«Адамдар жүз түйедей, олардың ішінен мініске лайықты біреуін әрең табасың».

Хазіретті Абдуллаһ ибн Омар, Аллаһ олардан разы болсын, жеткізген хадисте Пайғамбардан ﷺ айтты: «Адамдар жүз түйедей, олардың ішінен мініске лайықты біреуін әрең табасың». Хадисті Бухари мен Муслим жеткізді.

Мулла Әли әл-Қари әл-Ханафи әл-Матуриди «Муснад әл-Имам әл-Ағзам» кітабына жазған (хадис нөмір: 5360) түсіндірмесінде айтты:

«( Пайғамбардан ﷺ айтты: «Адамдар) яғни, адамдардың жағдайлары мен сипаттарының әртүрлілігіне, өзгермелігіне байланысты (жүз түйедей, олардың ішінен мініске лайықты біреуін) жас, күшті, жақсы үйретілген, мінуге лайық түйе (әрең табасың»).

Дәл сол секілді – адамдардың ішінен де дос болуға, шынайы сүйіспеншілік пен жанашырлықты көтере алатын, қиындықта серік бола алатын адамды табу өте қиын.

Міне, бұл – алғашқы түсіндірмешінің сөзі, сондай-ақ басқа «Мишкату әл-Масабих» түсіндірмелерін жазған ғалымдар да осыны қуаттайды.

Хаттаби айтты: «Бұл хадистің мағынасы – діндегі үкімдер тұрғысынан адамдар бәрі бірдей: олардың ішінде мәртебелісі де, төмен дәрежелісі де өзгелерден артық емес. «Жүз түйе секілді», яғни олардың арасында мініс көлігі болатындай ерекше біреу табыла бермейді».

Кейбір рухани хәл иелері (яғни, сопылық шейхтар): «Бұл – ер азаматтар азайған заман» деп айтып отыратын.

Риуаят бойынша, Сәһл әт-Тустари бірде мешіттен шыққанда, оның ішінде де, сыртында да адамдардың көптігін көріп: «Аллаһтан басқа құлшылыққа лайық тәңір жоқ» деп айтатындар көп, бірақ олардың ішінде бұл сөзді шын ықыласпен айтатындар өте аз» – деген екен.

Аллаһ Тағала да бұл мағынаға бірнеше аятта назар аудартқан. Мысалы: ﴾Ал иман келтіріп, игілікті істер істейтіндердің жөні бөлек. Алайда ондай жандар өте аз﴿ және жақын етілген таңдаулы құлдар туралы: ﴾Олардың басым көпшілігі Аллаһтың дінін елден бұрын қабылдап, қолдағандар болады. Аз бөлігі дінге кейіннен келіп қолдау көрсеткен кейінгі ұрпақтар﴿ деп айтқан».