SMM (inglizcha ijtimoiy media marketing so`zidan) — bu ijtimoiy tarmoqlar orqali reklama qilishdan iborat bo’lgan marketing strategiyasidir. Reklama obyekti — mahsulot yoki xizmat, shuningdek ommaviy axborot vositalari, axborot resurslari va hatto odamlarning o’zi bo’lishi mumkin. Dunyoning deyarli barcha taniqli kompaniyalari o’z maqsadlariga erishish uchun ushbu strategiyadan muvaffaqiyatli foydalanadilar. Kimdir SMM ijtimoiy tarmoqlarda sahifalar yaratish va ularni har qanday tarkib bilan to’ldirishdan iborat deb o’ylaydi, ammo bu strategiyaning mohiyati ancha chuqurroq. SMM imkoniyatlaridan faqat vakolatli foydalanish samarali bo’lishi va ijobiy natija berishi mumkin.

SMM, an’anaviy reklama vositalaridan (tashqi reklama, televidenie, radio) farqli o’laroq, nafaqat reklama, balki doimiy aloqada bo’lish, o’z auditoriyasini jalb qilish va saqlashga qaratilgan. Agar an’anaviy reklamaning asosiy maqsadi — bu faqatgina xabardorlik va mijozlar sonini ko’paytirish orqali savdoni oshirish bo’lsa, unda SMM-dan foydalanib, siz nafaqat miqdorni, balki sifatini ham oshirishingiz mumkin. Aynan: auditoriyaning sodiqligini oshirish va mijozlaringizni yaxshiroq tushunishga, biznesingizning kamchiliklarini vaqtida aniqlashga, jamoatchilik fikrini shakllantirishga jiddiy ta’sir ko’rsatadigan salbiy ta’sirlarni kamaytirishga yordam beradi. Bundan tashqari, SMM sizning biznesingiz yo’naltirgan auditoriyaga to’g’ridan-to’g’ri kirishga yordam beradi. Ushbu strategiyaning katta afzalliklaridan biri nisbatan pastroq narxlar hisoblanadi. Ijtimoiy tarmoqlarda reklama har xil xarajatlarni talab qilmaydi, degan fikrlar bor, ammo bu xato. Samaradorlik uchun nafaqat xarajatlar, balki ushbu sohadagi mutaxassislar ham talab qilinadi. Ammo shuni ta’kidlash kerakki, SMM-ning barcha vositalarini to`g`ri targ’ib qilish va ishlatish orqali, natijalar fonida xarajatlar deyarli sezilmaydi, ular bir necha baravar ko’proq to’laydilar.

Shubhasiz, barchasi faoliyat sohasiga, mamlakatning o’ziga xos xususiyatlariga, menejment va biznes auditoriyasiga bog’liq. SMMni mutlaqo har qanday biznes uchun samarali deb bo`lmayd. Ammo agar sizda kichik kapital bo’lsa va mijozlar bilan aloqa qilish kerak bo’lsa, SMM — bu ideal variant.

Biroz statistika …

Internetdan foydalanuvchilar soni yildan-yilga o’sib bormoqda, agar ilgari yoshlar ijtimoiy tarmoqlardan foydalanayotgan bo’lsa, bugungi kunda tarmoqda istalgan jins, yosh, kasb va hokazolarni tomosha qilish mumkin. Agar bir necha yil oldin turli korxonalar uchun SMM samaradorligi shubha ostiga olingan bo’lsa, endi bu soha muvaffaqiyati shubhasiz hisoblanmoqda. “Statista” analitik agentligining so’nggi ma’lumotlariga ko’ra, dunyodagi eng mashhur tarmoq bu Facebookning 2 milliard faol foydalanuvchisi, undan keyin YouTube (1,5 milliard) va Whatsapp (1,3 milliard). Instagram 1 milliard faol foydalanuvchilar bilan 7-o’rinda. Ta’kidlash joizki, hozirgi vaqtda foydalanuvchilarning ko’proq qismi tezkor messenjerlarda ro’yxatga olingan va bu nafaqat mashhur ijtimoiy tarmoqlarni, balki tezkor xabarlarni ham qamrab olish kerakligini anglatadi.

O’zbekistonda holat qanday?

Intarget.uz ma’lumotlari 2018 yil yanvar holatiga ko’ra, O’zbekistonda 15 million Internet foydalanuvchisi mavjud bo`lib (mamlakat aholisining qariyb 43 foizi), ularning 80 foizi mobil Internetdan foydalanadi. Bizning foydalanuvchilar orasida eng mashhur ijtimoiy tarmoqlar odnoklassniki.ru (2 million), vk.ru (1 million), Instagram (0,89 million) va Facebook (0,72 million) hisoblanadi. Eng mashhur messenjer bu Telegram.

O’zbekistonda SMM kerakmi ?

Statistika shuni ko’rsatadiki, O’zbekistondagi ijtimoiy tarmoqlardan foydalanuvchilar soni, rivojlangan davlatlardagidan past bo’lishiga qaramay, SMM bizning mamlakatimizda muhim o’rin tutadi. Yana bir bor ta’kidlash kerakki, biznesni ilgari surish usullari uning o’ziga xosligi va auditoriyasiga bog’liq. Mahsulot ishlab chiqaruvchisi sifatida, ayniqsa FMCG sektorida an’anaviy reklama vositalaridan (masalan, tashqi reklama) foydalanish yanada samaraliroq, chunki tovarlar savdosini ko’paytirish uchun aholini maksimal darajada qamrab olish zarur. Biroq, xizmatlarni ilgari surish va kichik kapitalning mavjudligi bilan, SMM mamlakatimizda o’z samaradorligini tobora ko’proq isbotlamoqda. Tashqi reklama va SMM kombinatsiyasi, ehtimol, bizning mintaqamiz uchun eng muvaffaqiyatli kombinatsiyalardan biridir. Bunga eng tezkor ovqatlanish joylaridan biri — KFC, Les Ailes va Street77 kiradi. Tashqi reklama orqali ko’plab mijozlarni jalb qilgan holda, kompaniyalar SMMdan mijozlarning e’tiborini jalb qilish va oshirish, shuningdek yangi mahsulotlar to’g’risida ma’lumot berish uchun foydalanadilar, bu esa yangi mijozlarga yana tashrif buyurish imkoniyatini oshiradi. Faqat SMMdan foydalanish haqida gap ketganda, siz mahalliy bozordan yetarli miqdordagi misollar keltirishingiz mumkin.

Deyarli barcha taniqli qahvaxonalar SMM orqali reklama qiladilar, bu ularning maqsadli auditoriyasiga yetib borishlari va xatolarini tuzatish uchun fikr-mulohazalarni olishlariga imkon beradi. Fotosuratchilar, moda va go’zallik sanoatining vakillari — ularning aksariyati to’g’ri SMM strategiyasi tufayli mashhur bo’lishmoqda. SMM shunchaki ijtimoiy tarmoqlarda sahifa yaratish va “like, share, comment” kabi tadbirlarni o’tkazishgina emasligini yodda tutish har doim muhimdir, SMM minimal investitsiyalar bilan biznes rentabelligini oshirish uchun ko’plab imkoniyat va vositalarga ega.