Mas’uliyatli bo‘lishni "itoatkorlik" bilan adashtirmang
Bugun siz bilan birgalikda farzandingizni mas’uliyatli bo‘lishga ya’ni hayotda uchraydigan kichik va katta topshiriqlarni o‘z vaqtida qilishga o‘rgatamiz. Buning kelajakda foydalari juda ham ko‘p. Masalan, bola yoshligidan o‘z ishiga qanchalik mas’uliyatli bo‘lsa, kelajakda ham bu o‘z ta’sirini o‘tkazadi.
Ota-onalardan farzandlarini kattalar kabi qanday xususiyatlarga ega bo'lishlarini xohlashlarini so'rashganda, eng ko'p uchraydigan javoblardan biri "mas’uliyatli bo‘lish" dir. Bu juda ko'p turli xil yaxshi hislatlarni o‘z ichiga oladi, shu jumladan:
- Mas’uliyatli bola so'zining ustidan chiqadi va va’dalarini bajaradi;
- O‘ziga yuklatilgan majburiyatlarini bajaradi;
- Biror narsani o'z imkoniyatidan kelib chiqib oxirigacha qila oladi;
- O‘z xatti-harakati uchun javobgar bo'ladi;
- O‘z oilasi haqida o‘ylaydigan mas’uliyatli oila a'zosi bo'ladi;
Mas'uliyatli bo'lish bolalar uchun maktabda ham, kelajak hayotida muvaffaqiyat qozonishining kalitidir. Shu o‘rinda bir narsaga qattiq e’tibor berishingizni so‘raymiz:
Mas’uliyatli bo‘lishni "itoatkorlik" bilan adashtirmang
Ota-onalar ko'pincha itoat qilishni mas'uliyatli bo‘lish bilan aralashtiradilar.
Aksariyat ota-onalar o'z farzandlarini ota-onasining talabini bajarishini, ko'rsatmalarga rioya qilishlini xohlashadi. Biroq, bu mas'uliyat emas !! Ushbu xatti-harakatlar itoatkorlik deb tasniflanadi.
Bola itoatkorlikdan mas'uliyatli bo‘lishga o'tishi uchun ota-onalar bolani ishni o'zlari xohlagan tarzda bajarishga yo‘l berishi va aniq jadvallardan voz kechishlari kerak. Bolaga "o'z xohishiga ko'ra vazifani amalga oshirishga" ruxsat berish, erishilgan yutuqdan faxrlanish hissini uyg'otadi va mas'uliyat hissini tarbiyalaydi.
Endi esa, bolani mas’uliyatli bo‘lishi uchun ota onalar qanday harakat qilishlari haqida gaplashamiz
Itoatkorlikdan mas'uliyatli bo‘lishga o'tishni ko'rib chiqsangiz, farzandlaringizga o'z majburiyatlarini va vazifalarni bajarishda va yordam berish jarayonida siz qanday ishtirok etishingiz kerakligi to'g'risida savol tug'iladi.
- Farzandlarimizning muvaffaqiyatsiz bo'lishini istamaslik, ota-onalarni farzandlari uchun juda ko'p narsalarni qilishiga olib keladi; bu sodir bo'lganda, bolalar o'zlari mas'uliyatni o'z zimmalariga olishni o'rganmaydilar.
Keling buni soddaroq tushuntiramiz, misol uchun bolangiz kitob javonini doimo tartibsiz tutadi. Bu vaziyatda siz doimo kitob javonini tartibga keltirishga o‘rganib qolgansiz. Bu vaziyatda bola ma’suliyatni o‘z zimmasidan tashqarida deb o‘ylaydi va boshqa holatlarda ham bee’tibor bo‘lishni boshlaydi.
- Boshqa tomondan, ba'zida bolalar qanday qilib mas'uliyatli bo'lishni o'rganishlari uchun rahbarlik, qo'llab-quvvatlashga muhtoj bo'lishadi. Bu vaziyatda siz faqatgina bir marotaba yordam berishingiz mumkin.
Farzandingizni tarbiyalashda siz doimo ikki xil rolda bo‘lasiz, bular quyidagicha:
G‘amxo'rlik roli
Siz "g'amxo'rlik qilish" vazifasini bajarayotganingizda, bolalaringizga mehribon va raximdil bo'lasiz. Aynan shu rolda siz farzandlaringizni tinglaysiz, ularni qo'llab-quvvatlaysiz, ular bilan vaqt o'tkazasiz va ularga mehr qo'yasiz.
Ota-ona sifatida siz cheksiz muhabbat bilan muloqot qilasiz - nima bo'lishidan qat'i nazar, siz farzandlaringizni faqat ular borligi va sizniki bo'lgani uchun yaxshi ko'rasiz.
Ijro etuvchi roli
Ijro etuvchi rolida siz chegaralarni belgilab, intizomni o'rnatasiz, bolalaringizga qanday yo'l tutishlari kerakligini o'rgatasiz, qadriyatlaringizni yetkazasiz va ko'rsatma berasiz.
Ularning ehtiyojlarini zudlik bilan qondirmaslik va ularga xohlagan narsalarini bermaslik bilan siz farzandlaringizning qiyinchilikka toqat qilishlari uchun imkoniyat yaratasiz.
Yuqoridagi ikki rolni birlashtirgan holda biz bergan maslahatlarga asoslanib, farzandingizni tarbiyalasangiz, albatta kelajakda mas’uliyatli shaxs bo‘lib yetishadi.