2010 yılında Anayasamızda yapılan değişiklik ile anayasa mahkemesine bireysel başvuru hayatımıza girmiştir. 23 Eylül 2012 tarihinde ise yargı denetimi tam olarak başlamıştır.

12 Eylül 2010 tarihinde yapılan halkoylaması ile 1982 tarihli Anayasa’da bir kısım değişiklikler yapılmıştır. Yapılan değişiklik ile 5982 sayılı yasanın 18. maddesi ile Anayasanın 148. maddesine eklenen ek fıkrayla;

“Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması şarttır.”

denilerek Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru hak ve imkânı getirilmiştir.

Bireysel Başvuru Nedir?

Bireysel başvuru; Temel hak ve özgürlükleri kamu gücünün işlem, eylem ya da ihmali nedeniyle ihlal edilen bireylerin diğer başvuru yollarını tükettikten sonra başvurdukları istisnai ve ikincil nitelikte bir hak arama yolu, bir dava türü ve son hukuki çaredir.

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru bir itiraz yolu değildir. Aynı şekilde istinaf ya da bir temyiz yolu da değildir. Aynı şekilde kanuni olarak ortaya çıkan her türlü hukuka aykırı durum bireysel başvuruya konu olamaz. Bireysel başvuru için Anayasa’da gösterilen haklardan birinin ihlal edilmesi gerekir.

Peki bu haklar nelerdir? Bunların üzerinde biraz duralım.

Anayasanın Temel Hak ve Ödevler başlıklı ikinci kısmında düzenlenen haklar bireysel başvurya neden olabilmektedir. Anayasada düzenlenen ve bireysel başvurya konu olabilecek haklar şöyle sıralanabilir.

1. Yaşama hakkı,
2. İşkence ve eziyet yasağı,
3. Zorla çalıştırma yasağı,
4. Kişi hürriyeti ve güvenliği,
5. Hak arama hürriyeti,
6. Suç ve cezaların kanuniliği,
7. Özel hayata, aile hayatına, konut ve haberleşmeye saygı,
8. Düşünce, din ve vicdan hürriyeti,
9. Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti,
10. Toplantı ve örgütlenme hürriyeti,
11. Mülkiyet hakkı,
12. Serbest seçim hakkı,
13. Temel hak ve hürriyetlerin korunması,
14. Eğitim ve öğretim hakkı ve ödevi,
15. Eşitlik ve etkili başvuru hakkı.

Ancak şuna dikkat etmek gerekir. Yasama işlemleri ile ilgili bireysel başvuru yapılamaz. Yine aynı şekilde idari işlemler aleyhine doğrudan başvuru yapılamaz. Ayrıca Anayasa Mahkemesi kararları ve Anayasa’nın yargı denetimi dışında bıraktığı işler de başvuru konusu yapılamaz.

Başvuru Süresi

Anayasa Mahkemesine Bireysel başvuru süresi,

Kanun yollarının tamamının tüketildiği tarihten veya veya herhangi bir başvuru yolu öngörülmediyse ihlalin meydana geldiği tarihten itibaren 30 gün içinde yapılmalıdır.

Süresinde yapılmayan başvurular başkaca bir inceleme yapılmaksızın reddedilir. Başvuru süresinin başlangıcı ise hak ihlaline konu kararın tebliğ tarihinden itibaren başlar. Kararda tebliğ şartı öngörülmedi ise başvurucunun kararın içeriğini kesin olarak öğrendiği tarihte başlar.

Bireysel Başvuru Nasıl Yapılır?

Bireysel başvurular; Anayasa Mahkemesi İçtüzük ekinde örneği bulunan forma göre yapılır. Aynı zamanda bu form Anayasa Mahkemesinin internet sitesinde de yayımlanmıştır.

Bu halde Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru yapmak için

1. Başvuru formunun eksiksiz doldurulması
2. Taleplerin ve hak ihlallerinin belirtilmesi
3. Forma eklenmesi gereken ek evrakların eksiksiz olarak eklenmesi gerekir.

Sonuç Olarak

Bu yazımızda Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru hakkında kısmi de olsa bilgi vermeye çalıştık. Yazının tam ve detaylı metnini web sitemizdeki blog yazıları içerisinde bulabilirsiniz. Unutmamak gerekir ki; bireysel başvuru evrağı çok dikkatli ve eksiksiz doldurulmalıdır. Bu konuda hukuki yardım almanızı tavsiye ederiz.