Байқоңыр петроглифтері   

Байқоңыр – Қазақстандағы аты әлемге әйгілі атау. Ең алғаш адамзат дәл осы жерден ғарышқа ұшты. Бірақ бұл аймақтың аспанмен байланысы техникалық прогрестің дамуынан көп бұрын басталды. Қарағанды облысының Бетпақдала елді мекеніндегі ұзындығы 65 шақырымды құрайтын шағын өзен де Байқоңыр деп аталады. Жаз уақытында тартылып қалатын өзеннің жағасында, беткейлері мен төбелерінде сурет-сызбалары бар тасты төбешіктер кездеседі. 🙏
Бұл аймақтағы петроглифтер туралы алғаш рет 1914 жылдан бастап айтыла бастаған. Олар туралы геолог Н.С.Воронец жазған болатын. Жергілікті петроглифтерді 30-жылдары Қаныш Сәтбаев, 40-50-жылдары Әлкей Марғұлан зерттеген. Бұл шоғырды толығырақ зерттеуді 1983-1990 жылдары Виктор Новоженовтың жетекшілігімен Қарағанды университетінің археологиялық экспедициясы жүргізді.Зерттеу материалдары негізінде «Сарыарқаның петроглифтері» кітабын шығарды.👍
Байқоңыр петроглифтері реттік нөмірлері бар бірнеше топқа бөлінеді. Ежелгі заманнан бері бұл аймақ қасиетті деп саналған, бұл тасқа салынған суреттерден де көрінеді. Петроглифтерде «күн басқан» антропоморфтық тіршілік иелері, адамдар, әртүрлі жануарлар бейнелері, сондай-ақ салт-дәстүрлік және тұрмыстық көріністер бар.
Байқоңыр петроглифтері қола дәуірі, ерте темір дәуірі және түркі дәуірі секілді үш кезеңге жатады. Жергілікті ерекшелік - көптеген петроглифтердің көшірмелері көрші жартастарда орналасқан. Зерттеушілер бұл тас беттерінің бұзыла бастауы мен негізгі дизайнды сақтаудағы конструкциялардың берілуімен байланысты деп санайды. Сондай-ақ мұнда бедерлеудің заманауи әдістерін қолдана отырып жаңартылған және жаңа салт-дәстүрлерге сәйкес сюжеті өзгертілген көптеген суреттер бар. 🤗
Бұл төрт мың жылды қамтитын көшпенділердің өмірі мен салт-дәстүрлері қалай өзгергенін сызба түрінде көрсететін петроглифтердің сюжеттерінде және композицияларында көрінеді.🤔
Суретті түсірген Анель Айбасова.

https://www.academia.edu/5834292/Petroglyphs_of_Saryarka_Petroglyphes_of_Saryarka