Abbaz Dabılovtıň "Bahadır" dástanı
Men õzim oqıgʻan hám eň qızıqlı dep bilgen shıgʻarma bul Abbaz Dabılovtıň "Bahadır" dástanı.Bul shıgʻarma shayırdı dâstan janrınıň sheberi sıpatında tanıtıw menen birge házirgi dáwir qaraqalpaq ádebiyatınıň altın qorınan ılayıqlı orın iyeleydi."Bahadır" dástanınň qaharmanları ogʻada kôp. Olardıň hárbiri ôzine tán ôzgeshelikleri menen ajıralıp turadı.
Olardın dúnya malı boʻlmasada aqıllı hám mánili sôzleri menen xalıq hûrmetine bôlengen hám balası Arıslannında keleshegine durıs bagʻdar bergen mehriban ana Shınargûl ,jaslardıň baxıtlı turmıs qurıwınıň târepdarı Dûrdana, Arıslan sıyaqlı jigitlerge sadıq dos, jaqsı agʻa bola alatugʻin Azat obrazları jûda âjayip etip sâwlelengen.
Dâstannıň tili jeňil, kòrkemliligi ogʻada kûshli berilgen. Shayır xalıqtın apiwayi tilinen,milliy ûrp-âdetler dásturleri, naqıl- maqalları menen aforizmleri, jânede kòrkemlew qurallarinan durıs sheberlik penen paydalangʻan.
Dâstannıň mazmunı tòmendegishe: Bir tapqanı bir tapqanına jetpey jûrgen Allangʻor qaytıs boladı. Onıň bir balasi Arıslan hâm zayıbı Shınargûl izinde qaladı. Olar Allangʻordı jerlewine ûyinde bir shuqım unı joq hâm ne qıların bilmey, jıyılgʻan xalıqtan jârdem soraydı.Xalıq ogʻan jârdem beredi, Allangʻordı birgelesip jerleydi.On tòrt jasında akesinen jetim qalgʻan Arıslan waqtın asıq oyını menen òtkeredi.Onın bul jûrisinen qâweterlengen Shınargûl" qashan adam boʻlar eken yamasa usı nadanlıgʻı menen qalarma eken"dep oylaydı.
Arıslan erjetip, turmıstıň ashshı- dushshısın aňlay baslaydı.Ol ûylenip xojalıq bolayın dese, ûyinde hesh nârsesi joq. Waqıt òtiwi menen Azat degen jigit penen doslasadı hâm agʻa tutınadı.Arıslan Azat penen qayjerde toy bolsa birge barıp, jaqsı jamannıň parqın ayıra baslaydı.Bir kuni olar Tâjimbettiň qızı Qırmızınıň toyına baradı. Qırmızı bolsa Tolıbaydıň balası Artıqtı qâlemeydi.Biraq Tolıbaydıň malına qızıqqan âke onıň sòzine itibar bermeydi.Qırmızı burıngʻı târtip boyınsha mal bergen adam kete bermesten, sûygen yarı Arıslangʻa kewil qoyadı. Toyda gûres bolıp, Tâjimbettiň awılınıň palwanları jıgʻılıp qaladı.Arıslan gûreske tûsip Tolıbaydıň palwanlarınıň bârin jıgʻadı.Xıywadan kelgen qırq atlı ashıwlanıp, Arıslandı uslamaqshı boladı, biraq onı taba almagʻanlıgʻı sebepli Azattı uslap alip ketedi.Arıslan Artıqtı jeňip, Azattı qutqarıw ushın xıywalılardıň izinen ketedi. Qaratawgʻa jetedi hâm olardıň basshısı Mâtjandı jeňiliske ushratadı. Arıslan Azattıň izinen barıp, onı xıywalılardan qutqaradı. Dâstannıň soňında Arıslan Qırmızıgʻa qosılıp baxıtlı turmıs keshiredi hâm balalı bolıp atın Bahadır qoyadı.
Tengelbayeva Azada
Qoraqolpoqiston Respublikasi yuridik texnikumi o'quvchisi