Memur Disiplin Soruşturması Usul ve Esasları

Disiplin Soruşturmasının nasıl yapılacağı, disiplin soruşturması yapılırken hangi usul ve esaslara bağlı kalınacağı ve disiplin soruşturması nasıl yapılır, memur disiplin soruşturması aşamaları, disiplin soruşturması zamanaşımı v.b. gibi konulardan bahsedilecektir.

657 sayılı Kanuna tabi personel hakkında disiplin cezası verilebilmesi, usulüne uygun bir disiplin soruşturması yapılmasına bağlıdır. Disiplin soruşturması yapılmadan memurlara disiplin cezası verilemez.

Bu çerçevede, disiplin cezalarının neler olduğundan, disiplin soruşturmasının hangi usul ve esaslara bağlı olarak yapılacağından ve bu hususlarla ilgili ve ilişkili konulardan bu yazımızda bahsedeceğiz.

Devlet Memurları Kanunu’na Göre Disiplin Cezaları Nelerdir?

Disiplin Cezaları, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125 maddesinde sayılmıştır. Buna göre disiplin cezaları;

Uyarma,
Kınama,
Aylıktan Kesme,
Kademe İlerlemesinin Durdurulması ve
Devlet Memurluğundan Çıkarma’dır.

Disiplin Soruşturmasının Amacı Nedir?

Memurlar hakkında yapılan disiplin soruşturmasının amacı şu şekilde ifade edilmektedir:

Kamu hizmetlerinin gereği gibi yürütülmesini sağlamak,
Memurların kasıtla, kusurla veya ihmalle gerçekleştirdikleri eylemleri cezalandırmak ve böylece kamu kurumlarının iç çalışma düzenini korumak,
Memurların memurlukla bağdaşmayacak nitelikteki hal ve tavırlarda bulunmasını engellemek.

Disiplin Suçunun Öğrenilme Halleri Nelerdir?

Memurlar hakkında disiplin soruşturmasına başlanabilmesi için disiplin cezasını gerektiren fiil ve hallerin bir şekilde öğrenilmesi gerekir. Bu çerçevede disiplin amirleri bu fiil ve halleri,

Bizzat,
Basında çıkan bir haber yoluyla,
Yapılan çeşitli teftiş ve denetimler sırasında,
Şikâyet veya ihbar üzerine

Öğrenebilirler.

Bu şekillerden biriyle disiplin soruşturmasına konu olabilecek fiil ve hal öğrenildikten sonra gerçekten bu fiil ve hallerin işlenip işlenmediği hususunun ortaya konulması gerekir. Bu da her zaman usulüne uygun bir disiplin soruşturmasının başlatılması, yürütülmesi ve sonuçlandırılmasıyla mümkündür.

Disiplin Soruşturmasının Başlatılması Sırasında Nelere Dikkat Edilmelidir?

Disiplin soruşturmasına başlamadan önce disiplin soruşturmasının kimler hakkında yapılacağını bilmek önemlidir.

Bu çerçevede, disiplin suçunun işlendiği tarihte memur olan ancak daha sonra istifa eden, emekliye ayrılan, devlet memurluğundan çıkarma cezası alan, müstafi (görevinden çekilmiş) sayılan memurlar da dâhil olmak üzere tüm memurlar hakkında disiplin soruşturması yapılabilir.

Bir kişi hakkında disiplin soruşturması yapılmışsa, aynı fiil ve halden ikinci kez disiplin soruşturması yapılamaz.

Disiplin Soruşturmasını Yapmaya Yetkili Amirler Kimlerdir?

Disiplin soruşturmasını yapmaya ve bu konuda karar vermeye, memurun disiplin suçunu gerektiren fiil ve halin işlediği anda görevli olduğu yerdeki disiplin amirleri yetkilidir.

Bu disiplin amirleri, bu fiil ve hali öğrendikten sonra derhal disiplin soruşturmasına başlamalıdır. Aksi halde 657 sayılı Kanunda öngörülen soruşturma zamanaşımı süreleri geçebilir.

Disiplin Soruşturmasına Başlama ve Ceza Verme Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?

Bu husus 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 127.maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, disiplin cezası gerektiren fiil ve halin öğrenildiği tarihten itibaren disiplin amirlerince;

Uyarma, kınama, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezalarını gerektiren hallerde 1 ay,
Devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren hallerde 6 ay,

İçinde disiplin soruşturmasına başlanmadığı takdirde ceza verme yetkisi zamanaşımına uğrar.

Disiplin cezası verilmesini gerektiren fiil ve hallerin işlendiği tarihten 2 yıl geçerse yine disiplin cezası verilemez. Bu da ceza verme zamanaşımıdır.

Kanunda öngörülen bu kısa süreler gözönüne alınarak disiplin soruşturmasına derhal başlanmalıdır.

Disiplin Soruşturmasının Gerekliliği ve Soruşturmacı Atanması

Disiplin amirleri tarafından memura işlediği disiplin suçunun karşılığı olarak doğrudan disiplin cezası verilemez. Disiplin cezası verilebilmesi için disiplin soruşturmasının yapılması şarttır.

Disiplin soruşturması, disiplin amiri tarafından bir soruşturmacı (muhakkik) görevlendirilmesi ile başlar. Soruşturmacının soruşturmasını yürüttüğü memura eşit veya daha üst bir görevde bulunması zorunludur.

Soruşturmacının Görev ve Yetkileri

Soruşturmacı;

Disiplin amirinin disiplin cezası verme yetkisi dışında bütün yetkilerine sahiptir.
Soruşturmayla sınırlı olmak üzere, her çeşit evrakı incelemeye, ilgili kurum ve kişilerden belgeler almaya, keşif yapmaya, tanık dinlemeye, hakkında soruşturma yapılan memurun ifadesini almaya ve disiplin soruşturma raporu düzenlemeye yetkilidir.

Soruşturmacı, hakkında disiplin soruşturması yürüttüğü memurun leh ve aleyhine tüm delilleri toplamalıdır.

Disiplin Soruşturma Raporunda Bulunması Gerekenler

Soruşturmayı tamamlayan soruşturmacı bunun sonucunda bir soruşturma raporu düzenlemelidir. Soruşturma raporunda;

Soruşturma Oluru ve Soruşturmacı Atanma Yazısının Tarih ve Sayısı,
Disiplin Cezasını Gerektiren Fiili Öğrenme Tarihi,
Soruşturmaya Başlama Tarihi,
Soruşturma Geçiren Memurun Kimliği,
Müşteki veya Mağdurun Kimliği,
Soruşturmaya Konu Olay, Olayın Tarihi ve Yeri,
Memurun Savunması (İfadesi),
Memurun Leh ve Aleyhindeki Deliller,
Delillerin Bir Bütün Halinde Değerlendirilmesi,
Raporun Sonucu.

Raporun sonuç kısmında olay hakkında tahlil ve değerlendirmeler, hangi fiil ve halin hangi disiplin cezasını gerektirdiği madde ve bent belirtilmek suretiyle gösterilmesi zorunludur.

Memurun Savunma Hakkı

Disiplin soruşturmasının tamamlanmasından ve rapor düzenlenmesinden sonra memura Anayasal bir hak olan savunma hakkı verilir. Memurun savunması alınmadan memura disiplin cezası verilemez.

Savunma İstem Yazısında;

İsnat edilen fiil ve haller yer, zaman, kişi ve olay belirtilerek açıkça yazılmalı,
Memura 7 günden az olmamak üzere bir süre verilmeli, (7 günden az süre verilmesi iptal sebebidir)
Bu süre içinde savunma yapılmazsa savunma hakkında vazgeçilmiş sayılacağına ilişkin bildirimde bulunulmalıdır.

Disiplin Cezası Vermeye Yetkili Amir ve Kurullar

Disiplin cezası vermeye yetkili amir ve kurullar, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 126.maddesinde sayılmıştır. Buna göre,

Uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezaları disiplin amirleri tarafından; kademe ilerlemesinin durdurulması cezası, memurun bağlı olduğu kurumdaki disiplin kurulunun kararı alındıktan sonra, atamaya yetkili amirler il disiplin kurullarının kararlarına dayanan hallerde Valiler tarafından verilir.

Devlet memurluğundan çıkarma cezası amirlerin bu yoldaki isteği üzerine, memurun bağlı bulunduğu kurumun yüksek disiplin kurulu kararı ile verilir.

Disiplin kurulu ve yüksek disiplin kurulunun ayrı bir ceza tayinine yetkisi yoktur, cezayı kabul veya reddeder. Ret halinde atamaya yetkili amirler 15 gün içinde başka bir disiplin cezası vermekte serbesttirler.

Özel kanunların disiplin cezası vermeye yetkili amir ve kurullarla ilgili hükümleri saklıdır.

Diğer Hususlar

Disiplin amirleri uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarını soruşturmanın tamamlandığı günden itibaren 15 gün içinde vermek zorundadırlar.

Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren hallerde soruşturma dosyası, kararını bildirmek üzere yetkili disiplin kuruluna 15 gün içinde tevdi edilir.

Disiplin kurulu, dosyayı aldığı tarihten itibaren 30 gün içinde soruşturma evrakına göre kararını bildirir.

Memurluktan çıkarma cezası için disiplin amirleri tarafından yaptırılan soruşturmaya ait dosya, memurun bağlı bulunduğu kurumun yüksek disiplin kuruluna tevdiinden itibaren azami altı ay içinde bu kurulca, karara bağlanır.

Disiplin cezaları verildiği tarihten itibaren hüküm ifade eder ve derhal uygulanır.

Aylıktan kesme cezası, cezanın veriliş tarihini takip eden aybaşında uygulanır.

Verilen disiplin cezaları üst disiplin amirine, Devlet memurluğundan çıkarma cezası ayrıca Devlet Personel Başkanlığına bildirilir.

Disiplin amirleri tarafından verilen uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarına karşı disiplin kuruluna, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına karşı yüksek disiplin kuruluna itiraz edilebilir.

İtirazda süre, kararın ilgiliye tebliği tarihinden itibaren yedi gündür. Süresi içinde itiraz edilmeyen disiplin cezaları kesinleşir.

İtiraz mercileri, itiraz dilekçesi ile karar ve eklerinin kendilerine intikalinden itibaren otuz gün içinde kararlarını vermek zorundadır.

İtirazın kabulü hâlinde, disiplin amirleri kararı gözden geçirerek verilen cezayı hafifletebilir veya tamamen kaldırabilirler.

Disiplin Cezalarına Karşı Dava Açılması

Disiplin cezalarına karşı cezanın verildiği tarihten itibaren 60 gün içinde idare mahkemelerinde dava açılabilir.

Disiplin soruşturmasının yürütülmesi ve sonuçlandırılması aşamasında yukarıda belirtilen ağır usullere uyulmaması bu cezaların iptaline neden olacaktır. Disiplin cezaları ile ilgili idare mahkemelerinde açılan davaların yüzde 60 ila 70’i disiplin soruşturmasının usulüne uygun yürütülmemesinden kaynaklı olarak iptalle sonuçlanmaktadır.