نحوه خواندن و بدست آوردن دقت کولیس های اینچی و میلیمتری
وسیله اندازه گیری چیست؟
ﺑﻪ وسیله ای ﮐﻪ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم اندازه گیری ﻳﺎ اﻧﺪازه گیری های ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود وسیله اندازه گیری گویند. مانند خط کش، کولیس، میکرومتر و…
تعریف اندازه گیری
ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ عملیاتی ﮐﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ اندازه یک کمیت فیزیکی ﺑﺮاﺳﺎس ﻳﮑﯽ از یکاهای ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ (SI، FPS و…) تعیین ﺷﻮد، اﻧﺪازه گیری ﮔﻮﻳﻨﺪ
کولیس ورنیه (کولیس ورنیه دار)
کولیس ورنیه (کولیس ورنیه دار) ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮏ مهندس رﻳﺎﺿﯽ دان ﻓﺮاﻧﺴﻮی ﺑﻪ ﻧﺎم پیر ورنیه ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺖ اﻳﻦ وسیله اﻣﮑﺎن اندازه گیری اﺑﻌﺎدی ﻗﻄﻌﺎت تا دقت ۰٫۰۲ mm و ۰٫۰۰۱ inch فراهم ﮔﺮدﻳﺪ. ﺑﻪ وسیله انواع کولیس ورنیه می توان اندازه گیری های مختلف را انجام داد. از آن ﺟﻤﻠﻪ اندازه گیری اﻧﻮاع اﺑﻌﺎد داﺧﻠﯽ، ﺧﺎرﺟﯽ، ﻗﻄﺮ، شیار، ﻋﻤﻖ، ﻃﻮل، ﺷﮑﺎف، ارﺗﻔﺎع، ﺿﺨﺎﻣﺖ و… را می توان نام ﺑﺮد.
به دست آوردن دقت کولیس میلیمتری
نحوه به دست آوردن دقت کولیس میلیمتری ۰٫۱
ورینه این کولیس ها ۱۰ قسمتی است یعنی ۹ قسمت از خط کش را به ۱۰ قسمت مساوی روی ورنیه تقسیم می کنند تا دقت کولیس با استفاده از رابطه r=a/n بدست آید. این رابطه راحت ترین برای بدست آوردن دقت کولیس ها می باشد. در این رابطه:
r دقت کولیس خواهد بود
a قابلیت تفکیک خط کش اصلی که برابر است با ۱ میلیمتر
n تعداد تقسیمات روی ورنیه کولس می باشد.
طبق تعریف می توان گفت اگر ما ۱ را به ۱۰ تقسیم کنیم دقت کولیس ما ۰٫۱ میلیمتر خواهد بود. یعنی r=1/10=0.1 mm
قابلیت تفکیک (دقت) کولیس های اینچی
ﮐﻮﻟﻴﺲ ﻫﺎی اﻳﻨﭽﯽ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻔﮑﻴﮏ ۱/۱۲۸ و ۱/۱۰۰۰ اﻳﻨﭻ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد.
ﻧﺤﻮۀ درﺟﻪ ﺑﻨﺪی (قابلیت تفکیک) کولیس ها
کولیس های ورنیه دار ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﺗﻔﺎﺿﻞ قابلیت تفکیک ﺧﻂ ﮐﺶ و ورنیه درﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺎس ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﺸﺨﺼﯽ از ﺧﻂ ﮐﺶ اﻧﺘﺨﺎب و روی ورنیه ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﺴﺎوی تقسیم ﻣﯽ ﺷﻮد و از ﺗﻔﺎﺿﻞ اﻧﺪازه تقسیمات ﺧﻂ ﮐﺶ و ورنیه دﻗﺖ کولیس و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت بهتر قابلیت تفکیک کولیس ورنیه ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﻳﺪ.
نحوه خواندن کولیس اینچی
نحوه خواندن کولیس ۱/۱۲۸ اینچ
ﻣﻄﺎﺑﻖ دستورالعمل زﻳﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ کنیم
ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ موقعیتﺧﻂ ﺻﻔﺮ ورنیه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ تقسیمات ﺧﻂ ﮐﺶ، اندازه های صحیح را ﮐﻪ ﻣﻀﺮﺑﯽ از ۱/۱۶ اینچ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ از روی ﺧﻂ ﮐﺶ کولیس می خوانیم. اﮔﺮ ﺧﻂ ﺻﻔﺮ ورنیه ﮐﺎﻣﻼ ﺑﺎ ﻳﮑﯽ از ﺧﻄﻮط ﺧﻂ ﮐﺶ هم اﻣﺘﺪاد ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻘﺪار اﻧﺪازه ، ارﻗﺎم اﻋﺸﺎری ﻧﺪارد و ﻣﻘﺪار رؤﻳﺖ ﺷﺪه، اندازه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ.
وﻟﯽ ﭼﻨﺎن ﭼﻪ ﺻﻔﺮ ورنیه ﻣﺎ بین دو ﺧﻂ از ﺧﻂ ﮐﺶ ﻗﺮار اﻧﺪازه گیرد ﻋﻤﻞ ﺧﻮاﻧﺪن را ﻣﻄﺎﺑﻖ دستورالعمل زﻳﺮ اداﻣﻪ ﻣﯽ دهیم:
- هم اﻣﺘﺪاد ﺑﻮدن ﻳﮑﯽ از ﺧﻄﻮط ورنیه را ﺑﺎ ﻳﮑﯽ از ﺧﻄﻮط ﺧﻂ ﮐﺶ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ ﻣﯽ کنیم.
- ﺗﻌﺪاد ﻓﻮاﺻﻞ روی ورنیه را ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از ﺧﻂ هم اﻣﺘﺪاد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ، را ﺷﻤﺎرش ﻣﯽ کنیم.
- ﺑﺎ ﺿﺮب ﻋﺪد ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه در 1/128 ﻣﻘﺪار اﻋﺸﺎری اﻧﺪازه ﺑﻪ دﺳﺖ خواهد آﻣﺪ.
خیلی مختصر اگر بخواهیم موارد ذکر شده بالا را بگیم، یعنی در ابتدای کار، ما مقدار اصلی روی خط کش را خواهیم خواند و سپس به روی ورنیه برای خواندن اعشار عدد خواهیم رفت. مثال های زیر نحوه خواندن کولیس ۱/۱۲۸ اینچ را نشان می دهند.
منابع