки ойлик синов муддатидан сўнг ишга расман олинишимни такрорлади.
Унинг вазифаси барча бўлинмадаги менеджерларни назорат қилиш экан. Менеджерлар ўзининг бўлинмасидан ҳисобот олади, сўнг унга беради, у шахсан Малик Язидовга ўзи топширади. Мен эса энди унинг ҳамма итдан кейинги оёқ ишларини бажаришим керак эди.
Бир соатча компьютерда нима ишлар қилишим, нималарни киритишим, уларни қандай тайёрлашим, қачон ва қайси вақтда қаҳва ичгиси келиб қолиши-ю, қачон унга буларни мунтазир қилишимни ҳам эринмай тушунтирди.
Кўзларим сузилиб кетмаслик учун ўзимни базўр тийиб ўтирдим. Тушлик вақти барча ишчилар умумий ошхонага тушишини шу куни ундан билдим, бироқ ундан аввал унга тушлигини ва қайноққина қаҳвасини олиб келиб беришим, сўнг ўзим тушликка чиқишим керак бўлган экан.
Қироличанинг талабларини биринчи куни индамай бажардим. Уйда Маликни нима деб тузлашни ҳам росса ўйлаб юрдим. Ниҳоят тушликка ўзим учун ошхонага тушдим, аслида шунақанги жаҳлимни чиқиб борардики, илк кундан, шартта ўзининг хонасига кириб ўша ерда овқатлансанми деб ўйлаб қолдим. Кейин бу биринчи кундан таслим бўлганимни англатарди.
Ошхонага тушиб, ўзимга овқат суздирдим-да, бир чеккада ҳеч кимга қўшилмай овқатланиб олгим келди. Аслида иштахам умуман бўғилиб қолганди. Одам яхшгина кўп эди, кўзларим билан бўш жой излаб турганимда кимдирнинг овози орқамдан эшитилди:
— Сиз янгимисиз?
— Ҳа, — айланиб ўтиб йўлимни тўсган йигитдан нари қочдим. Компаниянинг ўзида ходимлар 100 тага яқин эди, барча бир бирини таниши имконсиз эмасмиди?
— Қайси бўлимда ишлаяпсиз? Бугун биринчи кунингизми?
Шу етмай турганди, келган биринчи кунимдан ўзимга бирорта ошиқ орттиришни истамаётгандим. Ўтган сафар неча йиллик таниш курсдошим туфайли Малик нима қилгани ҳалича ёдимда чиққани йўқ эди.
— Сиздан сўраяпман, — йигит мендан нари кетмасдан эргашди, — Биз бу ерда бир биримизни таниймиз, шунинг учун сўраяпман.
Битта стол топиб ўтирганимда қарашимга ўтирди, унга ўқрайиб қарашдан нарига ўта олмадим.
— Аброр, бу ер бўшми?, — асли мен эгаллаган столга ё мен қатори ё мендан бироз катта икки қиз ҳам қўшилиб, ўтириб олишди-да, қаршимдаги йигитни гапга тутишди, — Бу қиз янги эканми?
— Шуни ўзидан сўраяпман, индамаяпти, — Аброр дегани елка қисди.
Сочлари тим қора, елкасидан бироз ошиб турган қиз берилиб куларкан, деди:
— Мен Заринаман! Технология бўлимида ишлайман, сиз ҳам энди ўзингизни таништиринг.
Зарина деганида ўша қиз бўлсачи деган ўй келди миямга. Вазиятдан фойдаланиб қизга яхшилаб разм солдим.
— Марям. Бошқарув бўлимига бугундан ишга кирдим. Назира Шуҳратовнанинг ёрдамчисиман.
Кейин яна миямда мажлис кетди. Технология бўлими бу нима, қайси ишлар билан шуғулланишади?!
— Мен эса Покизаман, Малик Язидовнинг котибаси!, — деди Заринанинг ёнидаги қиз.
Ҳамма балоларим битта жойга йиғилибди-ку, аслида!
— Технология бўлими бу ширинлик ишлаб чиқарадиган заводга жавоб берадиган бўлимми?, — сўрадим.
— Шундай. Мен янги таъм яратувчиман, — деди Зарина, — Бу эса Аброр! Менинг ҳамкасбим!
— Ҳа-а-а — дедим.
Энди бу ерда ўтиришни истамай овқатимни зўрға ердим. Улар ўзаро менга тааллуқли бўлмаган мавзулар ҳақида гаплашиб чиқишга улгурди.
— Сиз билан яқиндан танишсак нима дейсиз Марям!, — деди тўсатдан Аброр.
Овқатимга тиқилиб қолдим.
— Вой-бо, — деди Покиза сочларини силкитиб, — Юракдан урдими?!
— Балки, ургандир?, — Аброр ҳам ҳиринглади уларга қўшилиб.
Ҳа, афтингга сени бир урсам ҳам рози эдим!
— Марям, шу десангиз Аброр аслида яхши йигит, — деди Зарина ўзича билағонлик қилиб, — У унча мунчасини ёқтириб қоладиган йигит эмас.
— Қўйсангизчи у билан ўзим гаплашиб оламан.
— Малик Язидов ошхонага келдими?, — бирдан Покиза ортимизга тикилиб хитоб қилди жуда паст овозда, — У ҳеч қачон бу ерда овқатланмас эди-ю...
Ҳаммага қўшилиб мен ҳам ўша тарафга қарадим. Малик чиндан ошхонанинг эшиги ёнида бизга тўғрироғи менга қараб турарди, эшик тарафга яқин ўтирган эдик, улар эса баланд гапиришди, наҳот унга эшитилган бўлса?
Малик ошхонага кирмай қошлари чимирилганча қайтиб чиқиб кетди. Юрагим товонимга тушгудек дуккилашни бошлади. Энди нима бўлади? Ўтган сафаргидек бўлмасин илоҳим... Буларни ўйлаб турганимда Покиза ҳамма адреналинимни қайтариб юбориб дугонасини қувонч билан турткилашни бошлади:
— Зари, у сенга қаради! Сени кўриш учун келган!
Эй, Худойим! Бу қизларга кимдир пушти кўзойнагини ечиши кераклигини айтсин.
Тушликдан сўнг телефонимга Маликдан катта катта хабарлар келганини кўриб чўчиб кетдим. У менга 10 марта қўнғироқ қилганини овозини ўчириб қўйганим учун эшитмаганим сабабли юрагимни йўқотиб қўйдим. Бироқ, Назирахон мени тушликдан сўнг оёғимни қўлимга олиб қайтиб келишимни тайинлаганини баҳона қилиб қутулмоқчи бўлдим-у, ўхшамади.
“Кичкина бошлиқчангга тупурган жойим бор! Мен сенга кел дедим!”
Мен у бу хабарни қандай ёзганини тахмин қила оламан:
Қалин қошлари бир бирига яқинлашиб, ўртасида чизиқча пайдо бўлиб, қўллари асабийликдан тез-тез ишлаб, хато қилганида яна-да жаҳл билан ёзиб жўнатган!
Бирор ким тушликдан чиқмаганмиди ё мен эрта чиқиб олган эдимми, хуллас вақтдан фойдаланиб оёғимни қўлга олиб учдим. Анови Покизаси директорининг эшиги тагига ўтириб олмасидан, ёнига кириб чиқишим керак эди.
Кабинетидан киришим билан эшик орқамдан ёпилди. Билсам, у келишимни айни эшик ёнида кутиб турган экан.
— Эржоним мени соғиниб қолди деган гумон келяпти миямга, аммо бу ғирт кулгили, тўғрими?, — дедим ўзим ўзимни овутиш учун кулиб.
У одамга совуқ боқиб туришни канда қилмасди. Худойим, қарашлари ҳудди ўша кунгидек! Чўчиб орқага қадам ташладим. У мен билан тенгма тенг юриб, мени қопқонга туширди. Нажот излаб ортимга яна-да тисарилдим-у, столга урилдим.
— Нима хоҳлайсиз ўзи?!, — дедим асабийлашиб.
— Аслида сен нима хоҳлайсан?!, — музлаб кетдим оҳангидан, — Келган биринчи кунингдан вақтдан унумли фойдаланиб қоляпсанми?!
Ўзимни охирги вақтлар ҳимоя қилишнинг ягона чораси бўлган ва ҳамма аламларимни биттада чиқариб юборадиган тарсакини туширдим унга! Бу сафар битта камлик қилиб иккинчи юзига ҳам тарсаки туширмоқчи эдим, қўлимдан ушлаб қолиб маҳкам сиқди.
— Бас қил! Мени уришни бас қил! Сенга рухсат берганим бу истаганингча мумкин дегани эмас!, — деди у вишшилаб.
— Шунга лойиқсиз!, — дедим.
— Ўзинг нима қилиб ўтиргандинг ошхонада?! Таништирув чатими?!
— Йўқ! У ўзи менга ёпишиб олди.
— Бу эса сенга балодек ёқди, — деди ўзича хулоса чиқариб.
— Ҳадеб маразлик қилишни бас қилинг!, — кўзларимдан ўт чақнаб, унга бақирдим, — Мени истаганча бунақа нарсада айблай олмайсиз!
— Қара, Марям!, — Малик юзимдан ушлаб ўзига қаратди, — Агар яна бир марта шундай ҳолатнинг гувоҳи бўлсам, сабримнинг сонияси тугайди. Шунда суюкли дадажонинг севимли қизини уйига қабул қилиб олади. Оддий эмас шармандаларча! Тушундингми?
Бу гаплардан оғзим очилиб қолди. Воҳ, у ҳеч қачон уни севишимга изн бермайди. У доим шундай вазиятни чигал қилаверади.
— Энди чиқ хонадан! Ишингни қил!
— Менга Назирахонингиз ёқмади, у ҳудди сувилон, — чиқар олди дедим умид билан, — Холида опа билан яхши келишган эдик...
— Чидайсан! Сенинг шартларингни бажарадиган аҳмоқ йўқ ҳозир!
Жаҳл билан кабинетининг эшигини тарақлатиб чиқсам, ташқарида Покизахони тушликдан қайтиб келаётган экан, важоҳатимни кўриб қўрқиб кетди. У бошлиғининг хонасидан бундай ҳолда чиққан янги ишчини кўриб ҳайратда эди. Унга парво бермай ўтиб кетдим.
Бундан кейин ҳаёлим жойига кела олмай ўтирди. Назирахон мени нақд икки соатга тинч қўйиб, берган вазифасини бажариш бўлишимни кутди. Мен ҳам атай секинлаб у айтган маълумотларни компьютерга киритиб ўтирардим. Бир маҳал Зарина билан Покиза, Назирахонни йўқлаб қолишди. Билсам, буларнинг ҳаммаси ҳамтовоқ экан.
Зарина менга унча парво бермай, Назиранинг қаршисидаги стулга жойлашиб олди. Покиза боя мени кўргани учунми ўзида эмасди. Булар ўзи иш қиладими, ё шунақа у ёқдан бу ёққа ўтиб ликиллаб юрадими? Мана бу иккисини тушунса бўлади, аммо Малик котибаси ҳадеб йўқ бўлиб қолишини биладими?
— Назира опа мен айтган нарсани топдингизми?, — деди Зарина нимагадир ишора қилиб.
— Йўқ, — Назира афсус билан бош чайқади, — Ўша қизни нима қиласан?! Малик шундоққина олдингда ёнингда бўлса?
Улар кимнидир излаётган кўринади. Икки кўзим компьютерда бўлса-да, қулоқларим уларда эди.
— Нимани излаяпсан?, — сўради Покиза.
— Маликнинг хотинчасининг бирорта ижтимой саҳифасини. Қандай қиз эканини билмоқчиман!
Кулмоқдан бери бўлдим. Улар шундоққина ёнида ўтирганимни билишса, нима қилишади экан?
— Сенга бир ойлик таътил ҳам фойда бермабди. Ҳали ҳамон Маликлайсан. Аслида ишдан бўшаб кетасан деб ўйлагандим, — деди Назира.
— Нега энди? Мен нимадан қочишим керак. Аслида Малик мендан узр сўраши керак! У мени бир йил, эшитяпсизми, бир йил умидвор қилди. Кейин унаштирувни шартта бузиб, келин кўйлак танлаб юрган қизни ташлаб кетиб, бошқасига уйланиб олди.
Зарина гапиргани сари тутоқиб бошлади.
— У бобоси мажбур қилгани учун бошқа қизга уйланганини биламан. Уларнинг оиласи жуда ҳам ғалати эканини билардим, аммо бу қадар эмас. Малик онасининг ўлимидан кейин ўзгариб қолди, менга умуман вақт ажратмай қўйганди. Мен аҳмоқ уни рашк қилавердим, охири менга жаҳл қилиб бобоси айтган қизга уйланиб олди. Дадам бу ерда ишлашимни хоҳламайди, у ғуруримни ерга ураётгандимдан қаттиқ хафа. Аммо, мен кетсам Маликни бошқа кўра олмайман!
— Умуман олганда сени ҳам Малик Язидовнинг бобоси танлаган эди, — Назира танглайини тақиллатди, — Кейин қандайдир бизга номаълум сабаб билан унаштирувни ўзи бузиб, набирасини бошқасига шартта уйлантирди.
Умуман олганда Малик менга ўзи уйланганди. Таҳдидлар қилиб, мажбурлаб... Заринахон унинг севимли Малиги мени қандай зўрлаганини билса ўзини томдан ташласа керак.
— Бизнинг унаштирувимизни бобоси отам манфаатли шартномага амал қилмаганликда айблаб бузди, — деди Зарина, — Аммо, биласизми Назира опа, Малик мени севадими йўқми била олмасдим. Мана бугун ҳам уни тўйидан кейин энди кўрдим, бугун ишга қайтганимни билгани учунми, ҳеч қачон ошхонага тушмайдиган Малик тушибди, биз томонга қараб кейин қайтиб кетди.
— Сени кўриш учун тушганига ишончинг комилми?, — Назира жиддий бош қотирди.
— Ҳа. У ерда фақат Аброр, мен, Покиза ва мана бу... Ёрдамчингиз ўтирган эди.
Кейин менга икки жуфт кўзлар, Покиза ва Назира анча ғалати тикилишди. Зарина ўтирган стулидан туриб, менинг столимга суянди:
— Биласанми, шириним. Бу ерда сен билмайдиган кўп нарсалар бўлган.
— Эшитиб бироз билиб олдим, — мен ҳам табассум қилдим, — Сизга сабр тилайман.
— Ҳали унинг хотини қанақа экан? Мендек қиздан қолиб кимга уйланган?
О, сабр қил жонгинам! Ҳали билиб оласан! Кейин мана шу учовингизни бу ердан қандай қуритиш режасини тузаман.
Биринчи иш кунимни базўр тугатиб, Назирахонни ҳам жўнатиб юбориб яна жойимга қайтиб келиб ўтирдим. Ўзимни оддий ишни қилиб кўрсатишга Маликни мажбурлаганим учун афсусланиб кетдим. Кимсан Малик Язидовнинг рафиқаси бўлиб келиб, бош кериб юрмас эдимми?!
— Жоним, кетмадингми?!, — Холида опа остонада пайдо бўлиб, меҳрибончилик билан деди, — Назирага ёрдамчилик қилиш унчалик яхши фикр эмасди, бироқ начора. Малик Язидовга нима ҳам дея олардик.
— Уни кутяпман. Бирга кетамиз, — жилмайдим, — Сиз нега кетмадингиз?
— Ишдан бўшаш ҳақидаги ариза тайёрлайман бир ишчи учун. Малик Язидов у билан гаплашаётган эди, шу ишни битириб олса чиқиб қолса керак.
Юрагим орқага тортди. Мени деб анови йигитни наҳот ишдан бўшатаётган бўлса?!
— Кимдир ишдан бўшамоқчи эканми?
— Йўқ, Малик Язидов тўсатдан бир яхши ишчи йигитни бўшатаман деб туриб олди.
Малик Язидов, Малик Язидов эмасди, албатта шундай қилмаса!
Йўлда жанжаллашганимиз асорати қолиб жим кетдим. Уйга келганимиздан сўнг ҳам у оғиз очмади. Индамай турсам, овқатланиш масаласи ҳам ўтиб, ухлаб вақтига етиб келибмиз. Тунги енгил киймимни кийиб чиқиб жойимга ётишдан аввал ётоқда чўзилиб олиб китоб ўқиб ўтирган эримга разм солиб турдим. У китоб ўқиб ўтирганида жуда чиройли кўринишини ҳис қилдим.
Бир жойда қотиб турганимни сезган Малик нигоҳини кўтарди.
— Аброрни ишдан бўшатдингизми?!
Берган саволим ғирт жиннича чиқди, лекин оғзимдан чиқиб бўлганди.
— Исмлари билан чақириб қолибсизми?!, — деди Малик китобни шиддат билан ёпиб, — Танишганингизга неччи соатлар бўлганди?!
Эрталаб биз ишхонада эдик, ундан қочиб қолишнинг иложи бор эди. Энди эса уйдамиз, бир хонада, бир ҳавода нафас оляпмиз.
— Мени деб кимнидир олиб шартта ишдан бўшата олмайсиз, у аслида ҳеч нима...
— Ўзингни шунчалар муҳимман деб ўйлайсанми?, — Малик энди китобини буткул жавонига қўйиб, — Сен туфайли шу ишни қилади деб ўйладингми? Унинг ўз айби чиқди, аммо, буни сенга боғлиқ томони йўқ!
Чуқур нафас олдим. Нега доим уни яна сўзсиз севмоқчи бўлсам, у бунга изн бермайди. Барча умидларимни шиша идишга солиб синдиради, парчалайди-ю, жароҳати билан ўзимга қайтаради. Нега ўзининг азобини ҳам менинг юзимга суркайди. Аслида унинг ўзи ҳам мени севадигандек туюлади, баъзан, гўё айтмай севадигандек. Ва яна бир шундай онда яна ерга улоқтиради умидларим билан қўшиб ўзимни. Аслида у мени азоблашни истайди-ю, кейин таслим бўлади, азоб беришдан тўхтайди. Ва яна бир он нафрати қўзғаб қоладими, шундай қилмоқчи бўлади.
Ишхонасининг бошқа бўлимларида эркаклар кўп ишлагани учун мени бутун бошли силовсинлар ичига ташлаб қўйганини билмайди деб ўйлайди.
— Мен эртадан ишхонангизга бормайман!, — дедим қатъий, — Жонимга тегди.
— Биринчи кундан-а?, — Малик мазахлаб кулди, — Таслиммисан?
— Ишлашингни хоҳламайман, шунинг учун сени ерга ураман, хўрлатаман, ўзинг кетасан деган эдингизми ичингизда! Ишхонангиздаги коринишимни хоҳламасангиз, мен бошқа жойдан иш топа оламан деб сизга неча марта такрорладим!
— Сенга кимдир нимадир қилдими?
— Қилдими? Сизни қулоғингизга танбур чертдимми? Мени атай яхши ишчингиздан олиб ўша сувилоннинг қўлига тутқазиб қўйганингизни билмайди деб ўйлайсизми?! Додлаб ўзим кетишим учун!
Малик гапларим ҳақиқатлиги учунми, кўзлари менга қадалиб жим эди. Мен аламимдан бор ғазабимни унга соча бошладим. Йиғлаб юбормаслик учун бир маромда гапиришга ҳаракат этдим.
— Ўша Назирахонга қаҳва дамлаш учун уч йилдан бери университетда ўқимаяпман! Ё унинг итдан кейинги оёқ ишларини қилиш учун ишлайман демадим. Сиз устимдан кулиш учун зўр сабаб топдингиз шунақами?!
Шу вақт отамни эслатмоқчи эдим, лекин буни кейинга қолдирдим, — Мен ўқиган соҳа бошқа бўлса, ҳурматли Малик Язидовнинг ишхонасидан бошқа жойда иш қуриб қолганми менга? Ёки Малик Язидов марҳаматини дариғ тутмадими бечора Марямга! Нима мен сизни ҳимматингизсиз кўчада сарсон қолармидим?! Йўқ, Малик Язидов Марямни ерга уриш учун ҳар қандай имкониятдан фойдаланади! Ҳатто, биргина гапидан!
— Бас қил, — у мени қўлимдан ушлаб қолди, — Тинчлан!
— Менга буйруқ берманг! Қўлингизни олинг мендан! Истагимни қиламан!
— Марям бўлди қил. Бироз тинчлан, — у мени тўхтатишга ҳаракат қилди, бироқ кеч эди, менда истерика бошланиб бўлганди.
— Мен сиздан нафратланаман!, — ичим тўлиб кетиб унинг кўксига урдим, — Кўргани кўзим йўқ.
— Қайтар!, — у билагимдан тутиб қолиб маҳкам қисаркан ўзига қаратди, кўзларига тик қарашим учун бошини мен томонга эгди, — Сўзларингни қайтар.
— Нафратланаман!
— Яна!
— Сиздан нафратланаман!
— Қайтаравер, — барча масофаларни кесиб ўтиб, юзимга яқин келди, кўзлари лабларимда тўхтади, — Жонингга тегмагунча такрорла.
— Қўйиб юборинг, — силталандим фойдасиз, — Қанча эшитмоқчисиз? Қулоқларингиз эшитишни истамай қолгунчами ё миянгиз ягона ҳақиқатни тан олгунчами?
— Такрорла!, — у важоҳат билан деганида қалқиб тушдим, — Айт!
— Сиздан нафратланаман, нафратланаман, нафратланаман, — кўзларига кўзларим қадаб пичирлашда давом этдим, — Нафратланаман... Нафрат...
Нафас олишим қийинлашди, унинг чангали мени сиқиб борарди. Қутилиб чиқа олмаяпман. У эса қўйиб юборишни истамайди. Аслида у нимани истаяпти?!
— Давом эт, — яна талаб қилди орамизда тўсиқ қолдирмай яқинлашаркан, — Тилинг бу жирканч сўзларингни айтишдан чарчамагунча давом эт.
— Чарчамайди ҳеч ҳам!, — ишонч билан дедим, — Мен сизни ёмон кўраман. Сизни учратган кунимга минг ланъатт! Сиздан нафратланаман. Эшитяпсизми, нафратланаман. Нафратламан, нафратланаман, нафрат...
— Яна?, — у лабларим устида нафас олди.
— Севаман, — кўксимда йиғилган сўнгги нафасимни чиқардим.
Чуқур бир энтикиш билан такрор нафас олдим.
Эримга охирги жумлалар ёққани кўзларидаги учқундан сезилди. У шуни кутганди! Таслим бўлишимни!
— Севасан, — деди қулоғим остида майин шивирлаб, — Телбаларча севасан.
Тан олишни истамайман. У менинг нозик нуқтам. Бу эса ҳақиқат.
— Ҳа, — унинг қўлларига истагандек таслим бўлиб бўшашдим, — Севаман.
— Айт, — у қулоғимдан ўтиб, бўйнимга тушиб ўша ерда нафасини қолдираркан, — Яна айт.
— Севаман, — кўзларим бошқариб бўлмас юмилиб кетди, ўзимга келишга уринсам-да, тўтиқушдек битта жумлани такрорлашда давом этдим, — Севаман... Севаман...
— Ҳа, — у мамнун тасдиқлади очиқ кўксимга тушаркан лаблари ила, — Севасан.
— Йўқ, — бир он инкор этдим.
— Ҳа!, — у қайта тасдиқлади, — Мени севасан.
Севги шундай бўладими йўқми билмайман. Мен фақат уни севаман деб ўйлайман! Ҳақиқат шу!
— Малик... Йўқ...
Уни ўзимдан итаришга ҳаракат қилдим. Биз ўртамизда чиққан муоммони ва низоларни ҳал қилмагунимизча бу ишни қилмаслигимиз керак. Айниқса у мени зўрлаган кундан сўнг мен узоқ аразлашим керак эмасмиди. Аслида, эр ўзи аёлини зўрлаган бўларканми?
Билмайман, қайси беҳаёлик билан унинг бўйнига осилдим, ҳар холда лабларига лабларимни олиб борганимда у қаршилик кўрсатмади, ўзини олиб қочмади. Умуман, у шу нарсани кутгандек эди. Ҳаракатларимиз аввалига майин бўлди, сўнг тезлашиб кетди. Лабларимиз бир бири билан ким биринчи маррага етиб бориш ўйинини ўйнаётган эдими ҳайронман, ҳеч таслим бўлмаётгандик иккимиз. Эрим белимдан қўлларини ўтказиб, мени ўзига яна-да тортди, уни менинг вужудим, унинг менга талпинаётган вужудини аниқ ҳис қилаётганди. Ҳаётимда илк бор кимнингдир лабларидан узилишни истамадим, яна ва яна ўпдим. Йўқ, тугамасин эдики, мен тўя олмаётгандим. Эрим мени қанчалар қаттиқ ва чуқур ўпишда давом этаркан, яна ҳам камдек туюлаверди. Унинг белларимдаги қўллари нафас олишимнинг мароми бузилганида бўшашди. Ердан узилиб қолган оёқларим яна ерга қайтди-ю, бироқ уларни ерни ҳис қилмаётгандилар. Эримни йиқилмаслигим учун мени яна маҳкам ушлади. Юзимга тушган бир тутам сочимни олиб, юзларида табассум жилваланди.
— Қизиқ, ҳар бир ўтли ўпичингни нархи бунчалар осон деб ўйламасдим!, — деди у.
Малик, барибир, Малик!
Ўзининг мараз гапларини ишлатиб турмаса, исмини алиштиришга ариза беришига тўғри келади, ахир!
— Бир гап айтайми?, — дедим бошимни чайқаб, у қошини кўтарди, — Сиз барибир маразсиз!
— Инкор этолмайман, — деди у, — Лекин сенинг пушти, майин лабларингни ҳам рад эта олмайман.
— Уларга нарх қўйсангиз сизни ўлдираман! Мени бундай камситманг!, — бу нарса менга ёқмаганини шу ернинг ўзида билдириб қўймоқчи бўлдим.
— Хўп, — у лабини юзимга босди, нафаси киприкларим унинг юзини, унинг нафаси менинг кўзларимни силади, — Кечир. Мен шунчаки ҳазиллашгандим.
Кечир?! У кечирим сўради. Ўзи англамаган учун деб ҳисоблай қоламан. Малик ўзида бўлса, ҳеч узр сўрармиди.
— Нима қиляпсиз... — нафасим яна ўзгарди, минг бир ҳаяжон билан кўксим тепага-пастга кўтарилиб тушарди. Унинг бир қўли кўкрагимнинг бирини силаб ўтганида титраб кетдим.
— Малик... — яна инжиқландим.
— Кўзларингни юм, — деди у қулоғимга оҳиста шивирлаб, овози эҳтиросли жаранглади, — Менга ўзингни ишон...
Гарчи, у ўзимни ишониш деб нимани назарда тутганини 100 фоиз билиб турган бўлсам-да, англамаган одамдек дедим:
— Ишондим, кейинчи?
— Энди 10 метр тилингни ҳам тий, — деди лабларим устида тўхтаб жиддий огоҳлантирар экан.
Бу сафар бошқача бўлишига ич ичимдан ишондим. Ўша мен ишқий романларда ёзилгани каби майин, эҳтиросли, оромбахш... Бўла олармикан ёки улар китоблардаги оддий жумлалар эдими... Малик бу сафар у илк туннинг асоратини унута олдиришига ишониб, ўзимни буткул топширдим унга. Шунчаки инондим, сўзсиз, ваъдаларсиз, қасамларсиз. У менинг илким ва сўнггимми, доим шундай бўлиб қолишини билардим.
Эрим кўзларимдан кўз узмай тунги кийимимнинг тугмаларини еча бошлаганда, мени енгил титроқ босди. Бир зум унинг қўлига ёпишдим, гўё, эҳтимол биз шошилгандек эди. Аслида эса барчаси шунчаки чўзилиб кетарди.
— Ҳаммаси яхши бўлади, — деди Малик сўз бериб, юзимдан оҳиста силар экан, — Менга ишон.
Ҳа унга яна ишонч тизгини тутқаздим. Аллал-оқибат мен уники эдимми, таслим бўлдим.
Эримнинг бўсалари очиқ бўйнимни куйдира бошлади. У мени кўтариб, ётоққа олиб борди, авайлаб ётқизди.
Вақтми ё вазиятми измимдан чиққан эдики, мен сармастлигимдан қачон кийимсиз қолганимизни-да англай олмай қолдим.
Нафасимиз бир бирига туташиб кетди. Ритм секинлаб юқорига қараб ўзгариб борарди. Ҳудди хонада эҳтиросли мусиқа янграгандек ҳудди... Уят... Мен бу гапларни айтмаслигим кераклигини билсам-да, ҳаёлимни аслида шундай уятли нарсалар эгаллаб олганди.
Унинг сокин ҳаракатлари тезлашганида, мени ҳам ажиб ҳислар қуршаб олганини сездим. Давомийлиги ёдимда йўқ, ўн сониями, ё ўттиз сония. Кейин нафасим жойига қайтди.
Малик юзларимга терлаганимдан ёпишган сочларимни оҳиста олар экан, ўзим бу ерда эмас, бошқа жойларда учиб юрардим.
Аллал-оқибат муҳтожлик қачон пайдо бўлади? Аёл ўз эрига боғланса, уники эканлигини тан ололса. Жисмонан, қалбан, руҳан...
Яна рад этилмас бир факт бор эди.
Тун — ўтли, ҳиссиётли ва хавфли вазиятлар жамланмаси эди.
Кейин бошқа нарса мени қийнади. Наҳот биз энди муоммоларимизни фақат шундай ҳал қилсакки, бошқа иложи йўқми... Мен-ку, илож кўрмадим. Чунки, баҳсимиз бизни доим бир хил якунга олиб келишдан чарчамаётган эди...