Несие тарихы бойынша қысқаша нұсқаулық
2022 жылы сәуір айында Қазақстанда 1,5 млн-ға жуық азамат кредиттік тарихын бұзып алған, себебі қарыздары бойынша мерзімі 90 күннен асып кеткен. Сондықтан мұндай азаматтар банктерден және микро қаржы ұйымдарынан тағы қарыз алғылары келсе, түрлі қиындықтарға тап болуы мүмкін. Ал біз банктердің «қара тізіміне» кіргендігіңізді және жаңа қарыздарды қалай оңай алуға болатындығын қайдан білуге болатынын білдік.
Сіздің несие тарихыңыз сіздің қарызды өтеу қабілетіңіздің көрсеткіші болып табылады. Ол мәліметтер толығымен сіздің несие есебіңізде жазылған:
● Сіз қанша несие алдыңыз және оның түрлері
● олар қанша уақыттан бері ашық тұр
Сондай-ақ сіздің несие есебіңізде банкроттықтың, кепілдіктер мен борышты өндіріп алудың немесе сот шешімдері бар-жоғы туралы ақпарат бар.
Несие тарихын қалай білуге болады?
Заң бойынша жылына бір рет Қазақстанның әрбір азаматы өзінің несие тарихын тегін біле алады. Бір жыл ішінде қайта сұрайтын болса, қызметтің құны ҚҚС-пен 400 теңгені құрайды. Онлайн кредиттік тарих туралы есепті алу үшін сізде ЭЦҚ және кез келген банктің төлем картасы болуы қажет. Ал есепті офлайн режимінде алу үшін өзіңізбен бірге жеке куәліктің түпнұсқасы болуы міндетті.
Жеке тұлғалар үшін кредиттік тарих туралы дербес есепті (ДКЕ) алу қолжетімді:
● Бірінші несиелік бюроның (БНБ) сайтында, мобильді қосымшасында және кеңселерінде
● Egov.kz және ХҚКО-ның сайтында
● BCC.KZ порталы мен мобильді қосымшасында
● "Bereke bank" АҚ (B-bank)мобильді қосымшасында
Дербес кредиттік есепте (ДКЕ) соңғы 5 жылдан астам уақыт бұрын алынған кредиттер бойынша тарих туралы ақпарат жоқ.
Жеке тұлғалар үшін кредиттік тарих туралы толық есепті (ДКЕ) алу қолжетімді:
● Бірінші несиелік бюроның (БНБ) кеңсесінде
Бұл негізінен шоттарды уақтылы төлеуді және үлкен қарыздардың болмауын білдіреді. Сәйкесінше несие карталарын алуды жеңілдетеді және төмен пайыздық мөлшерлемемен несиелерді таңдауға мүмкіндік береді.
Жақсы несие тарихын сақтаудың ең жақсы жолы – ай сайын барлық қарыздарды толығымен төлеу. Сізде үш-төрт несие картадан артық болмау керек, оған қоса ешқашан қол жетімді несиені 30%-дан астам пайдаланбаңыз және олардың балансын төмен деңгейде ұстаңыз. Сондай-ақ несиелік есептеріңізді үнемі тексеріп отырып, кез келген қате әрекеттерді түзетуде белсенді болыңыз.
Нашар несиесі бар адамдарда керісінше, олар шоттарды уақытында төлемейді және үлкен қарызы бар. Нашар кредит тарихы несие және несие карталарын алу қиындықтарына, жоғары пайыздық мөлшерлемелері бар төмен несиелік лимиттерге және жоғары сақтандыру бонусына алып келуі мүмкін.
Нашар несиеге ықпал ететін факторларға мыналар жатады:
● несие картасын шамадан тыс пайдалану
● қысқа мерзімде үлкен несиеге өтініш беру
● ірі қаржылық оқиғалар (банкроттық, өндіріп алу, меншік құқығын алу, карталар мен шоттарды бұғаттау)
Қате несие тарихын қалай түзетуге болады?
Егер сіздің несие тарихыңызда қате ақпарат болса, шағымдануыңызға құқығыңыз бар. Ол үшін Сіз Бірінші несиелік бюроға (БНБ) немесе осы қате мәліметтерді берген ұйымға шағым туралы өтінішпен жүгіне аласыз. Егер ақпарат жеткізушісі дұрыс емес деректерді берсе, онда ол бұрын берілген ақпаратқа тиісті түзетулер енгізуі керек. Содан кейін Бірінші несиелік бюро сізге түзетілген дербес кредиттік есеп (ДКЕ) береді.
Банктің «қара тізімінен» қалай шығуға болады?
«Сіз қара тізімдесіз» деген сөзді банк қызметкерлерінен жиі естуге болады. Бірақ қара тізім – бұл жай шартты атау. Кез келген несиені бермес бұрын банктер клиенттің төлем тәртібі туралы ақпаратты зерттейді: қандай несиелері бар, кешіктірілген бе және т.б. Бірақ олар оны «қара тізімнен» емес, несиелік бюродан сұралған есептен алады.
Несие тарихын қалай жақсартуға болады?
Егер сізде кешіктірілген несие бойынша тарихыңыз нашар болса, жақсартудың жалғыз жолы – несие тарихында жақсы жазбаларды қалыптастыруды бастау. Шағын несиелерді рәсімдеп, оларды уақтылы төлеу, осылайша несие тарихыңызды жақсартуды ұсынамыз.