Лизинг ва Кредит орасидаги фарқ қандай?
Лизинг кредитдан нимаси билан фарқ қилади ва қайси бирини танлаган афзал?
Қисқа қилиб айтадиган бўлсак, лизинг ҳам кредит ҳам қарз беришнинг бир шакли. Кредит олганингизда мулк сизнинг номингизга расмийлаштирилади, банк сизга пул беради, сиз ўзингиз истаган нарсани сотиб оласиз ва бўлиб-бўлиб қарзингизни қайтарасиз. Лизингда эса сиз пул эмас мулк оласиз. Мулкни эса сизга лизинг бераётган компания сотиб олади ва сизга вақтинчалик фойдаланишга тақдим этади. Бу мулк сиз лизинг бўйича барча қарздорликни тўлаганингиздан кейингина сизникига айланади.
Кредит учун лозим, лизингда шарт эмас. Кредит олаётганингизда, одатда, олинаётган қарзнинг камида 125% ни ташкил этадиган гаров талаб қилинади. Лизингда эса гаров сифатида олинаётган мулкнинг ўзи қабул қилинади.
Қайси бирида фоиз тўловлари пастроқ?
Кредитда. Лизинг шартномаларида кредитга нисбатан фоизлар доим баланд. Бундан ташқари, лизинг компаниялари объект қийматидан 25-30% миқдорида олдиндан тўлов ҳам талаб қилади.
Қайси бири тезроқ расмийлаштирилади?
Лизинг. Ўзбекистонда 95 та компания лизинг хизматини таклиф қилади (25 та банк ва 60 та лизинг ташкилоти). Лизингга олдин фойдаланишда бўлган мулкни ҳам сотиб олиш мумкин. Кредитни расмийлаштириш узоқ вақт ва машаққат талаб қилади ҳамда олдин фойдаланишда бўлган мулкни кредитга олиш жуда мушкул. Кредитда льготный период кўпроқ - 1 йилгача, лизингда эса 6 ой. Шу билан бирга кредит шартлари ўзгарувчан - фоизлари, бошланғич тўлов, кредит суммаси барчаси индивидуал тартибда белгиланади.
Қаерда тўловларни амалга ошириш қулайроқ?
Бу сизнинг ўзингизга боғлиқ. Кредитда кўпроқ дифференциал тўлов ишлатилади. Бунда сиз бутун кредит даври мобайнида ҳар хил миқдорда тўловларни амалга оширасиз - олдин катта ҳажмда, кейинчалик эса озроқ ва озроқ. Ҳар ой ўтган сари кредит тани бир хилда камайиб боради, фоиз эса кредитнинг қолган танига хисобланади. Шунинг учун тўлов суммаси камайиб боради. Лизингда эса кўпроқ аннуитет тўлов қўлланади. Бунда сиз бутун кредит даври мобайнида бир хилда тўловни амалга оширасиз. Бу тўловларга кредит бўйича қарздорликнинг бир қисми, қўшилган фоиз, банк бадал ва комиссиялари (агар мавжуд бўлса) қўшилади. Шу билан бирга биринчи ой (ёки йиллар) мобайнида кредитнинг асосий қисмини фоизлар ташкил этади, кам қисмини эса кредитнинг тани. Кредит муддатининг якунига келиб эса пропорция ўзгаради: тўловларнинг асосий қисмини кредит тани ташкил этиб, кам қисми фоизлар бўлади. Қисқа қилиб айтадиган бўлсак - дифференциал тўловларда олдин кўп тўлаб, кейин кам тўлайсиз. Аннуитетда эса барча тўловлар бир хил. Дифференциал тўловда сизнинг жами тўлаган пулингиз аннуитет тўловдан кўра камроқ чиқади.
Солиқ сохасида қайси бири қулай?
Лизингда. Лизингда сиз ҚҚС тўламайсиз. Чунки лизинг тўловлари бутунлай таннархга тегишли бўлиб, даромад солиғининг солиққа тортиладиган базасини камайтиради. Шу билан бирга лизинг объекти бўйича мулк солиғи ҳам тўланмайди (Ўзбекистон Республикаси Солиқ кодексининг 269-моддаси).
Бу аниқ бир талаб ва шарт-шароитга боғлиқ. Кредитнинг ҳам лизингнинг ҳам афзал ва заиф тарафлари мавжуд. Кредит холатида сиз пул оласиз, лекин расмийлаштириш ишларига кўп вақт ва куч сарфлайсиз, ҳамда солиқ тўлайсиз. Лизингда эса вақт тежайсиз, лекин пул эмас тайёр мулк оласиз ва катта фоиз тўлайсиз.