Киім балағын тәкәппарылқсыз түсірудің Ханбали мәзһабындағы үкімі
Имам Ахмад пен ханбалилердің, Аллаһ Тағала оларға разы болсын, негізгі ұстанымы ретінде кеңінен тараған нәрсе – ер адам балағын мүлде ұзартуға болмайды, харам деген тұжырым, бұл ханбали мәзһабына теңілген қате пікір.
Дұрыс және негізгі пікір: Тәкаппарлықтан киімді ұзартуға болмайды, егер аса қажеттілік боса рұқсат.
Кімде-кім киімін тәкәппарлықсыз ұзартса, мәкруһ болады.
Мәзһаб имамы (яғни, Имам Ахмад), оған Аллаһ разы болсын, былай деген:
Исхақ бин Мансур айтты: «Мен: «Намазда киім балағын түсірудің үкімі не?» - деп сұрадым. Ол: «Тәкаппарлықпен істемесе, онда оның еш айыбы жоқ», - деді. Аллаһ Елшісі ﷺ: «Кімде-кім тәкаппарлықпен киімін сүйретсе», – деген». «Мәсәил әл-Кәусадж» (3305).
Әл-Муаффақ әл-Қудама әл-Ханбали, Аллаһ оны рақымына алсын, айтты:
«Қамистің (ер адам киетін ұзын көйлек) немесе шалбарының асты (тобықтан төмен) тұруы мәкруһ, өйткені Пайғамбар ﷺ киімді көтеріп жүруді бұйырған. Кімде-кім мұны тәкаппарлықтан істесе, харам болады, өйткені Пайғамбарﷺ: «Кімде-кім тәкаппарлықтан киімінің жерге сүйретіп жүрсе, Аллаһ оған назарын салмайды», - деген». «Әл-Муғни» (1/341).
Тақиуд-Дин Ибн Таймия, Аллаһ оны рақымына алсын, айтты:
«Бұл тәкаппарлық ниетімен киімінің ұзартуға тыйым салатын анық мәтіндер. Жалпы киімді тобықтан жоғары ұстау туралы айтылған хадистер оны шектейтін хадиспен түсіндіріледі. Сондықтан киімді тобықтан жоғары ұстау туарлы жалпылама айтылған, өйткені көбінесе киімді ұзарту мақтаншақтықтан жасалуы мүмкін».
Сондай-ақ ол былай деді: «Хадистердің көпшілігі киім балағын түсіру тәкәппарлықпен шектелгендіктен, тыйым тәкәппарлыққа қолданылады, ал одан тыстың бәрі рұқсат болып қалады. Ал хадистерде келген тыйым (сол уақытта) ең көп таралған және ең ықтималға негізделеді (яғни, хадисте келген жалпылама тыйымдарды сол уақытта киім тәкәппарлықпен созу кең тарағандықтан, соған ықтимал жасаймыз)». «Шарху әл-Умда» 1/368-369.
Тақиуд-Дин Ибн Таймияның, Алла оны рақымына алсын, бұл мәселеде таңдаған көзқарасын Ибн Муфлих әл-Мақдиси жеткізеді:
«Шейх Тақиуд-Дин – Аллаһ оны рахымына алсын – (тәкәппарлықсыз киімді тобықтан төмен жіберуді) харам емес дегенді жөн көрді және оның мәкруһ немесе мәкруһ емес туралы сөз қозғамады». «әл-Әдәбу әш-Шәриға» (4/171).
Әл-Мардауи әл-Ханбали, Аллаһ оны рақымына алсын, айтты:
«Екі риуаятта келгеннің дұрыс пікір бойынша киімді тобықтан төмен қажетсіз ұзарту мәкруһ». «Әл-Ансаф» (1/472).
Марғи әл-Кәрми әл-Ханбали, Аллаһ оны рақымына алсын, айтты:
«Ол киімінің балтырдың ортасынан жоғары немесе тобықтан төмен болғанын мәкруһ көрді».
Ханбалилер мұқтаждық мағынасын былай түсіндірді:
Және айтты, Аллаһ оны рақымына алсын:
«Егер бір мұқтаждық үшін, мысалы, көріксіз нәрсені жабу немесе тәкаппарлықсыз немесе алдау емес болса киімін тобықтан төмен жіберсе, рұқсат етіледі».
«Ғайату әл-Мунтаһа» (1/346-348).
Ескерту: Ханбали мәзһабның терминологиясында мәкруһ – тәнзиһті білдіреді, өйткені ханбали мазһабында мәкруһ тәнзиһ және тахрим деп бөліну жоқ.
Киімді тобықтан төмен түсіру харам деген мәлімдемеге келетін болсақ, ол келтірілген усул қағидалардың дәлелі мен қолданылуына байланысты әлсіз.
Бұл арқылы саған имам Ахмадтың, оған Аллаһ разы болсын, негізгі пікіріне кімнің қайшы келетінің көрсетеді.
Фарис ибн Фалих әл-Хазраджи әл-Ханбали
11.02.1438 ж
25/7/2017
[ سلسلة مسائل معتمدة في مَذْهَبُ الحَنَابِلَةِ اعتقد البَعضُ أنَّها مِنْ البِدَعِ أو محرمة ] (4)
《 مُعْتَمَدُ مَذْهَبِ الحَنَابِلَةِ في حُكمِ اسْبالِ الثِيابِ 》
مما انتشر على أنه مذهب الإمام أحمد والحنابلة رضي الله عنهم ، القول بتحريم إطالة الإزار مطلقًا ، وهو غلط على المذهب .
والصحيح المعتمد هو : تحريم اسبال الثوب خيلاء ، إلا إذا كان لحاجة .
ومن أطال ثوبه بدون خيلاء كره له ذلك .
قال إمام المذهب رضي الله عنه :
قال إسحاق بن منصور: قُلْتُ: جَرُّ الإزارِ وإرسال الثوبِ في الصلاةِ؟ قال: إذا لم يردْ به الخيلاءَ، فلا بأسَ به، قال رسولُ اللَّه ﷺ :"مَن جر ثوبَه مِنَ الخيلاء" .قال إسحاق: كمَا قال. "مسائل الكوسج" (3305)
• قال الموفق رحمه الله :
"ويكره إسبال القميص والإزار والسراويل ؛ لأن النبي صلى الله عليه وسلم أمر برفع الإزار . فإن فعل ذلك على وجه الخيلاء حرم ، لأن النبي ﷺ. قال : { من جر ثوبه خيلاء لم ينظر الله إليه } . المغني (1/341 )
• قال تقي الدين بن تيمية رحمه الله :
" وهذه نصوص صريحة في تحريم الإسبال على وجه المخيلة، والمطلق منها محمول على المقيد، وإنما أطلق ذلك ؛ لأن الغالب أن ذلك إنما يكون مخيلة.
وقال أيضاً: ولأن الأحاديث أكثرها مقيدة بالخيلاء فيحمل المطلق عليه، وما سوى ذلك فهو باقٍ على الإباحة، وأحاديث النهي مبنية على الغالب والمظنة". شرح العمدة 1 /368 ـ 369
• اختيار تقي الدين بن تيمية رحمه الله : قال ابن مفلح المقدسي :
"واختار الشيخ تقي الدين _ رحمه الله_ عدم تحريمه ، ولم يتعرض لكراهة ولاعدمها" . الآداب الشرعية (4/171)
• قال المرْداوي رحمه الله:
"يكْره زيادته إلى تحت كعبيْه بلا حاجة على الصحيْح من الروايتين". الأنْصَاف (1/472)
• قال مرعي الكرْمي رحمه الله:
"وكره كون ثيابه فوق نصف ساقه أو تحت كعبه بلا حاجة " .
غاية المُنْتهى (1/346)
وبين الأصحاب معنى الحاجة :
وقال رْحمه الله:
" فإنْ أسْبلَ لحاجةٍ كستر قبيح ولا خيلاء ولا تدْليْس : أبيحَ " .
غاية المُنْتهى (1/348)
تنبيه: الكراهة في مصطلح المذهب هي للتنزيه لأنه لاتقسيم في المذهب الى كراهة تحريم وتنزيه ، وهو المقرر في أصول المذهب.
وأما القول بالتحريم فضعيف لما تقدم من أدلة وتطبيق أصولي .
بهذا يتبين لك من خالف ما اعتمده الإمام رضي الله عنه .