ВЫБУХОВЫЯ РЭЧЫВЫ. Аманал
Аманал уяўляе сабою серабрыстую сумесь, якая "пыліць" на паветры. У вадзе часткова раствараецца. Падчас награвання вышэй 200°C плавіцца і загараецца без дэтанацыі.
Выклікаць значныя пашкоджанні будынкаў, тэхнікі ці іншых масіўных аб'ектаў накладнымі зарадамі аманалу не атрымаецца. Лепш за ўсё выбуховыя якасці аманалу выяўляюцца пры дэтанацыі ў замкнёнай прасторы (за кошт фугаснасці). Гэта значыць, што зарад варта размяшчаць не каля сцяны, а ў падкоп пад сцяну, не пад дно машыны, а ў рухавік ці ў салон.
Выбуховыя ўласцівасці
Аманал не рэагуе на ўдар і падпальванне. Для таго каб ўзарваць зарад, неабходны дэтанатар. У якасці дэтанатара для аманалу можна выкарыстоўваць 10г трыперакісу ацэтону (далей – ТА) ці 7г гексамэтылентрыпераксіддыяміну (далей – ГМТД) у пластыкавай трубцы.
Яшчэ адна асаблівасць аманалу ў тым, што нават калі ён выбухнуў, гэта не значыць, што адбылася дэтанацыя. Раскладанне аманалу можа адбывацца па тыпе выбуховага гарэння, частковай ці загасальнай дэтанацыі. На вока ці на слых гэта не заўсёды можна вызначыць. Магутнасць выбуху такога зарада будзе надзвычай нізкай!
Каб выклікаць поўную дэтанацыю, трэба выканаць шэраг абавязковых умоў. Пра гэта падрабязней распавядаецца далей у раздзеле "Разлік зарада".
Зыходныя матэрыялы
- Салетра аміячная (АС). Абавязковая ўмова – добрая прасушка салетры. Пры вільготнасці больш за 2% здэтанаваць аманал не атрымаецца ніякім дэтанатарам. У саму салетру пры вырабе спецыяльна дадаюць водапрыцягвальныя дадаткіі.
Сушыць сялетру можна на блясе ў духоўцы: ставім на самы маленькі агонь, бляху на самы верх і пакідаем дзверку крыху прыадчыненай. Такім чынам салетра цалкам высыхае за гадзіну-паўтары. Натуральна, трэба сачыць за тым, каб яна не плавілася, і перыядычна памешваць. Другі важны пункт – драбненне. Пры дрэнным драбненні атрымаецца толькі частковая дэтанацыя аманала ці выбуховае гарэнне. Здрабніць салетру можна шляхам шматразовага пракатвання бутэлькай невялікіх яе колькасцяў на цвёрдай паверхні. Мусіць атрымацца вельмі дробны парашок – і чым драбней, тым лепей.
- Алюмініевая пудра. Менавіта пудра! Алюмініевы парашок, нават вельмі дробны, не пасуе. У продажы маюцца пакуначкі па 10, 50, 100, 150 г пудры (пісалі аб гэтым раней).
- Вугаль. Любы. Таксама неабходна расцерці як мага драбней.
- Цукар. Звычайны. Сухі. Можна не расціраць, але лепш усё ж расцерці.
Выраб
Увесь працэс вырабу складаецца з прастога змешвання складовых частак у шкляным або металічным слоіку. Можна мяшаць лыжкай ці проста падтрасаць зачынены слоік. Алюміній будзе пыліць, але з гэтым нічога не зробіш.
Прывядзем некалькі правераных і найбольш надзейных рэцэптаў аманалу і іх характарыстыкі.
Салетра аміячная 80%Алюмініевая пудра 20%Гэты аманал мае добрую цеплыню выбуху. Лёгка дэтануе ад 10 г ТА ці 5 г ГМТД.
Салетра аміячная 76%Алюмініевая пудра 20%Вугаль 4%Дадатак вугалю змяншае колькасць аманалу, які не здэтанаваў, але ў пэўнай ступені памяншае адчувальнасць сумесі. Лепей узяць дэтанатар з 15 г ТА.
Салетра аміячная 75%Алюмініевая пудра 15%Цукар 10%Склад добра дэтануе з аранжавым выбліскам. Мае некалькі большую гіграскапічнасць. Ініцыявальны зарад – 10 г ТА.
Разлік зарада
Для таго каб адбылася поўная дэтанацыя аманалу, неабходна выканаць паняцце "мінімальна крытычны дыяметр зарада". Менавіта ў такім дыяметры мажлівая ўстойлівая дэтанацыя. Для аманала ён роўны 7 см.
Даўжыня зарада – 1,5 дыяметра. Гэта значыць, што мінімальны зарад аманалу, які можна ўстойліва дэтанаваць, павінен мець памер не менш за 7 см у дыяметры і 10 см вышынёй. Гэты разлік падыходзіць для малых колькасцяў зарада (менш за 0,5 кг).
Для вялікіх зарадаў геаметрыя корпуса не важная. Напрыклад, у бляшаны слоік з-пад кавы адпаведнага аб'ёму змяшчаецца 200 г аманалу + дэтанатар 10 г ТА. Гэта менавіта той мінімальны зарад аманалу, які можа ўстойліва здэтанаваць.
Матэрыял корпуса: для зарадаў меней 0,5 кг падыйдзе бляха ці жалеза. Для зарадаў большай магутнасці можна выкарыстаць нават вельмі слабыя карпусы з кардону і пластыку. Увогуле, чым большая маса зарада, тым болей устойлівая дэтанацыя. Прэсаванне змяншае адчувальнасць зарада да дэтанацыі. Аманал выдатна дэтануе пры звычайнай насыпной шчыльнасці без прэсавання!
УВАГА!!! Дэтанатар трэба пагрузіць ў аманал на ўсю даўжыню. Калі частка трубкі дэтанатара тырчыць з зарада, то ініцыяцыя будзе паніжаная, і зарад можа не прадэтанаваць цалкам.
Захоўванне зарада
Паколькі аманал гіграскапічны, адразу ж пасля вырабу зарада яго варта змясціць у герметычны кантэйнер (слоік з вечкам, якое добра закручваецца). У такім стане ён можа захоўвацца гадамі без змены выбуховых уласцівасцяў. Калі зарад адсырэе, яго не атрымаецца завесці яго ўжо ніякім дэтанатарам.
Больш падрабязна пра дэтанатары для аманалу (ТА і ГМТД) і спосабах іх вырабу ў хатніх умовах чытайце ў наступным артыкуле.