Keçmişdən bu günə qədər Azərbaycan-Ermənistan münaqişəsi
Azərbaycan və Ermənistan arasındakı gərginlik Ermənistanın Sovet İttifaqının dağılmasından istifadə edərək Dağlıq Qarabağ da daxil olmaqla Azərbaycana məxsus 7 bölgəni işğal etməsindən başladı. Münaqişə prosesini xatırlayaq ...
Ermənistanla Azərbaycan arasındakı gərginlik 1980-ci illərin ortalarından başlayaraq üzə çıxmağa başladı. Yarım əsrlik ömrünün sonuna çatan Sovet İttifaqı (SB) dağılmaq üzrə idi. Ermənilər Sovet İttifaqının son lideri Mixail Qorbaçovun başlatdığı yenidənqurma prosesindən də faydalanmaq istəyirdilər.
Ermənistan Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinin dağlıq hissəsindəki hüquqları tələb etdi. Sovet İttifaqının illərdir apardığı siyasət nəticəsində bölgədəki erməni əhalisi çoxluq təşkil edirdi. Ancaq bölgə beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən və qanuni olaraq Azərbaycana məxsus hesab edildi.
20 fevral 1988
Sovet İttifaqı tərkibində olan Azərbaycanın muxtar bölgəsi olan Dağlıq Qarabağın erməni əksəriyyətinin parlamenti, 110 üzvün səsi ilə 20 fevral 1988-ci ildə Ermənistan Sovet Sosialist Respublikası ilə birləşməyə qərar verdi.
1989-cu ildə Kreml Dağlıq Qarabağın bu qərarını rədd etdi və bölgəni yenidən Azərbaycana bağladı. 1991-ci ilin sonunda Sovetlər Birliyi dağılmağa başladıqda, ermənilər avtoritet boşluğundan istifadə edərək Dağlıq Qarabağın müstəqilliyini elan etdilər. Bu vəziyyət Ermənistanla Azərbaycan arasında Dağlıq Qarabağda davam edən silahlı qarşıdurmaları alovlandırdı.
Gərginlik Dağlıq Qarabağ bölgəsindəki ermənilər 1988-ci ildə Azərbaycanı tərk edib Ermənistana qoşulmaq istəyəndə artdı. Dağlıq Qarabağ Parlamenti Ermənistana bağlı olduğunu açıqladı.
Azərbaycan da öz növbəsində Dağlıq Qarabağ Bölgəsinin muxtar statusunu ləğv edib özünə bağladı. Bütün bu inkişaflardan sonra Qarabağın muxtar rəhbərliyi müstəqillik referendumu keçirməyə qərar verdi.
Azərbaycanlıların iştirak etmədiyi referendumla "Dağlıq Qarabağ Respublikası" elan edildi. Gərginlik ən yüksək həddə idi. Ermənistanla Azərbaycan arasında münaqişə qaçılmaz hala gəldi. Rusların dəstəklədiyi erməni qüvvələri Dağlıq Qarabağ bölgəsini işğal etdilər.
28 Fevral 1992
Xocalı Qətliyamı və Dağlıq Qarabağ
1991-ci ildə ermənilər Xankəndini, 1992-ci ildə Xocalı və Şuşanı işğal etdikdə Dağlıq Qarabağ problemi daha da böyüdü.
Təqvimlər 26 fevral 1992-ci il tarixini, dünyanın bəşər tarixindəki ən pis qırğınlardan birinə uyandığını göstərdi. Tarixdə qara ləkə olan qırğın Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsinin Xocalı şəhərində baş verib.
Erməni qüvvələri, kişilər, qadınlar və uşaqlar arasında ayrı-seçkilik etmədən özlərindən əvvəl gələnləri qətlə yetirdilər.
Daha sonra Laçın, Hocavend, Kəlbəcər və Ağdərəni ələ keçirən ermənilər 1993-cü ildə Ağdama girdi. Ağdamı Cəbrayıl, Füzuli, Qubadlı və Zəngilan vilayətlərinin işğalı izlədi.
Azərbaycan torpaqlarının 20 faizi işğal olunarkən, 1 milyona yaxın insan bölgələrini tərk etməli oldu.
Yazar: Şamil Meqale: Dağlıq Qarabağ Menbe: TRT HABER