Вераснёвая Віцебшчына - ч.4. Дзісна

Папярэднія часткі:
Вераснёвая Віцебшчына - ч.1. Смаляны
Вераснёвая Віцебшчына - ч.2. Лепель
Вераснёвая Віцебшчына - ч.3. Глыбокае

На шчасце, наступным днём сюрпрызы з надвор'ем прыпыніліся ( забягаючы наперад, толькі на паўтары дні), таму гэты артыкул будзе больш сонечны і вясёлы (хоць цёпла і не было - мне падаецца, атрымаўшыяся фотаздымкі гэта добра перадаюць). А паставіў я на гэты дзень, напэўна, галоўную цікавостку ўсёй паазерскай паездкі - Дзісну. Гэтае мястэчка мае неафіцыйны статус самага маленькага горада Беларусі - з дадзеным фактам, канешне, паспрачаюцца ў Косаве, але афіцыйная статыстыка кажа, што ў старадаўнім гістарычным цэнтры сучаснай Івацэвіччыны жыве на некалькі соцен чалавек больш, чым у Дзісне.

Дзісна - горад раённага падпарадкавання ў Мёрскім (ці Міёрскім - як каму падабаецца, я аддаю перавагу першаму варыянту, як гістарычна правільнаму) раёне Віцебскай вобласці, на месцы ўпадзення ракі Дзісны ў Заходнюю Дзвіну. Сучаснае насельніцтва горада - каля 1,5 тысячы чалавек, але так было не заўсёды; у 20я гады мінулага стагоддзя насельніцтва Дзісны нібыта дацягвала да 11 тысяч чалавек, але ў справу ўмяшаліся два фактары: Другая сусветная вайна і ўжо пасляваеннае ўключэнне былога Дзісненскага раёна ў склад Мёрскага - пры тым, што традыцыйна менавіта Дзісна была цэнтрам мясцовасці, Мёры ж на момант узбуйнення раёна былі меншыя за Дзісну па колькасці насельніцтва і нават не з'яўляліся горадам. Нажаль, прычыну абрання цэнтрам новаўтворанага раёна менавіта Мёраў у мяне нагугліць не атрымалася, магу толькі зрабіць згадку, што вінаватая ў гэтым чыгунка, якая ў Мёрах ёсць, а ў Дзісне адсутнічае. Так ці не так, але ў гэты момант на развіцці горада быў фактычна пастаўлены крыж, і паступова ён саступіў цэнтру раёна і памерамі, і колькасцю насельніцтва, і ўзроўнем развіцця прамысловасці (хоць і не казаць што Мёры такі ўжо багаты райцэнтр - яны ў мінулым годзе навата адабралі ў Шаркаўшчыны "ганаровы" тытул самага беднага райцэнтра краіны па сярэдніх памерах заробкаў). Цікава, што якраз перад вандроўкай давялося прачытаць, што наіўныя мясцовыя жыхары нават збіралі подпісы за далучэнне Дзісны да Полацкага раёна: маўляў, "мы заўсёды былі Полацкай зямлёй, Полацк нас не пакіне".

Нягледзячы на сучасны стан (хаця пра што я, дзякуючы яму ж), Дзісна захавала каларыт старога мілага небагатага маленькага мястэчка, запоўненага цікавосткамі (банальнымі і небанальнымі), якія робяць гарадок вартым абавязковага наведвання

01. Паколькі чыгункі ў Дзісне, як я ўжо казаў, няма, то адзінай магчымасцю патрапіць у горад з'яўляецца аўтатранспарт. Сюды бегаюць аўтобусы з Полацка, Наваполацка, Віцебска, Мёраў - праўда, нячаста. Я прыехаў зручным па часе аўтобусам Полацк-Дзісна, які адыходзіць з аўтавакзала найстаражытнейшага горада Беларусі штодзённа ў 8.45 раніцы і едзе да канцавога прыпынка прыкладна гадзіну. Ролю аўтавакзала ў Дзісне выконвае такі вось невялічкі будыначак аўтакасы (усярэдзіне - каса, інфармацыйная дошка з раскладамі руху і некалькі радкоў сідушак для чакаючых)

Адразу накіраваўся ў будыначак аўтакасы, каб паглядзець-такі дакладны расклад руху аўтобусаў адсюль - Ticketbus.by з такімі маленькімі аўтастанцыямі не працуе, а Яндэкс.Расклады прапанавалі мне (і дагэтуль прапануюць, калі што) адыходзячы ў 14.40 аўтобус Дзісна-Наваполацк, які нібыта ішоў паміж гарадамі нейкія фантастычныя чатыры гадзіны. На месцы выявілася, што гэта аўтары з Яндэкса чагосьці не таго палілі, зваротны аўтобус ідзе тую ж самую гадзіну: то бок, можна не хвалявацца і ісці ў горад - ён маленькі, пяці гадзін мне абавязкова хапіла б, каб убачыць усё, што хацеў

02. Цікавосткі пачынаюцца адразу ад аўтастанцыі - былы будынак Павятовага аддзялення апякунства цвярозасці. На першым паверсе гэтага будынка ў 1911 годзе выступала першая беларуская прафесійная тэатральная трупа Ігната Буйніцкага. Будынак нядаўна перажыў рамонт (прыгадаць б яшчэ, што там зараз усярэдзіне знаходзіцца, вось шэры будынак злева - гэта нейкі інтэрнат-лякарня), падчас якога "на галаву" яму непрыгожа пасадзілі сучасны металічны дах

03. Крыху далей ёсць яшчэ адзін цікавы стары будынак, але пра яго гісторыю і прызначэнне даведацца мне нажаль не атрымалася

04. Забягаючы наперад, архітэктурнай даўніны ў Дзісне хапае, але выглядае яна часцяком неяк так, ці нават горш

05. Гэта ў нас былы будынак вучылішча (кан.19-пач.20 стст.)

06. Архітэктурная дамінанта цэнтра мястэчка - Касцёл Беззаганнага Зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі з комплекса былога кляштара францысканцаў. Касцёл пабудаваны ў 1773 годзе, хаця кляштар існаваў яшчэ ад часоў караля Рэчы Паспалітай Стэфана Баторыя

07. Як бачыце, касцёл зараз пад рэканструкцыяй, але пішуць, што рэканструкцыя гэтая трывае ўжо не менш за дзесятак год

08. А побач цячэ магутная Дзвіна

09. Брук

10. "Калюмны", напэўна, хутка па папулярнасці "Пагоню" дагоняць :)

11. У Дзісне я не буду вылучаць галоўную цікавостку горада, але ў прэтэндэнтах на гэты статус дакладна былі б гэтыя руіны бальніцы (пач.20 ст.), што стаяць прама над Дзвіной на захад ад цэнтра мястэчка

12.

13. Канешне ж, можна патрапіць усярэдзіну

14. Але там усё сумна

15.

16. Дзвіны сёння будзе многа

17. Гарадская навігацыя для турыстаў

18. Адна з галоўных фішак Дзісны - наяўнасць тут дзеючага парома (маста праз Дзвіну ў Дзісне няма, а бліжэйшыя знаходзяцца ў Верхнядзвінску і Наваполацку)

19. Канструкцыі на беразе

20. Паром сцеражэ кароўка

21. Расклад руху

22. Механізм (у якасці рухавіка выкарыстоўваецца разабраны стары трактар, на правыя колы якога наматваецца перакінуты праз раку трос) і службовая будка