ВЫЖЫВАННЕ Ў ЭКСТРЭМАЛЬНЫХ УМОВАХ. Пошук і прыгатаванне ежы

Калі арганізму не стае ежы, ён пачынае расходаваць свае ўнутраныя запасы. Яны даволі вялікія. Напрыклад, у чалавекe вагой 70 кг месціцца каля 15 кг тлушчу. Перад тым, як загінуць ад нястачы ежы, арганізм можа выкарыстаць 40-45% сваіх рэзерваў.

Запасаў у тканінах мусіць хапіць на больш за месяц (37-42 дні) поўнага галадання ў спакойным стане. У рэжыме хады ці актыўных рашучых дзеянняў расход арганізма значна вышэй, і ў такім рэжыме рэсурсаў хапае не больш чым на 13-20 дзён у залежнасці ад наяўных рэзерваў.

Асноўная страта масы тулава падчас галадання прыпадае на першы і другі дні. Ужо на чацвёрты-пяты дзень самаадчуванне пачынае паляпшацца, пачуццё фізічнай слабасці змяняецца некаторым агульным уздымам, нават бадзёрасцю.

Забеспячэнне харчаваннем у экстрэмальных умовах

Калі давялося застацца аднаму ці адной ў бязлюднай мясцовасці, рэкамендуецца:

улічыць увесь наяўны запас прадуктаў і вады;
хоць прыкладна вызначыць, як доўга давядзецца быць у адзіноце ці ізаляцыі;
падзяліць запас ежы: дзве траціны – на першую палову перыяду адзіноты і адну траціну – на другую;
добра харчавацца адзін раз на дзень і, калі магчыма, есці гарачую ежу.

Усё, што расце на зямлі, ходзіць па ёй, поўзае ці плавае – гэта патэнцыйная крыніца ежы. Каб ежа лепей пераварвалася і засвойвалася, варта перажоўваць яе значна даўжэй, чым звычайна.

Раслінная ежа

З расліннага ў ежу ідуць плады раслін, карані, цыбуліны, маладыя каліўцы, сцеблы, лісце, бутоны, кветкі, арэхі. Звычайна можна смела есці тыя расліны, якія ядуць птушкі і жывёлы. У іх змяшчаецца вялікая колькасць амінакіслот, і арганізм насычаецца кіслародам.

Культурныя расліны
Нават пасля збору ўраджаю гародніны і збожжа палі застаюцца багатай крыніцай ежы. Бульбу можна есці сырой ці зваранай. Рэпу, бручку, моркву, буракі і рэдзьку таксама можна есці і ў сырым, і ў звараным выглядзе. Зерневыя культуры можна ўжываць сырымі, адваранымі ці крыху абсмажанымі.

Садавіну перад ужываннем заўсёды варта чысціць, каб выключыць небяспеку, звязаную з ўздзеянням угнаенняў.

Грыбы і ягады
Збіраць і ўжываць у ежу трэба толькі добра вядомыя грыбы. Не рэкамендуецца збіраць вельмі маладыя грыбы, таму што калі яны не сфарміраваныя цалкам, яны пазбаўленыя адметных прыкмет, а гэта можа прывесці да трагічных памылак. Пазбягайце грыбоў з скурыстым мяшочкам у падставе ножкі, з лускаватым колцам на ножцы каля падставы, з белымі кропкамі і лускавінкамі на вонкавай паверхні капялюшыку.

Неабходна пазбягаць ужывання ў ежу жоўтых і белых ягад – яны, як правіла, атрутныя.

Багавінне
У прэсных вадаёмах можна збіраць толькі водарасці ярка-зялёнага колеру, якія маюць свежы выгляд і пругкія навобмацак. Нельга выкарыстоўваць у ежу сіне-зялёныя водарасці, якія плаваюць на паверхні стаялай ці слабапраточнай вады і маюць непрыемны пах.

Ежа жывёльнага паходжання

Ежа жывёльнага паходжання больш пажыўная, але здабыць яе складаней.

Рыба
У прыбярэжных водах ці каля такіх вадаёмаў можна лавіць рыбу, а таксама жаб, змеяў, ракаў. Мы не будзем апісваць усе магчымыя спосабы рыбалкі, таму што наш матэрыял не разлічаны на групы з працяглым знаходжаннем у экстрэмальных умовах. Гаворка ідзе найперш пра папаўненне энергіі самымі простымі спосабамі ва ўмовах захавання сакрэтнасці.

Мабыць, з усіх прадстаўнікоў жывёльнага свету, якія існуюць у прэсных вадаёмах ці вакол іх, рыбу лавіць складаней за ўсё. Але калі назапасіцца цярпеннем і ведаць, дзе, калі і як, рыбу можна здабываць з дапамогай самых простых прылад.

На плыткаводдзі, куды рыба можа хадзіць паласавацца, яе можна лавіць рукамі. Калі ўзняць з дна глей нагамі ці палкай, рыба пачынае шукаць чыстую ваду на паверхні, і тады яе можна выкідаць рукамі з вады на бераг.

Варыце ці сушыце і захоўвайце рыбу, калі не можаце есці яе цалкам сырой.

Жабы і трытоны
Гэтыя невялікія амфібіі насяляюць берагі вакол прэснаводных сажалак. Ловяць жаб ноччу, калі іх лёгка выявіць па кваканню. Іх ядуць, спачатку зняўшы з іх шкурку.

Ракападобныя
Да гэтага класа адносяцца прэснаводныя ракі. Яны ядомыя, але вельмі хутка псуюцца. Прэснаводныя віды ракападобных трэба варыць да румянага колеру.

Рэптыліі
Змеі, яшчаркі, чарапахі – усе ядомыя. Зніміце з іх лускавінкі, а затым адварыце ці абсмажце. Перад тым, як зняць шкурку, патрымайце тушку на агні, каб было лягчэй яе зняць. Змей можна варыць, смажыць, сушыць, нарэшце, есці сырымі. У маленькіх змей адразаюць галаву, пасля чаго здымаюць скуру з галавы да хваста разам з вантробамі як панчоху. Буйных змей трэба абезгалоўліваць, выдзіраць вантробы і гатаваць ва ўласнай, грубай і жорсткай шкуры, кладучы на распаленае вуголле і перыядычна перагортваючы. Пасля таго, як скурка парэпаецца, дастаньце мяса і зварыце яго. Вельмі буйных змей, не здымаючы з іх шкуры, трэба нарэзаць на невялікія кавалкі і запекчы на агні.

У яшчарак найбольш смачныя спіна і ногі. У жаб ядомыя толькі заднія лапкі, якія звычайна смажаць пасля вымочвання.

Трытонаў можна лавіць там жа, дзе жывуць жабы, шукаючы іх пад камянямі і паўтрухлявымі стваламі дрэў. Жаб і трытонаў можна варыць, смажыць на палачцы на вуглях ці запякаць на нагрэтых у вогнішчы да гарачага камянях.

З жабамі трэба быць асцярожнымі: на іх скуры размешчана мноства атрутных залоз, “бародаўкі” вылучаюць атруту ці вадкасці, якія моцна пахнуць і раздражняюць слізістую вачэй.

Прыдатныя для ежы і балотныя чарапахі. Пры гэтым самымі смачнымі лічацца тыя, якія сілкуюцца толькі расліннай ежай. Вельмі пажыўныя і багатыя на бялок вялікія скурыстыя яйкі, якія можна знайсці ў брушнай поласці самак чарапах.

Таксама ў ежу можна выкарыстоўваць садовых ці вінаградных слімакоў. Іх адварваюць або смажаць. На смак яны нагадваюць грыбы.

Насякомыя
Боязь і агіда ў дачыненні да такой ежы зразумелыя, але пра тое, як яе выкарыстаць у якасці ежы, калі няма іншых варыянтаў, ведаць варта. Тым болей, што у некаторых краінах конікі, гладкія гусеніцы, лічынкі і лялечкі жукоў-караедаў, павукоў і мурашак, слімакоў лічацца нават дэлікатэсам.

Усе гэтыя казуркі, гусеніцы і лічынкі не толькі ядомыя, але і высокакаларыйныя, таму што ўтрымліваюць карысныя рэчывы і вітаміны. У іх утрымліваецца дастаткова вітамінаў, карысных рэчываў, вялікая колькасць бялку, вітамінаў В1, В2.

Ядуць насякомых, як правіла, пасля тэрмічнай апрацоўкі, у смажаным ці запечаным выглядзе, папярэдне ачысціўшы ад цвёрдых хіцінавых частак (галоў, ножак, крылцаў, панцыра). У асноўным у ежу ідуць брушка і грудзі, крылы, ногі і галаву трэба выкідаць. Іх можна выкарыстоўваць для гатавання супу ці ў якасці бялковага дадатку да іншых відаў ежы. Лічынкі жукоў, конікаў, мурашак і большасць іншых насякомых даволі смачныя, калі іх правільна прыгатаваць. У крайнім выпадку большасць казурак можна з’есці і сырымі, але конікаў, напрыклад, трэба варыць, каб знішчыць на іх паразітаў.

Самымі каштоўнымі ў харчовым плане лічацца мурашы. Лічынкі прыдатныя ў ежу пасля таго, як іх вытрыбушыць, зрэзаць задні канец і прамыць у вадзе.

Валасатых гусеніц, дарослых матылькоў, жукоў і наземных малюскаў без ракавін у ежу не ўжываюць.

Птушкі і сысуны
Усе сысуны і птушкі ядомыя, але злавіць іх найбольш цяжка. Таму не варта не адмаўляцца ад варыянтаў харчавання, пра якія ідзе гаворка вышэй, нават калі вы збіраецеся здабыць больш буйную дзічыну. Здабыванне звяроў і птушак – справа не з простых нават для самых дасведчаных паляўнічых.

Каб паляванне мела поспех, выкарыстоўвайце засады. Размяшчайцеся з наветранага боку, каб жывёлы не адчулі ваш пах. Стойце абсалютна нерухома. Падкрадайцеся да жывёл супраць ветру, рухайцеся павольна і ціха толькі тады, калі яны ядуць ці глядзяць у бок. Замрыце на месцы, калі жывёла абарочваецца ў ваш бок.

Птушкі бачаць і чуваць выключна добра, але яны не адчуваюць пахаў. Падчас гнездавання яны менш баяцца чалавека. Дзякуючы гэтаму іх лягчэй лавіць увесну і ўлетку.

Мы не спыняемся падрабязна на тэорыі палявання, улічваючы мэты, якія стаяць перад групамі супраціву, час знаходжання ва ўмовах дзікай прыроды і пытанні бяспекі.

Гатаванне ежы
Рыба. Калі няма магчымасці насадзіць рыбу на дубец і запячы над вогнішчам, адрэжце ёй галаву. Некаторыя рыбы, напрыклад сом, не маюць лускі, таму з іх неабходна здымаць скуру.

Дзічына. Дзікую птушку трэба абскубсці, адрэзаць галаву і вынуць вантробы, памыць тушку чыстай свежай вадой і варыць са шкурай. Шыйку, печань і сэрца варта патушыць асобна.

Курыцу лягчэй ачысціць пасля таго, як яна прыгатаваная на пары. Вадзяную птушку лягчэй аскубаць сухой. Птушак, якія сілкуюцца падлай, напрыклад, варон, трэба кіпяціць не менш за 20 хвілін для знішчэння мікробаў.

Жывёлы. Блыхі і паразіты пакідаюць астылую тушу жывёлы. Таму, перш чым здымаць шкурку і аддзяляць яе ад тушы, трэба пачакаць, пакуль яна астыне. Разрабляць тушу трэба, па магчымасці, каля праточнай вады, каб добра яе прамыць. Спушчаную з тушы кроў варта адварыць – гэта каштоўная крыніца энергіі і солі. Не выкідайце вантробы – ныркі, печань і сэрца. Усе часткі тушы жывёльнага ядомыя, уключаючы мяккія часткі галавы. Варта толькі праверыць, ці няма глістоў ці плям у сэрцы, нырках, печані і страўніку.Пры апрацоўцы мяса буйной жывёлы існуе рызыка заражэння. Калі ў вас ёсць пальчаткі, лепей імі скарыстацца.

Трусы. Мяса труса смачнае, але нятлустае. Каб вытрыбушыць тушку, зрабіце надрэз на жываце, раскладзіце яе і добра страсіце. Большая частка кішак выпадзе. Тое, што засталося, можна выцягнуць, а тушку потым трэба прамыць.

Іншыя ядомыя жывёлы. Есці можна ўсіх сысуноў. З сабак, катоў, вожыкаў, барсукоў перад пачаткам варэння неабходна зняць шкурку і вытрыбушыць іх. Тушыце мяса з вялікай колькасцю лісця дзьмухаўца. Каб дзьмухаўцы не гарчылі, адварыце лісце ў вадзе, а затым гэтую ваду трэба зліць.

Спосабы гатавання

Тэрмічная апрацоўка робіць ежу больш смачнай і засваяльнай. У працэсе такой апрацоўкі знішчаюцца таксіны, бактэрыі і шкодныя рэчывы, якія маюцца ў жывёлах і раслінах. Аднак чым інтэнсіўней і даўжэй награваецца мяса, тым ніжэй яго харчовая каштоўнасць, таму ва ўмовах абмежаванага харчавання свежае мяса лепш за ўсё есці паўсырым.

Посуд. З бляшанкі можна зрабіць кацялок. Для гэтага неабходна прыціснуць каменем вострыя краі бляшанкі і абпаліць яе на агні, каб выдаліць ўнутраныя металічныя налёты. У кацялку добра зварыць толькі што злоўленую рыбу.

З шкляных слоікаў ці бутэлек атрымліваюцца добрыя шклянкі. Каб роўна разрэзаць шкляны посуд, неабходна ў месцы будучага надрэзу абматаць яго дастатковым пластом шпагата. Шпагат падпаліць. Калі ён прагарыць, абліць посуд халоднай вадой: ён расколецца па лініі шпагата. Вострыя краі можна затупіць аб любы камень.

Гатаваць жывёльную ежу цалкам магчыма і без посуду.

Запяканне ў шкуры. У шкуру дробнай жывёлы (зайца, сурка і інш.), вывернутую поўсцю вонкі, зашываюць кавалак загадзя падрыхтаванага, прамытага прасоленага мяса. У зямлі выкопваюць невялікую ямку, дно якой выкладаюць камянямі. Змешчанае ў яму мяса пакрываюць пластом зялёнага лісця, а затым попелам і распаленымі вуглямі. Праз 3-4 гадзіны мяса гатовае.

Запяканне ў гліне. Звярка невялікіх памераў трэба вытрыбушыць, нашараваць знутры соллю, не здымаючы шкуру і поўсць. У птушак зразаюць галаву, ногі, крылы, хахалок (хваставую частку), дробнае пер’е пакідаюць. Рыбу разрываюць, галаву адразаюць, плаўнікі з лускай пакідаюць. Жывёлу, птушку ці рыбу абмазваюць трох-пяцісантыметровым слоем мокрай гліны, кладуць у вогнішча і засыпаюць слоем попелу і вугалю. Праз 1,5 гадзіны гліняная форма расколваецца. Пёры, шкура, луска адстаюць ад тушкі разам з глінай.

Гатаванне ў прымітыўнай печы. У пяшчаным грунце выкопваюць невялікую ямку глыбінёй да паўметра, на дно якой кладуць нагрэтыя на вогнішчы да гарачага камяні. Зверху камяні пакрываюць слоем зялёнай расліннасці (галінкі, асака, сырая трава, крапіва і інш.), на якую выкладваюць кавалкі мяса. Зверху кладуць яшчэ адзін пласт зялёнай расліннасці і засыпаюць усё пяском ці глінай. Праз некалькі гадзін мяса будзе гатова.

У турбулентныя часы, калі ніхто не здольны прадбачыць, у якой сітуацыі давядзецца апынуцца, калі на прыкладзе вайны ва Украіне мы бачым, да якіх наступстваў і умоў можа даводзіць чалавек чалавека нават у 21-м стагоддзі, веды пра тое, як забяспечыць свой арганізм ежай ва ўмовах дзікай прыроды дапамогуць захаваць фізічнае і псіхічнае здароўе.