XORAZM VILOYATINING TURISTIK RESURSLARI
KIRISH
O‘zbekistonning turizm rivojida Xorazm viloyatining o‘rni beqiyosdir. Bu hudud azaldan buyuk sivilizatsiyalar beshigi bo‘lib, qadimgi Xorazm davlati, Xiva xonligi, sharq me’morchilik maktablari, milliy raqs va musiqa san’ati, diniy-ma’rifiy an’analar aynan shu yerda shakllangan. Xorazmning tarixiy yodgorliklari, betakror tabiat manzaralari, madaniy merosi, o‘ziga xos taomlari hamda milliy qadriyatlari bugungi kunda minglab mahalliy va xorijiy sayyohlarni o‘ziga jalb qilib kelmoqda.
Mazkur referatda Xorazmning tarixiy, madaniy, tabiiy, gastronomik va boshqa turistik resurslari ilmiy asosda yoritiladi.
1. XORAZM VILOYATI HAQIDA UMUMIY MA’LUMOT
Xorazm viloyati O‘zbekistonning shimoli–g‘arbiy qismida joylashgan bo‘lib, markazi Urganch shahridir. Viloyat qadimgi Xorazm vohasi hududida joylashgan bo‘lib, ming yillar davomida Amudaryoning irmoqlari orqali sug‘orilgan, yirik dehqonchilik va hunarmandchilik markazi bo‘lgan.
Hududning ahamiyati quyidagilarda namoyon bo‘ladi:
Buyuk Ipak yo‘li chorrahalaridan biri bo‘lgan.
Qadimiy qal’alar va arxeologik meros jamlangan.
UNESCO ro‘yxatiga kiritilgan Ichan-Qal’a majmuasi joylashgan.
Xorazmning boy an’analari O‘zbekiston milliy madaniyatiga katta ta’sir ko‘rsatgan.
2. TARIXIY TURISTIK RESURSLARI
Xorazmning eng yirik turistik boyligi uning tarixiy yodgorliklaridir. Bu yerda 300 dan ortiq tarixiy obida ro‘yxatga olingan.
2.1. Xiva shahri va Ichan-Qal’a
Xiva — Xorazmning eng mashhur turistik shahri. Uning yuragi bo‘lgan Ichan-Qal’a 1990-yilda UNESCO Butunjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan.
Ichan-Qal’ada joylashgan asosiy obidalar:
Juma masjidi — 213 ta qadimiy yog‘och ustunli noyob masjid.
Islomxo‘ja majmuasi va minorasi
Bu majmua o‘zining to‘liq saqlanib qolgan shaharlik hayoti, qadimiy bozorlar, hunarmandlar rastalari bilan mashhur.
2.2. Qadimiy qal’alar (Ellikqal’a majmuasi)
Xorazm vohasi yuzlab qadimiy qal’alarga ega. Eng mashhurlari:
III asrga oid bo‘lib, mudofaa maqsadida qurilgan.
Qadimgi Xorazm shohlarining saroyi joylashgan markaz bo‘lgan.
Noyob arxeologik yodgorlik bo‘lib, saroy–qarorgoh sifatida ishlatilgan.
Bu qal’alar sayyohlar uchun arxeoturizm va tarixiy turizm yo‘nalishida katta qiziqish uyg‘otadi.
2.3. Urganch va atrofidagi tarixiy joylar
Markaziy Osiyodagi eng baland minoralardan biri (60 metr atrofida).
Mashhur tasavvuf peshvolaridan biri, xalqaro ziyorat turizmi uchun muhim maskan.
Xorazmning tabiati ko‘p qirrali bo‘lib, ekoturizm, sarguzasht turizmi va dam olish turizmi uchun juda mos.
3.1. Amudaryo va uning bo‘ylaridagi maskanlar
Qoraqumga yaqin hududlarda sahro turizmi rivojlangan:
Qadimiy qal’alar bo‘ylab off-road sayohatlar
3.3. Agro-turizm imkoniyatlari
Xonqa, Shovot, Gurlan tumanlarida:
Fermer xo‘jaliklarida milliy taom tayyorlash
4. MADANIY TURISTIK RESURSLAR
4.1. Xorazm maqom san’ati
UNESCO nomoddiy meros ro‘yxatiga kirgan. Xorazm maqomlari o‘zining jo‘shqin ritmlari, noyob asosiy ohanglari bilan mashhur.
Xorazmning eng mashhur milliy raqsi. 2019-yilda UNESCO ro‘yxatiga kiritilgan.
4.3. Xorazm xalq og‘zaki ijodi
Dostonlar (Alpomish an’analari bilan bog‘liq)
4.4. An’anaviy hunarmandchilik
Sayyohlar uchun ustaxonalarda master-klasslar tashkil etiladi.
5. GASTRONOMIK TURIZM RESURSLARI
Xorazm oshxonasi o‘zining noyob taomlari bilan mashhur.
Shivit oshi — ko‘k shivitli maxsus makaronli taom.
Xorazm palovi — qadimiy retsept bo‘yicha tayyorlanadi.
Mahalliy taomlar turistlar uchun alohida joziba bo‘lib xizmat qiladi.
Xorazmda islom madaniyati bilan bog‘liq ko‘plab qadamjolar mavjud.
Boborahim Mashrab izlari bilan bog‘liq joylar
Ziyorat turizmi yil davomida barqaror talabga ega.
7. TURISTIK INFRASTRUKTURA
Madrasalarda joylashgan mehmonxona komplekslari
Gid va ekskursovodlar markazlari
“Ipak yo‘li turizm markazi” rekonstruksiyasi
8. XORAZM TURIZMINING HOZIRGI HOLATI
Bugungi kunda Xorazm viloyati O‘zbekistondagi eng ko‘p tashrif buyuriladigan hududlardan biri:
Yiliga 1 milliondan ortiq turist
Xiva – “Turk dunyosining madaniyat poytaxti” sifatida tan olingan
Zamonaviy festival va ko‘rgazmalar o‘tkazilmoqda
Turizm viloyat iqtisodiyotining muhim tarmog‘iga aylangan.
9. TURIZMINI RIVOJLANTIRISH ISTIQBOLLARI
Kelgusi yillarda quyidagi yo‘nalishlar bo‘yicha rivojlanish kutilmoqda:
Xalqaro festival va tadbirlar sonini oshirish
Smart-turizm (raqamli xizmatlar)
Qal’alar bo‘yicha maxsus marshrutlar (“Qadimiy Xorazm yo‘li”)
Agro va gastronomik turizmni kuchaytirish
XULOSA
Xorazm viloyati boy tarixiy-madaniy merosi, o‘ziga xos tabiiy landshaftlari, milliy an'analari, gastronomik boyliklari bilan O‘zbekistonning eng muhim turistik markazlaridan biridir. Viloyat turizmining rivojlanishi nafaqat iqtisodiy, balki madaniy-ma’rif
