Барлығы жеке табыс салығының декларациясы туралы
Бұл мақалада біз сіздерге ЖТС декларациясы туралы айтып береміз – ол не, оны кім тапсырады және 240-нысанды тапсырмағаны үшін қандай жаза қолданылатыны жөнінде. Сондай-ақ оны қалай толтыруға және қайда жіберуге болатындығын білетін боласыз.
Декларация келесі жеке тұлғалар тарапынан жасалады:
● мүліктік табыс, оның ішінде ҚР шегінде және одан тыс орналасқан мүлікті сатудан түскенді алғандар;
● ҚР шекарасының тыс көздерінен кіріс алғандар;
● резидент-еңбекші иммигранттар;
● жеке практикамен айналысатындар;
● ҚР шекарасынан тыс орналасқан шетелдік банктердегі шоттарда ақшасы барлар;
● Қазақстан Республикасынан тыс жерде тіркелген заңды тұлғаның меншік құқығында жылжымайтын мүлкі, бағалы қағаздары, жарғылық капиталына қатысуға үлесі барлар;
● Салық кодексінің 19-бөліміне сәйкес бейрезиденттер.
ЖТС және жылжымайтын мүлікті сату
Мұнда бір нюанс бар: егер сіз бір жылдан аз уақыт ішінде меншігіңізде болған мүлікті сатқан болсаңыз (яғни сатып алғаныңыздан қымбатырақ), онда сіз табыс салығын төлеуіңіз керек. Егер сіз арзанырақ немесе сол бағамен не бір жарым жылдан кейін сатсаңыз, онда ЖТС (табыстың 10%) төленбейді.
Мысал. Сіз пәтерді 2022 жылдың шілде айында 40 миллион теңгеге сатып алдыңыз және оны жарты жылдан кейін 45 миллион теңгеге саттыңыз. Мүліктік табыс 5 миллион теңге мөлшерінде алынды. Демек, 500 000 теңге (сату сомасының 10 пайызы) Сіз Жеке табыс салығы ретінде төлеуге міндеттісіз.
Жер учаскесін сату кезінде ЖТС шарттары пәтерді сатумен бірдей: егер меншік құқығын тіркеу мерзімі бір жылдан аз болса және сату құны сатып алу құнынан жоғары болса, онда оны төлеу керек.
Коммерциялық жылжымайтын мүлікке келетін болсақ, ЖТС сатып алу-сату құны арасында оң айырмашылық болған кезде иелік ету мерзіміне қарамастан төленеді.
ҚР шекарасынан тыс көздерден алынатын табыстарға шетелдік акцияларды сатып алу-сатудан, сондай-ақ олардан дивидендтер алудан түсетін табыстар жатады. Осылайша егер сіз шетелдік биржаларда инвестор болсаңыз, онда сіз алынған пайдадан салық төлеуіңіз керек. Алайда егер сіз тек қазақстандық биржалардың акцияларын сатсаңыз немесе ұстасаңыз, сізге салық төлеудің қажеті жоқ.
Мысал. Сіз 2022 жылдың наурыз айында 1 акцияны 500 долларға сатып алдыңыз (сатып алу уақытының бағамы ескеріледі) және тамыз айында 650 долларға саттыңыз (сату уақытының бағамы ескеріледі). Табыс $150 немесе 69 000 теңгені құрады (2023 жылғы наурыздағы доллар бағамы). Демек, 6900 теңге (10%) Сіз Жеке табыс салығы ретінде төлеуге міндеттісіз.
ЖТС табыс алынған жылдан кейінгі жылдың 10 сәуірінен кешіктірілмей төленеді. Яғни егер сатып алу-сату мәмілесі 2021 жылы жасалған болса, онда салық 2022 жылдың 10 сәуіріне дейін төленуі керек.
Салықтың өзін бюджетке төлемес бұрын, салық органдарына 31 наурыздан кешіктірмей табыс етілуі тиіс декларацияны тапсыру қажет. Яғни егер сіз пәтерді 2021 жылы сатқан болсаңыз, онда 2022 жылдың 31 наурызына дейін декларацияны тапсырып, 2022 жылдың 10 сәуіріне дейін ЖТС төлеуіңіз керек.
Декларацияны қалай тапсыруға болады
Табыс алған кезде сіз 240-нысандағы декларацияны тапсырасыз. Оны қағаз түрінде де үлгі бойынша қолмен толтырып тапсыруға болады және есепті апарып беруге не тұрғылықты жеріңіздегі салық органына пошта арқылы жіберуге болады. Сондай-ақ декларацияны электрондық форматта ЭЦҚ көмегімен жеке кабинет арқылы cabinet.salyk.kz-ке тапсыруға болады.
ЭЦҚ көмегімен жеке кабинетке кіріп, «салық есептілігі нысандары» - «жаңа нысанды толтыру» бағанын таңдаңыз. Әрі қарай «салық есептілігі нысандары» жолын басып, мәміле жасалған жылды, 240 нысанды декларацияны таңдаңыз. Одан әрі барлық бағандарды өз ақпаратыңызға сәйкес толтырып жіберіңіз.
Егер сіз 240 нысанын тапсырмасаңыз не болады
240-нысанды декларация уақтылы ұсынылмаған жағдайда жеке тұлғаға хабарлама жіберіледі. Бірінші рет ескерту беріледі. Бірінші рет төлемеген кезде сіз өсімпұлды және салықтың өзін төлеуге міндеттенесіз.
Жеке тұлға екі түрлі жазаға тартылуы мүмкін:
● салық есептілігін ұсынбағаны үшін жыл ішінде қайталап бұзылған жағдайда айыппұл 15-тен 70 АЕК-ке дейін (кәсіпкерлік субъектісіне байланысты);
● жеке тұлғаның ҚР шекарасынан тыс жерде мүліктің, сондай-ақ ЖТС бойынша декларацияда көрсетілуге жататын шетелдік банктердегі шоттарында ақшаның болуы туралы мәліметтерді жасырғаны үшін - 100 АЕК мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.
Салық заңнамасына сәйкес жеке тұлғалармен мәмілелер құру мерзімі үш жылды құрайды. Яғни, егер сіз салық төлемеген жағдайда камералық бақылау сізге осы уақыт ішінде ескертумен шот-фактура жасамаған болса, онда орындалмаған міндеттемелерге талап қойылмайды.
Дегенмен, салық декларациясын тапсырып отырған дұрыс, өйткені төлемеген жағдайда жағымсыз салдары болуы мүмкін. Мысалы, шоттардың жабылуы немесе елден шығуға шектеу және одан әрі салықтық тексерулер.