Ер ости кон лаҳимларида геометрик нивелирлаш

Ер ости кон лаҳимларида вертикал тасвирга олиш ёки нивелирлаш қуйидаги асосий мақсадларда амалга оширилади:

•        баландлик асоси пунктларининг отметкаларини аниқлаш

•        ер ости чиқарув кон лаҳимлари қиялиги назорати

•        ер ости кон лаҳимларига вертикал текисликда йўналиш бериш.

Ҳар бир горизонтда ствол олди ҳовлисида вертикал боғлаш съёмкаси орқали ҳосил қилинган реперлар отметкаси ер ости баландлик тармоқларини қуришда асос бўлиб хизмат қилади.

Баландлик тармоқлари реперлари асосий кон лаҳимларининг асос қисмида, ён деворларида ҳамда шифт қисмида ўрнатилади, шу билан биргаликда планий таянч тармоқларининг доимий пунктларидан реперлар сифатида фойдаланишимиз мумкин. Реперларнинг силжимаслигини назорат қилиш учун бир-биридан 20-50 м масофада реперлар жуфт ҳолатда ўрнатилади. Жуфт реперлар орасидаги масофа 500 м дан ошиб кетмаслиги керак.

Ер ости баландлик съёмкаси геометрик ва тригонометрик нивелирлаш орқали амалга оширилади.

Кон лаҳимларининг қиялиги 5-8 ° гача бўлганда геометрик нивелирлаш амалга оширилади. Ер ости кон ишларида камроқ массага эга бўлган, ўлчамлари катта бўлмаган, кичик масофаларда минимал кузатиш ҳамда чанг ва намга ҳимояланган нивелирлар қўлланилади. Геометрик нивелирлаш ўртадан туриб ўлчаш усулида бажарилади. Ер ости кон лаҳимларида нивелирлаш схемалари хилма-хиллиги, яъни реперлар кон лаҳимининг шифт ҳамда асос қисмида жойлашганлигидан ер юзасидаги нивелирлашдан фарқланади. Бунда нисбий баландликни ҳисоблаш формуласи:

h = a – b;

Реперларнинг кон лаҳимининг шифт ҳамда асос қисмида жойлашганлигидан кон лаҳими асосидаги реперда жойлашган рейкадан олинган саноқ мусбат ишора, кон лаҳими шифт қисмидаги реперда жойлашаган рейкадан олинган саноқ манфий ишора билан белгиланади

Ер ости кон лаҳимларида қуйидаги геометрик нивелирлаш схемалари бўлиши мумкин:

станциялардаги нисбий баландлигини ҳисоблаш формуласи қуйидагича бўлади:

h1 = a1 – b1;

h2 = a2 – (–b2) = a2 + b2;

h3 = (–a3) – (–b3) = b3–a3;

h4 = (–a4) – b4 = – (a4 + b4).