October 26

Егер ұстаз оқушының назарын аудару мақсатында оның құлағын бұраса, бұл оның зеректігін арттырады әрі оқуына жақсы әсер етеді.

حدثنا علي بن عبد الله قال: حدثنا سفيان، عن عمرو قال: أخبرني كريب، عن ابن عباس أن النبي - صلى الله عليه وسلم - نام حتى نفخ ثم صلى- وربما قال: اضطجع حتى نفخ ثم قام فصلى. ثم حدثنا به سفيان مرة بعد مرة، عن عمرو، عن كريب عن ابن عباس قال: بت عند خالتي ميمونة ليلة، فقام النبي - صلى الله عليه وسلم - من الليل، فلما كان في بعض الليل، قام النبي - صلى الله عليه وسلم - فتوضأ من شن معلق وضوءا خفيفا - يخففه عمرو ويقلله- وقام يصلي، فتوضأت نحوا مما توضأ، ثم جئت فقمت عن يساره - وربما قال سفيان: عن شماله- فحولني فجعلني عن يمينه، ثم صلى ما شاء الله، ثم اضطجع، فنام حتى نفخ، ثم أتاه المنادي فآذنه بالصلاة، فقام معه إلى الصلاة، فصلى ولم يتوضأ. قلنا لعمرو: إن ناسا يقولون: إن رسول الله - صلى الله عليه وسلم - تنام عينه، ولا ينام قلبه. قال عمرو: سمعت عبيد بن عمير يقول: رؤيا الأنبياء وحي، ثم قرأ: إني أرى في المنام أني أذبحك [الصافات: 102]
[انظر: 117 - مسلم 763 - فتح: 1 \ 238].

Ибн Аббас (Аллаһ одан разы болсын) айтты: «Бір күні Мәймуна апайымның үйіне қонып калдым. Түннің бр бөлігі өткенде Пайғамбарымыз ﷺ намазға оянды. Кабырғада ілініп тұрған суды алып, жеңіл дәрет алды. Кейн тұрып намаз оқи бастады. Одан кейн мен де дәрет алып, сол жағына келіп тұрып едім, мені он жағына өткізді, кейн Аллаһу Тағала қалағанша намаз окыды. Кейн жамбастап жатты, тіпті қорылдаған дауысына дейн естілді! Кейн азаншы келіп азан айтты. Содан бәрі бірге намаз оқыды. Пайғамбарымыз ﷺ қайтадан дәрет алмады. Амр ибн Динар (Аллаһ одан разы болсын): «Адамдар Пайғамбарымыздың ﷺ көзі ұйықтағанымен, бірақ жүрегі ұйықтамайды десед!»,- деп айтқан еді. Амр айтты: «Ғубайд ибн Ғумайрдың былай деп айтқанын естідім: «Пайғамбарлардың түсінің өзі де уахи», - деп, ﴾Түсімде мен сені құрбандық қылып жатқан екенмін﴿ («ас-Саффат», 102 аят) деген аятты оқыды»».

Хафиз ибн Муләққин әл-Әнсари әш-Шәфиғи (723-804 жж.һ.) өзінің «ат-Таудих ли-шархи әл-Джәмиғу ас-Сахих» (4/50) кітабында хадистің түсіндірмесінде айтты:

أنه لم يذكر في هذه الرواية كيفية التحويل، وقد اختلفت فيه روايات "الصحيح"، ففي بعضها: أخذ برأسه فجعله عن يمينه..

وفي بعضها: فوضع يده اليمنى على رأسي، فأخذ بأذني اليمنى يفتلها، وفي بعضها: فأخذ برأسي من ورائي، وفي بعضها: بيدي أو عضدي.

«Хадисте Пайғамбарымыз ﷺ ибн Аббасты, Аллаһ одан разы болсын, он жағынан сол жағына қалай өткізгендігінің сипаты айтылмаған. Бұл мәселеде «сахих» риуаяттар қайшылыққа түсті. Кейбір риуаттарда: «Басымнан ұстап сол жағына өткізді», - десе, басқа бір риуаяттарда: «Он қолымен он құлағымды бұрап, он жағына өткізді», - дейді. Басқа риуаятта: «Басымның артқы жағынан ұстады», - десе, тағы басқа бір риуаятта: «Қолымнан ұстап он жағына өткізді», - дейді.

والرواية الثانية جامعة لهذه الروايات، وفي أخذه بأذنه فوائد:
الأولى: تذكره القصة بعد ذلك; لصغر سنه.
ثانيها: نفي النوم عنه لما أعجبه قيامه معه.

ثالثها: إن المعلم إذا تعاهد فتل أذن المعلم كان أذكى لفهمه.
قال الربيع: ركب الشافعي يوما، فلصقت بسرجه، وهو على الدابة، فجعل يفتل شحمة أذني، فأعظمت ذلك منه حتى وجدته عن ابن عباس، أنه - صلى الله عليه وسلم - فعل ذلك به، فعلمت أنه فعله عن أصل.

Құлақтан бұрау туралы екінші риуаят басқа риуаяттарды қамтиды және бірнеше тәрбиелік пайда береді:

  1. Жас болғандықтан, бұл оқиғаны кейін есінде жақсы сақтап қалсын деген мақсат.
  2. Таңғаларлық нәрсе – оның Пайғамбарымызбен ﷺ бірге намаз оқу үшін ұйқысын тәрк етуі; сондықтан оны толық ояту мақсатында жасалған.
  3. Егер ұстаз оқушының назарын аудару мақсатында оның құлағын бұраса, бұл оның зеректігін арттырады әрі оқуына жақсы әсер етеді.

Имам ар-Рабиғ айтты: «Бір күні имам Шәфиғи жануарға мінгенде, мен оның ер-тоқымына жабыса ұстап алдым. Сонда имам Шәфиғи құлағымның шетін бұрап жіберді. Кейін бұл әрекетін Пайғамбарымыз ﷺ Ибн Аббасқа жасағанына сүйеніп істегенін білген соң, мен бұл істің қаншалықты маңызды екенін ұқтым».