“Ордакүл” кешенінің табиғи жойылуы
Қазіргі заманда петроглиф жинақтарының жойылуы үш негізгі себепке байланысты. ☝️
Біріншіден: вандалдардың кесірінен сызбалардың жиналу қаупі. Петроглифтердің үстіне немесе жанына бояумен сызған қазіргі жазулар ата-бабалар мұрасын жоюда. Соның айқын бір мысалы – “Аққайнар” киелі орны.
Екіншіден: әртүрлі құрылыс және тау-кен жұмыстарын жүргізу. Жартасты бет сызбалардың мәдени-тарихи құндылығын ескермей, қиыршық тас немесе жалау тас көзі ретінде қабылдаған кезде. Мысал ретінде іс жүзінде жойылған “Арқарлы” киелі орны мен қазіргі уақытта жойылу қаупі төніп тұрған “Қызылтас” кешенін келтіруге болады.
Ал егер алғашқы екі себепті жиналған қорларды әлі де қорғауға алу арқылы тоқтатуға болатын болса, үшіншісіне әсер ету мүмкін емес. Өйткені, бұл климаттық жағдайлардың әсерінен тау жыныстарының табиғи бұзылуы.🙁
Тастар мен оларды жабатын патиналар, шын мәнінде, өте нәзік материалдар. Жыл бойы 100 градус цельсийге дейін жететін желдің, ылғалдың, температураның өзгеруінің әсері тас массасына теріс әсер етеді. Сызбалар күн сәулесінде өшіп қана қоймайды, сонымен қатар оларды жабатын патина қабатымен бірге тастардан құлап кетеді. Жартастардың өзі қирап, олардан қайталанбас бейнелері бар үлкен кесектер бөлініп шығады. Өкінішке орай, біз бұл процесті әлі тоқтата алмай отырмыз. 🤷♀️
Біз жасай алатын жалғыз нәрсе - “қауіпті аймақта” орналасқан сызбаларды түсіруге және көшіруге уақыт табу, осылайша оларды ұрпақ үшін сақтау.🫶
