sound waves tadbiri

Tadbirning asosiy maqsadi:

• O'quvchilarda ovoz to'lqinlari haqidagi nazariy bilimlarni shakllantirish va bu bilimlarni hayotiy misollar bilan mustahkamlash.
• Turli musiqa asboblari yordamida ovoz chiqarish mexanizmini tushuntirish va amaliy ijrolar orqali o'quvchilarning ijodkorlik ko'nikmalarini rivojlantirish.

Tadbir bosqichlari va tafsilotlari

1. Kirish (5 daqiqa)

• Boshlovchi (o'qituvchi):
• Tadbirni ochadi va mavzuni qisqacha tushuntiradi:"Assalomu alaykum, aziz o'quvchilar! Bugungi tadbirimiz "Sound Waves" deb nomlanadi. Unda biz ovozning qanday paydo bo'lishini, uning qanday to'lqinlar shaklida harakatlanishini va bu bilimlarni musiqada qanday qo'llash mumkinligini o'rganamiz. Sizlarni turli musiqa asboblarining ovoz chiqarish mexanizmlarini amalda ko'rishga taklif qilamiz."
• Ovoz to'lqinlari haqida qisqa nazariy tushuntirish beradi:
• Ovoz – bu havo zarrachalarining tebranishi natijasida yuzaga keladi. Bu tebranishlar quloqlarimizga to'lqinlar shaklida yetib boradi va biz uni tovush sifatida sezamiz.
• Oddiy misol: Stol ustiga urib, rezonansni tushuntiradi."Mana bu tovush, stolning yuzasidan kelgan tebranishlar natijasi. Endi shu jarayon musiqa asboblarida qanday sodir bo'lishini bilib olamiz."

2. O'quvchilar taqdimotlari (20 daqiqa)

Tadbirning asosiy qismi – o'quvchilarning taqdimotlari va musiqiy ijrolari.

• Har bir guruh o'z mavzusi bo'yicha slayd va musiqiy asboblardan foydalanib, qisqacha taqdimot qiladi:

1-guruh: Ovoz to'lqinlarining asoslari

• Mazmun: Ovoz qanday paydo bo'ladi, uning tezligi va havo, suv va qattiq jismlar orqali qanday harakatlanishi.
• Taqdimot jarayoni:
• Grafikalar va oddiy slaydlar orqali ovozning paydo bo'lish jarayoni tushuntiriladi.
• Havo puflab ovoz chiqazish (havo oqimini ko'rsatish) yoki tuning fork yordamida misol keltiriladi.
• Savol: "Sizningcha, qaysi muhitda ovoz tezroq harakatlanadi?" (Qattiq jismda tezroq bo'lishini muhokama qilishadi).

2-guruh: String (simli) asboblar va ovoz chiqarish mexanizmi

• Mazmun: Simli asboblar (gitara, rubob) qanday ishlaydi?
• Ko'rsatma:
• Guruh a'zolari gitara yoki rubobni ko'rsatib, unda qanday qilib ovoz hosil bo'lishini tushuntiradi.
• Amaliyot: Simni tortib, uning tebranishi va turli balandlikdagi tovushlarni eshittirish.
• Qiziqarli fakt: Sim qanchalik qisqa bo'lsa, ovoz balandligi shunchalik yuqori bo'lishini tushuntirish.

3-guruh: Zarbli asboblar va rezonans

• Mazmun: Doira yoki baraban qanday tovush chiqaradi? Rezonans qanday hosil bo'ladi?
• Ko'rsatma:
• Guruh a'zolari baraban yoki doirani urib, undagi rezonansni ko'rsatadi.
• Ovozning kuchini qanday boshqarish haqida amaliy namoyish. Masalan: sekin urish va kuchli urish bilan chiqariladigan tovushni taqqoslash.

4-guruh: Havoli asboblar va tovush mexanizmi

• Mazmun: Nay yoki fleyta ovoz chiqarish jarayonini tushuntiradi.
• Ko'rsatma:
• Havoli asbobdagi teshiklarni yopib-ochish orqali ohanglar qanday o'zgarishini amalda ko'rsatish.
• Misol: Bir ohangdan boshqa ohangga o'tish.
• Guruh havodan foydalangan holda "Ovoz nima uchun har xil?" savolini muhokama qiladi.

3. Amaliy ko'rgazmalar (10 daqiqa)

• Har bir guruh o'zining asboblaridan foydalanib qisqa musiqiy chiqish qiladi.
• Gitara/Rubob: O'zbek xalq kuylaridan biror parcha chalishadi.
• Doira/Baraban: Oddiy ritmik urishlarni ijro etishadi.
• Fleyta/Nay: Oson ohangli kuy ijro etiladi.

E'tibor qaratiladigan jihatlar:

• Ovoz energiyasi – ijro paytida asbobda ovoz qanchalik baland yoki past chiqishini kuzatish.
• Har bir guruh ijrosi davomida boshqa o'quvchilar o'z fikrlarini aytadi va savollar beradi.

4. Yakuniy muhokama va savol-javob (5 daqiqa)

• Boshlovchi (o'qituvchi):
• Tadbirning yakuniy qismini ochadi va o'quvchilarga quyidagi savollarni beradi:
1. "Bugun biz o'rgangan asboblardan qaysi biri sizga eng qiziq tuyuldi va nima uchun?"
2. "Sizningcha, ovoz balandligini qanday boshqarish mumkin?"
• O'quvchilar o'z javoblarini beradilar. Eng yaxshi javoblar rag'batlantiriladi.
• Yakuni:
  O'qituvchi ovoz va musiqaning ahamiyati haqida qisqacha gapiradi:"Ovoz – bu biz uchun eng muhim aloqa vositasi. Musiqa esa uning eng go'zal ko'rinishlaridan biridir. Bugungi tadbirda siz o'rgangan bilimlarni hayotda ham qo'llashingizga tilakdoshmiz!"