September 28, 2021

Нима учун электромобиллар оддий машиналардан яхшироқ ва нима учун уларни кўпчилик сотиб олишни истамайди: барча устун ва заиф тарафларини кўриб чиқамиз

Электромобилларнинг кўплаб устунликларига қарамай, бутун дунёда автомобиль ишқибозлари уларни сотиб олишга шошилаётганлари йўқ.

Кўпчилик ҳали электромобиллар ички ёнувчи двигателли машиналарнинг ўрнини босишга лойиқ эканлигига тўлиқ ишонч ҳосил қилгани йўқ. 110km.ru сайтининг маълум қилишича, хатто ҳеч қачон электромобильга ўтирмасликка қасам ичганлар ҳам бор экан.

Электр двигатель ёрдамида ҳаракатга келадиган машиналарнинг устун ва заиф томонларини кўриб чиқиш вақти келди.

Ажойиб динамика

Электромобилларнинг оддий машиналардан бир неча бор устун тарафи бу албатта - тезланишдир. Электромобилларнинг трасмиссияси бензин двигателли машиналарникидан анча оддий бўлиб, моторнинг қуввати ғилдиракларга деярли бир захотда етказилади. Шунинг учун электромобиллар оддий машиналардан динамикада ютади. Мисол учун, 2,3 тонналик янги Tesla Model S Plaid биринчи 100 км/соат тезликка 1,98 сонияда эришади.

Юқори юриш масофаси

Бироз олдин батареялар сиғимининг камлиги электромобилларнинг бир қувватланишдан юриш масофасини қаттиқ чеклар эди. Лекин инженерлар бу соҳада катта ютуқларга эришиб, электромобилларнинг қисқа ва узоқ йўлларга юриш имконияти бир неча бор оширилди. Мисол учун, яқинда Lucid air 800 км юра оладиган биринчи электромобиль деб тан олинди. Tesla электромобиллари эса осонликча 600 км ни босиб ўтмоқда. Технологияларнинг бу ривожланишида яқин кунларда 1600 км юра оладиган электромобиллар ҳам пайдо бўлади.

Ёқилғидан ташқари электромобиль эгалари техник кўрик харажатларидан ҳам тежайдилар. Электромобилларда ички ёнувчи двигателли машиналарга қараганда ҳаракатланувчи қисмлар камроқ бўлиб, носозликлар ҳам кам юзага келади. Электромобиль соҳиблари оддий автомобиль эгалари учун муҳим бўлган мотор ёғи, свеча, мотор ремени каби қисмларни алмаштиришни умуман унутишлари мумкин.

Турли хил давлатларда чегирма ва льготалар

Кўпчилик давлатларда ҳукумат автомобильчиларни электромобиль сотиб олишга рағбатлантиради. Улар электромобиль эгаларига турли хил субсидия ва льготалар тақдим этадилар. Мисол учун, Хитойда электромобилларни оммалаштириш учун 5 миллиард доллар ажратилган бўлиб, юриш масофаси 300 км дан ошиқ электромобилларга 20% гача чегирма мавжуд. Россияда 2022 йилдан бошлаб маҳаллий ишлаб чиқарилган электромобилларга 25% чегирма берилади. Ўзбекистонда чет элдан олиб кирилаётган электромобиллар бож ва акциздан озод қилинган. Яқинда эса электромобильни рўйхатга қўйиш вақтида ундириладиган 3% транспорт солиғи ҳам бекор қилинди.

Лекин шунга қарамай, чекловлар ҳам мавжуд. Мисол учун, сертификатлаштириш органлари (UzTest, Avtotest) 2017 йил 25 апрельдаги "Муомалага чиқарилаётган транспорт воситаларининг хавфсизлиги тўғрисидаги умумий техник регламент" га кўра бир кишига (юридик ёки жисмоний шаҳс) бир йилда чет элдан бир донадан ортиқ электромобиль олиб киришга рухсат бермайди. Яъни бирдан ортиқ электромобильга мувофиқлик сертификати расмийлаштирмайди. Нима учун бундай - тушунарсиз. Лекин умид қиламиз, бу чеклов ҳам тез кунда бекор қилинади.

Энди электромобилларнинг кенг оммалавушига тўсиқ бўлаётган камчиликларини кўриб чиқайлик.

Электромобиллар ички ёнувчи двигателли машиналардан қиммат

Электромобилларнинг қимматлиги уларни нима учун кўпчилик сотиб олмаётганига асосий сабабдир. Кўп ҳолатларда электромобиль бир даражадаги оддий автомобильдан 10000 АКШ долларига қимматроқдир. Лекин охирги вақтларда Хитойда электромобиль саноатига хукумат тарафидан ажратилаётган катта ёрдам сабабли бу фарқ секин аста камаймоқда ва шу сабабли Хитой электромобиллари бутун дунёни забт этмоқда.

Унчалик ривожланмаган инфратузилма

Электромобилларнинг юриш заҳираси охирги пайтларда сезиларли даражада ошди. Лекин шунга қарамай, хайдовчи вақти бемахал ўз уловини қувватлантириши керак бўлиб қолади. Қувватлантириш станциясини топиш хатто АҚШ ва Европада ҳам катта муаммо бўлиб қолиши мумкин. Айниқса шаҳар четида. Қувватланитириш жараёни ҳам АЁҚШ да бензин қуйишдан кўпроқ вақт талаб қилади. Уйда оддий розеткадан 100% қувватлантиришга ҳам бутун тун кетиши мумкин.

Мустақил таъмирлаш қийин

Ички ёнувчи двигателли автомобиллар 20 - 30 йил олдин ишлаб чиқарилган автомобиллардан кўра мураккаброқ ва уларни таъмирлаш қийинроқ. Лекин шунга қарамай, кўпчилик хайдовчилар бу машиналарни минимал даражада бўлсада мустақил таъмирлаш имкониятига эга. Уларга эҳтиёт қисмларни топиш эса мушкул эмас. Мисол учун, Tesla автомобили бузилиб қолса, сертификатланган таъмирлаш марказига бориш ёки устасини уйга чақириш лозим бўлади.

Иккиламчи бозорда электромобилларнинг камлиги

Автомобиль ишлаб чиқарувчиларида ҳозирги кунда чипларнинг ва бошқа қисмларнинг етишмовчилиги автомобиль иккиламчи бозорнинг ўсишига сабаб бўлди. Лекин электромобиль иккиламчи бозори оддий автомобиль иккиламчи бозоридан тубдан фарқ қилади. Иккиламчи бозорда уларнинг улуши 1% ни ҳам ташкил қилмайди. Чунки кўпчилик "қўлдан" сотиб олинган электромобиль тез кунда бузилиб қолишидан, батареясининг ресурси тугаб, уни алмаштириш керак бўлиб қолишидан қўрқади.

Электромобиллар ўкирмайди

Ғалати эшитилаётган бўлсада, бу ҳам кўп автомобильчиларнинг электромобиль сотиб олишига тўсқинлик қилаётган сабаблардан бири. Замонавий ички ёнувчи двигателли автомобиллар олдингилардан кўра нисбатан кам овоз чиқаради, лекин кўп автомобиль ишқибозлари моторнинг ўкираётган овозини хуш кўради. Айрим электромобиль ишлаб чиқарувчилари шу сабабдан ҳам ўз машиналарига мотор овозини симуляция қилувчи жиҳоз ўрнатишни таклиф қилмоқдалар. Лекин бу хийла ҳам хақиқий автомобиль ишқибозларини ўзига оғдира олмаяпти.

PROTOTYPE MOTORS расмий телеграм канали.

Бизнинг телеграм каналга ўтинг ва ўз электромобилингизни танланг.