Сэм Уолтонн’дан муваффақиятли чакана бизнес асослари

Энг йирик супермаркетлар тармоғи “WalMart” асосчиси Сэм Уолтоннинг сўзларига кўра, «оддий меҳнаткашга тўлиқ имкониятларидан фойдаланишга имкон берилса, қўллаб-қувватланса ва рағбатлантирилса, эришиши мумкин бўлган чекловларнинг йўқлигини кўрсатади». Сэм ўз бизнесини йўқотди, уни қайта тиклаш учун унга вақт куч берди.

Уолтон ўз бизнесини Американинг кичик провинциясида майдароқ дўкон сотиб олгандан сўнг бошлади. Уолтон Ньюпорт​даги Бен Франклин дўконини ижарага олди ва уни беш йил ичида минтақадаги энг даромадли дўконга айлантиришни режалаштирган эди. Ушбу давр охирига келиб,Уолтон ўз мақсадига эришганига амин эди, аммо қонуний назорат ҳамма нарсани барбод қилди. Беш йил олдин ижарага бераётганда, Уолтон ижара шартномасининг охирида уни ижарага олиш ҳуқуқини берадиган бандни киритиш заруратини эътиборсиз қолдирган эди. Универмаг эгаси Сэмнинг муваффақиятидан ҳайратда қолди ва ҳеч қандай пул эвазига шартномани янгиламасликка қарор қилди. Сэмга лицензия ва ускуналар учун нарх таклиф қилинди ва эгаси дўконни ўғлига топширишга қарор қилди. Уолтонда бошқа танлов қолмади ва у шартларни қабул қилди.

Сэм Ньюпорт​дан кетишга мажбур бўлди — шаҳарда савдо қилиш учун мос бошқа бино йўқ эди. У ҳаётининг беш йилини берган ва унга кўп куч сарфлаган бизнесидан айрилди. Ким билади, эҳтимол, агар Ньюпорт​да бундай муваффақиятсизликка учрамаганда эди, “WalMart”​ ҳам бўлмас эди. Уолтон таслим бўлмади. У нима қилган бўлса, ундан ҳеч ким кутмаган эди. Ва бу кутилмаган ҳаракатлар Уолтонни мислсиз даражада катта муваффақиятларга олиб келди.

Шундай қилиб Уолтон шаҳар марказида эмас, ётоқхоналарда супермаркетлар очишга қарор қилди. У буни шундай тушунтирди: «Дўконларнинг четидан жой топиб, мен уларни ерлари арзон ва солиқлар кам бўлган жойда қурдим». Сэм супермаркетларда ўз-ўзига хизмат кўрсатишни биринчи бўлиб амалга оширди. Бундан ташқари, у ўз тажрибасидан бутун савдо тизимини ўзгартирган жуда оддий бир ҳақиқатни билиб олди: «Айтайлик, мен бирон бир маҳсулотни 80 центдан сотиб олдим ва агар уни 1 долларга сотсам ушбу усулда мен 1.20 доллар нархини белгилаб қўйишдан кўра уч баравар кўп сота оламан. Ҳа, мен ўзимнинг фойдамнинг атиги ярмини битта пунктдан топдим, лекин мен ушбу маҳсулотдан уч баравар кўп сотганим сабабли ялпи фойда анча юқори эди.» Сэм келажакда дисконт савдоси бўлишини ҳеч ким билмас эди. Ўшандан бери “WalMart”​нинг асосий шиори: «Ҳар куни — чегирма!». Уолтон ўз бизнесининг тамойилларини қуйидагича баён қилди.

1-тамойил: «Биз камчиликларимизни савдо қилиш қобилияти билан қопладик.»

Сэм Уолтон “WalMart”​ ўзининг дастлабки кунларида фақат маҳсулотларни илгари суриш ва савдо кўргазмаларини ташкил этишга қаратилган саъй-ҳаракатлар туфайли бизнесда тирик қолганига ишонди. Ушбу чоралар натижасида олинган даромадлар номукаммал харидлар дастури ва товарлар ассортиментини, доимий етказиб берувчиларнинг йўқлиги ва ёш корпорация ривожланишининг бошқа касалликларини енгишга ёрдам берди.

2-тамойил: «Ўша йилларда бизга яна бир нарса ёрдам берди: компаниямиз ташкил топган кундан бошлаб ҳафтада бир марта дўконларимизнинг барча директорларини йиғдик ва ўз-ўзини танқид қилдик».

Ўз-ўзини танқид қилиш “WalMart”​ корпоратив маданиятининг ажралмас қисмига ва корпоратив раҳбарларга эришилган натижалардан мамнун бўлишга имкон бермайдиган инновацион ғояларнинг доимий оқиминингманбаи бўлди.

3-тамойил: «Мен бутун мамлакат бўйлаб саёҳат қилдим, чегирма савдоси тушунчасини билиб олдим»

Сэм Уолтон ўз бизнесини нолдан бошлаб, чакана савдо тажрибасига ёки бозор тадқиқотларини молиялаштириш имкониятига эга эмас. У доимий равишда Америкадаги саёҳатлари давомида фойдали нарсаларини топиб, рақобатчилардан ўрганиб турарди. Натижада тўпланган тажриба унга кўплаб янги маркетинг ва бошқарув ечимларини қўллашга имкон берди, шу билан бирга унинг рақобатчилари улардан фақат бир нечтасини ишлатишди.

4-тамойил: «Мен риоя қиладиган яна бир тамойил бор: мен ҳар доим дўконларимиз директори бўлиб ишлаш учун энг яхшиларини танлашга ҳаракат қиламан.»

Уолтон ўзининг янги дўконлари директорлари лавозимига муносиб номзодларни топишда қийналмади: у рақибларини бошқариш орасида ким ва қандай натижаларга эришилаётганини биларди. Муаммо бошқача эди. Дастлаб унинг компаниясининг молиявий имкониятлари бу одамларга янада қулай шартларни таклиф қилишга имкон бермади. Аммо Уолтон муваффақиятли менежерларни ўзига жалб қиладиган ягона ойна очди: уларнинг ҳаммаси шерик бўлишди ва ўзлари бошқарган дўконлардан улуш олишди.