УЧИНЧИ БОБ
| Лотин ёзувидаги матн пастроқда
ВАТАН ҲИМОЯСИ – ОЛИЙ ФАЗИЛАТ
• Ҳикматлар Далил ва ҳужжатлар
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Икки кўзни ҳаргиз (дўзах) ўт тутмайди: Аллоҳнинг йўлида мусулмонларни қўриқлаб тонг оттирган кўз ва Аллоҳдан қўрқиб йиғлаган кўз”, дедилар» (Абу Яъло ривояти, ҳадис санадидаги кишилар ишончлидир).
Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан эшитдим: “Икки кўзни дўзах ўти тутмайди: Аллоҳдан қўрқиб йиғлаган кўз ва Аллоҳнинг йўлида қўриқлаб тонг оттирган кўз”, дедилар» (Имом Термизий ривояти).
Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Сизларга Лайлатул Қадрдан афзал кеча ҳақида хабар берайми?! У аҳлига қайтмаслик эҳтимоли бор, хавфли ерда посбонлик қилган қўриқчи(нинг кечаси)дир”, дедилар» (Имом Ҳоким ва Байҳақий ривояти, саҳиҳ ҳадис).
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Аллоҳнинг йўлида бироз туриш Ҳажарул асваднинг ёнида Қадр кечасини қоим қилишдан афзалдир”, дедилар” (Ибн Ҳиббон ва Байҳақий ривояти, саҳиҳ ҳадис). Мусулмонларнинг қонлари, обрўлари, юртлари, молларию жонларини сақлаш учун ухламай тонг оттирган кишига шундай улкан даража берилар экан. Қадр кечасини қоим қилиб, ухламай, гарчи бу бедорлик Ҳажарул асваднинг олдида бўлса ҳам, унинг фойда-савоби ўша одамнинг ўзига бўлади. Ватан сарҳадларини қўриқлашнинг фойдаси эса кўпчиликка ва жамиятга ҳам етади.
Ҳикматлар
Ватан муҳаббати дабдаба ва ҳашам эмас. Балки у душманларга қарши юрт ҳимоясида туришдай вожиб саналган, ундан узрсиз қолиб бўлмайдиган шаръий вожиб амалдир. Икки кишини тарих эсдан чиқармайди: Ватан ҳимоячиси ва Ватан хоинини. Уламолар ватанни севиш ва уни ҳимоя қилишни шаръий вожиб дейдилар. Ислом ватанга муҳаббат қўйиш ва мансубликни ақиданинг бир бўлаги этиб, ватан тупроғини ҳимоя қилишни муқаддас бурч қилиб қўйди.
Амр ибн Динор розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: У Жобир ибн Абдуллоҳдан ушбу ҳадисни эшитганини ривоят қилади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Умму Маъбаднинг боғига кириб: “Эй Умму Маъбад! Бу хурмони ким эккан? Мусулмонми ёки кофир?” – деб сўрадилар». Мусулмон эккан, – деди Умму Маъбад. Шунда «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Қайси бир мусулмон дарахт экса, ундан инсонми, ҳайвонми, қушми еса, у учун қиёматга қадар садақа бўлади”, – дедилар”.
Убайдуллоҳ ибн Миҳсон Ансорий Хотмий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам:
“Ким манзили тинч, тани саломат, бир кеча-кундузлик озиқаси бор ҳолда тонг оттирса, гўё унга бутун дунё тўлалигича берилибди”, дедилар» (Имом Термизий ривояти). Ҳадиси шарифнинг ҳаётимиздаги ўрнига бир эътибор қаратайлик. Эрталаб уйқудан туриб, кўзимизни очдик, демак, ҳаёт эканмиз. Аллоҳ яна яшаш имконини берибди. Сўнг атрофга қараймиз: ҳамма жой тинч, осуда. Уй ҳам тинч. Ўғри тушмаган, душманнинг хавфи йўқ. Биров эшигимизни тақиллатиб безовта қилмаган. Ўзимизга қараймиз: танимиз саломат, аъзолардан шикоят йўқ. Уйимизда эса қорнимиз тўядиган озиқ-овқатимиз бор. Дам оладиган уйимизга эгамиз. Бировга ялинмаймиз. Дунёда инсон учун бундан ортиқ неъмат борми?! Шукр келтириш ҳақида ҳам икки оғиз сўз. Аллоҳ таоло Ўз каломида шундай дейди: «...Қасамки, агар шукр қилсангиз, албатта, сизга зиёда қилурман»
Улуғлар ҳаётидан мисол келтирсак. Ибн Абулҳаварий раҳматуллоҳи алайҳ айтади: “Кўпинча, Фузайл ибн Иёз билан Суфён ибн Уяйна Аллоҳ таолонинг берган неъматларини санаб тонг оттирар эдилар”. Яратганнинг берган неъматларини санаб, эътироф қилиб ва мана шу неъматлар қадрини, самарасини амалий ҳаётда кўрсатиб яшашимиз ҳам қарз, ҳам фарздир. Жаннатмонанд ватанда, мусаффо осмон остида яшаш бахтини берган Аллоҳ таолога қанча шукрона келтирсак ҳам оз.
UCHINCHI BOB
VATAN HIMOYASI – OLIY FAZILAT
• Hikmatlar Dalil va hujjatlar
Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Ikki ko‘zni hargiz (do‘zax) o‘t tutmaydi: Allohning yo‘lida musulmonlarni qo‘riqlab tong ottirgan ko‘z va Allohdan qo‘rqib yig‘lagan ko‘z”, dedilar» (Abu Ya’lo rivoyati, hadis sanadidagi kishilar ishonchlidir).
Ibn Abbos roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi va sallamdan eshitdim: “Ikki ko‘zni do‘zax o‘ti tutmaydi: Allohdan qo‘rqib yig‘lagan ko‘z va Allohning yo‘lida qo‘riqlab tong ottirgan ko‘z”, dedilar» (Imom Termiziy rivoyati).
Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi va sallam: “Sizlarga Laylatul Qadrdan afzal kecha haqida xabar beraymi?! U ahliga qaytmaslik ehtimoli bor, xavfli yerda posbonlik qilgan qo‘riqchi(ning kechasi)dir”, dedilar» (Imom Hokim va Bayhaqiy rivoyati, sahih hadis).
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Allohning yo‘lida biroz turish Hajarul asvadning yonida Qadr kechasini qoim qilishdan afzaldir”, dedilar” (Ibn Hibbon va Bayhaqiy rivoyati, sahih hadis). Musulmonlarning qonlari, obro‘lari, yurtlari, mollariyu jonlarini saqlash uchun uxlamay tong ottirgan kishiga shunday ulkan daraja berilar ekan. Qadr kechasini qoim qilib, uxlamay, garchi bu bedorlik Hajarul asvadning oldida bo‘lsa ham, uning foyda-savobi o‘sha odamning o‘ziga bo‘ladi. Vatan sarhadlarini qo‘riqlashning foydasi esa ko‘pchilikka va jamiyatga ham yetadi.
Hikmatlar
Vatan muhabbati dabdaba va hasham emas. Balki u dushmanlarga qarshi yurt himoyasida turishday vojib sanalgan, undan uzrsiz qolib bo‘lmaydigan shar’iy vojib amaldir. Ikki kishini tarix esdan chiqarmaydi: Vatan himoyachisi va Vatan xoinini. Ulamolar vatanni sevish va uni himoya qilishni shar’iy vojib deydilar. Islom vatanga muhabbat qo‘yish va mansublikni aqidaning bir bo‘lagi etib, vatan tuprog‘ini himoya qilishni muqaddas burch qilib qo‘ydi.
Amr ibn Dinor roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: U Jobir ibn Abdullohdan ushbu hadisni eshitganini rivoyat qiladi: «Rasululloh sollallohu alayhi va sallam Ummu Ma’badning bog‘iga kirib: “Ey Ummu Ma’bad! Bu xurmoni kim ekkan? Musulmonmi yoki kofir?” – deb so‘radilar». Musulmon ekkan, – dedi Ummu Ma’bad. Shunda «Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Qaysi bir musulmon daraxt eksa, undan insonmi, hayvonmi, qushmi yesa, u uchun qiyomatga qadar sadaqa bo‘ladi”, – dedilar”.
Ubaydulloh ibn Mihson Ansoriy Xotmiy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi va sallam:
“Kim manzili tinch, tani salomat, bir kecha-kunduzlik oziqasi bor holda tong ottirsa, go‘yo unga butun dunyo to‘laligicha berilibdi”, dedilar» (Imom Termiziy rivoyati). Hadisi sharifning hayotimizdagi o‘rniga bir e’tibor qarataylik. Ertalab uyqudan turib, ko‘zimizni ochdik, demak, hayot ekanmiz. Alloh yana yashash imkonini beribdi. So‘ng atrofga qaraymiz: hamma joy tinch, osuda. Uy ham tinch. O‘g‘ri tushmagan, dushmanning xavfi yo‘q. Birov eshigimizni taqillatib bezovta qilmagan. O‘zimizga qaraymiz: tanimiz salomat, a’zolardan shikoyat yo‘q. Uyimizda esa qornimiz to‘yadigan oziq-ovqatimiz bor. Dam oladigan uyimizga egamiz. Birovga yalinmaymiz. Dunyoda inson uchun bundan ortiq ne’mat bormi?! Shukr keltirish haqida ham ikki og‘iz so‘z. Alloh taolo O‘z kalomida shunday deydi: «...Qasamki, agar shukr qilsangiz, albatta, sizga ziyoda qilurman»
Ulug‘lar hayotidan misol keltirsak. Ibn Abulhavariy rahmatullohi alayh aytadi: “Ko‘pincha, Fuzayl ibn Iyoz bilan Sufyon ibn Uyayna Alloh taoloning bergan ne’matlarini sanab tong ottirar edilar”. Yaratganning bergan ne’matlarini sanab, e’tirof qilib va mana shu ne’matlar qadrini, samarasini amaliy hayotda ko‘rsatib yashashimiz ham qarz, ham farzdir. Jannatmonand vatanda, musaffo osmon ostida yashash baxtini bergan Alloh taologa qancha shukrona keltirsak ham oz.