Тәпсіршілер паранджа туралы
{Уа, ардақты Пайғамбар! Жұбайларыңа, қыздарыңа және мүміндердің жұбайлары мен қыздарына: «(Үйлерінен шыққанда және бөтен ер кісілердің алдында) «жилбабтарын» кисін», – деп, айт. Бұл (олардың иманды да, арлы әйел баласы ретінде) танылуы (білінуі) һәм нақақтан-нақақ ар-намыстары тапталып, қорлық көрмеуі үшін қолға алынатын ең лайықты іс. Алла (мүміндерге) өте кешірімді, ерекше мейірімді} («әл-Ахзаб», 59 аят).
Енді сол аятқа қатысты Құран тәпсіршілерінің тәпсірі:
1. Илкиә әл-Һаррасийдің «Әхкәму әл-Қуран» (4\350) тәпсірінде:
قوله تعالى: {يَا أَيُهَا النّبِيُّ قُلْ لأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ ونِسَاءِ المُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلاَبِيبِهِنَّ}, الآية: [59].
الجلباب: الرداء، فأمرهن بتغطية وجوهن ورؤوسهن، ولم يوجب على الإماء ذلك.
«Аяттағы «джилбаб» сөзі: шапан. Мұнымен бастары мен жүздерін жабуды бұйырды, бірақ бұл күңдерге міндет емес».
2. Ибн Әби Хатимнің тәпсірінде (10\3154):
17783 عن ابن عباس رضي الله عنهما في هذه الآية قال : امر الله نساء المؤمنين إذا خرجن من بيوتهن في حاجة ان يغطين وجوههن من فوق رؤوسهن بالجلابيب ، يبدين عينا واحدة .
17783. Ибн Аббастан, Аллаһу Тағала олардан разы болсын, бұл аят туралы айтты: «Аллаһу Тағала мүмін әйелдерге бір себеппен үйлерінен шықса, тек бір көздерін ашық болатын қылып басынан төмен қарай беттеріне жамылғы жабуды бұйырды».
3. Ибн Әби Хатимнің тәпсірінде (10\3155):
17791 عن محمد بن سيرين رضي الله عنه قال : سالت عبيدة السلماني رضي الله عنه عن قول الله : يدنين عليهن من جلابيبهن فتقنع بملحفة فغطى راسه ووجهه واخرج احدى عينيه .
«Мухаммад ибн Сирин Әбйдә әс-Сәлмәниден, Аллаһ олардан разы болсын, аяттың тәпсірі туралы сұрағанда, ол: «Үстерін, бастары мен жүздерін жабады, тек бір көздерін ашып қояды», - деді».
4. Әл-Фәрраның «Мәғәни әл-Қуран» (4\41):
هكذا: قال تُغَطّى إحدى عينيهَا وجبهتَها والشِّقّ الآخر، إلاّ العين.
«Осылайша жабынады: бір көзі ғана ашық қалып, маңдайы мен бір көзі жабылады».
5. Имам ат-Табаридің тәпсірінде (12\52):
يقول تعالى ذكره لنبيه محمد صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّم: يا أيها النبي قل لأزواجك وبناتك ونساء المؤمنين: لا يتشبهن بالإماء في لباسهن إذا هن خرجن من بيوتهن لحاجتهن، فكشفن شعورهن ووجوههن. ولكن ليدنين عليهن من جلابيبهنّ؛ لئلا يعرض لهن فاسق، إذا علم أنهن حرائر، بأذى من قول.
ثم اختلف أهل التأويل في صفة الإدناء الذي أمرهن الله به فقال بعضهم: هو أن يغطين وجوههن ورءوسهن فلا يبدين منهن إلا عينا واحدة.
«Аллаһу Тағала өзінің пайғамбары Мухаммадқа ﷺ қатысты былай дейді: «{Уа, ардақты Пайғамбар! Жұбайларыңа, қыздарыңа және мүміндердің жұбайлары мен қыздарына айт}. Яғни, олар үйден себеппен шыққан кезде киімдері күңдерге ұқсамасын. Өйткені күңдер үйлерінен шыққанда шаштары мен беттерін ашып шығады. Пасықтар олардың еркін әйелдер екенін білсе, оларға сөзбен зиян келтірмеуі үшін мүмін әйелдер үстеріне жамылғыларын жауып шықсың.
Сосын тәпсіршілер Аллаһтың {джилбабтарын кисін} деген сөздегі киімнің сипаты жөнінде әртүрлі пікірде болды, кейбіреулері: «Бұл олардың беттері мен бастарын жауып, тек бір ғана көз көрінетін киім», - деді.
حدثني يعقوب قال ثنا ابن علية عن ابن عون عن محمد عن عبيدة في قوله( يَاأَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لأزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلابِيبِهِنَّ ) فلبسها عندنا ابن عون قال: ولبسها عندنا محمد قال محمد: ولبسها عندي عبيدة قال ابن عون بردائه فتقنع به، فغطى أنفه وعينه اليسرى وأخرج عينه اليمنى، وأدنى رداءه من فوق حتى جعله قريبا من حاجبه أو على الحاجب.
Маған Яқуб, оған ибн Алия, оған ибн Аун, оған Мухаммад, ол ибн Әбидадан: {Уа, ардақты Пайғамбар! Жұбайларыңа, қыздарыңа және мүміндердің жұбайлары мен қыздарына: «(Үйлерінен шыққанда және бөтен ер кісілердің алдында жеңіл киімдерінің сыртынан) джилбабтарын кисін», – деп айт} деген аяттың түсіндірмесінде ... ибн Аун айтты: «Әбидә менің құзырымда шапанымен мұрны мен сол жақ көзін жауып, оң көзін ашып қойды және шапаның көздің қасына жақын немесе қасына дейін түсірді».
6. Әбу Бәкір әл-Джассастың «Әхкәму әл-Қуран» (3\486) тәпсірінде:
قال أبو بكر في هذه الآية دلالة على ان المرأة الشابة مأمورة بستر وجهها عن الأجنبيين وإظهار الستر والعفاف عند الخروج لئلا يطمع أهل الريب فيهن وفيها دلالة على أن الأمة ليس عليها ستر وجهها وشعرها لأن قوله تعالى ونساء المؤمنين ظاهره أنه أراد الحرائر وكذا روي في التفسير لئلا يكن مثل الإماء اللاتي هن غير مأمورات بستر الرأس والوجه فجعل الستر فرقا يعرف به الحرائر من الإماء وقد روي عن عمر أنه كان يضرب الإماء ويقول اكشفن رؤسكن ولا تشبهن بالحرائر.
Әбу Бәкір айтты: «Бұл аят пасық адамдар оларды қаламаулары үшін жас әйелдер бөтен ер адамдардың құзырында және сыртқа шыққанда бетін жабуға бұйырылғанын көрсетеді...»».
7. Әс-Сәғләбидің «әл-Кәшшәф уә әл-Баян» (5\132) тәпсірінде:
فقال تعالى : { ياأيها النبي قُل لأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَآءِ المؤمنين يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلاَبِيبِهِنَّ } أي يرخين أرديتهن وملاحفهن فيتقنّعن بها ، ويغطّين وجوههن ورؤوسهن ليُعلم أنّهنّ حرائر فلا يُتعرّض لهنَّ ولا يؤذين.
«Яғни, азат әйел екенін білдіртіп және жаман адамдардың зияны тимес үшін үстеріне шапандары мен жамылғыларын бастарынан төмен түсіріп, жүздерін жабу».
8. «Әл-Уәсит фи тәфсири әл-Қуран әл-Мәджид» (3\482) тәпсірінде:
قال المفسرون: يغطين رؤوسهن و وجوههنّ إلا عينا واحدة.
«Тәпсіршілер айтты: «Бір көзінен басқа бастары мен беттерін жабады», - деді».
8. Имам әл-Бағауй өзінің тәпсірінде (3\544) айтты:
وقال ابن عباس وأبو عبيدة: أمر نساء المؤمنين أن يغطين رؤوسهن ووجوهن بالجلابيب إلا عينا واحدة ليعلم أنهن حرائر(لم ينكر عليه).
«Ибн Аббас пен Әбу Әбидә былай деген: «Аллаһу Тағала мүмін әйелдердің азат екенін білінуі үшін бір көзінен басқа бастары мен беттерін жабуды бұйырды».
9. «Әл-Кәшшәф ғән Хақаиқ әт-тәнзил уә ғуиун әл-ақауил фи уджуһ әт-тәуил» (3\569) тәпсірінде:
ومعنى « يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَابِيبِهِنَّ » يرخينها عليهنّ ، ويغطين بها وجوههنّ وأعطافهنّ . يقال : إذا زل الثوب عن وجه المرأة : أدنى ثوبك على وجهك ، وذلك أن النساء كنّ في أول الإسلام على هجيراهنّ في الجاهلية متبذلات ، تبرز المرأة في درع وخمار فصل بين الحرّة والأمة ، وكان الفتيان وأهل الشطارة يتعرّضون إذا خرجن بالليل إلى مقاضي حوائجهنّ من النخيل والغيطان للإماء ، وربما تعرّضوا للحرّة بعلة الأمة ، يقولون : حسبناها أمة ، فأمرن أن يخالفن بزيهنّ عن زي الأماء (بلبس) الأردية والملاحف وستر الرؤوس والوجوه ، ليحتشمن ويهين فلا يطمع فيهن طامع ، وذلك قوله : «ذالِكَ أَدْنَى أَن يُعْرَفْنَ » أي أولى وأجدر بأن يعرفن فلا يتعرّض لهن ولا يلقين ما يكرهن.
«Джилбәб киіп, онымен беттері мен мойындарын жабады. «Егер әйелдің бетінен жамылғы түсіп кетсе, киіміңмен бетіңді жауып ал» деп айтылады...».
10. Ибн Арабидің «Әхкәму әл-Қуран» (3\625) тәпсірінде:
وَقِيلَ : تُغَطِّي بِهِ وَجْهَهَا حَتَّى لَا يَظْهَرَ مِنْهَا إلَّا عَيْنُهَا الْيُسْرَى .
«Айтылды: Тек сол көзі көрінетіндей етіп бетін жабады».
11. Фахру ар-Разидің тәпсірінде (13\231):
وقوله : {ذَالِكَ أَدْنَى ا أَن يُعْرَفْنَ فَلا يُؤْذَيْنَ } قيل يعرفن أنهن حرائر فلا يتبعن ويمكن أن يقال المراد يعرفن أنهن لا يزنين لأن من تستر وجهها مع أنه ليس بعورة لا يطمع فيها أنها تكشف عورتها فيعرفن أنهن مستورات لا يمكن طلب الزنا منهن.
«Ол әйелдердің азат екенін біледі, сондықтан олардың артынан андып ілеспейді, және бұл олардың зина жасамайтынын білдіртеді деп айтуға болады. Өйткені кім әурет болмаған жүзін жауып жүрсе, ол әйел әуретін ашады деп ешкім дәметпейді және олардан зина жасауға сұрау мүмкін емес екенін біледі».
12. «Джәмиғу әл-Әхкәм әл-Қуран» (14\242) тәпсірінде:
واختلف الناس في صورة إرخائه فقال بن عباس وعبيدة السلماني : ذلك أن تلويه المرأة حتى لا يظهر منها إلا عين واحدة تبصر بها وقال بن عباس أيضا وقتادة : ذلك أن تلويه فوق الجبين وتشده ثم تعطفه على الأنف وإن ظهرت عيناها لكنه يستر الصدر ومعظم الوجه وقال الحسن : تغطي نصف وجهها.
«Жабынудың суреті қандай екендігіне хиләфқа түсті, сондықтан Ибн Аббас пен Әбидә әл-Сәлмәни: «Әйелдің тек бір көзінен басқа, жол көру үшін, жабық болады», - деді. Және Ибн Аббас пен Қатада да: «Маңдайының үстінен мұрнына түсіреді, тіпті көздері көрініп тұрса да, бірақ кеудесі мен беттің көп бөлігін жауып тұрады». Әл-Хасан айтты: «Жүзінің көп бөлігі жабық тұрады»».
13. Әл-Бәйдауйдің тәпсірінде (2\253):
{ يا أيها النبي قل لأزواجك وبناتك ونساء المؤمنين يدنين عليهن من جلابيبهن } يغطين وجوههن وأبدانهن بملاحفهن إذا برزن لحاج.
«Беттері мен денелерін жабады...».
14. Ән-Нәсәфидің тәпсірінде (2\355):
* يَـا أَيُّهَا النَّبِىُّ قُل لِّأَزْوَاجِكَ وَبَنَـاتِكَ وَنِسَآءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَـابِيبِهِنَّ } الجلباب : ما يستر الكل مثل الملحفة عن المبرد.
ومعنى { يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَـابِيبِهِنَّ } [الأحزاب : 59] يرخينها عليهن ويغطين بها وجوههن وأعطافهن. يقال : إذا زلّ الثوب عن وجه المرأة أدني ثوبك على وجهك.
و " من " للتبعيض أي ترخي بعض جلبابها وفضله على وجهها تتقنع حتى تتميز من الأمة ، أو المراد أن يتجلبن ببعض مالهن من الجلابيب وأن لا تكون المرأة متبذلة في درع وخمار كالأمة ولها جلبابان فصاعداً في بيتها.
«{Уа, ардақты Пайғамбар! Жұбайларыңа, қыздарыңа және мүміндердің жұбайлары мен қыздарына: «(Үйлерінен шыққанда және бөтен ер кісілердің алдында) «джилбабтарын» кисін», – деп, айт} «Джилбаб»: салқыннан жабынатын көрпе сияқты денені толық жабатын нәрсе.
{«джилбабтарын» кисін», – деп, айт}: онымен беттері мен мойындарын жабады. «Егер әйелдің бетінен жамылғы түсіп кетсе, киіміңмен бетіңді жауып ал» делінеді».
15. Әл-Хазиннің тәпсірінде (3\479):
قال ابن عباس : أمر نساء المؤمنين أن يغطين رؤوسهن ووجوههن بالجلابيب إلا عينا واحدة ليعلم أنهن حرائر
«Ибн Аббас былай деген: «Мүміндердің әйелдеріне олардың азат екені белгілі болу үшін бір көзінен басқа бастары мен беттерін жамылғымен жабуды бұйырды».
16. Ибн Кәсирдің тәпсірінде (3\684):
قال علي بن أبي طلحة، عن ابن عباس: أمر الله نساء المؤمنين إذا خرجن من بيوتهن في حاجة أن يغطين وجوههن من فوق رؤوسهن بالجلابيب، ويبدين عينًا واحدة.وقال محمد بن سيرين: سألت عَبيدةَ السّلماني عن قول الله تعالى: { يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلابِيبِهِنَّ } ، فغطى وجهه ورأسه وأبرز عينه اليسرى.
«Әли бин Әби Талха Ибн Аббастың риуаятында былай деді: «Аллаһ мүмін әйелдерге себеппен үйлерінен шыққан кезде бір көздерін ашып, беттерін бастарының үстіндегі джилбаппен жабуды бұйырды. Мухаммад бин Сирин: «Мен Әбидә әс-Сәлмәниден Аллаһу Тағаланың: {«джилбабтарын» кисін»} деген аят туралы сұрағанымда, беті мен басын жауып, сол көзін ашады»,- деді».
17. «Ән-Назму әд-дурар фи тәнәсуби әл-әәиәт уә әс-суар » (6\135) тәпсірінде:
( قل لأزواجك ) بدأ بهن لما لهن به من الوصلة بالنكاح (وبناتك) ثنى بهن لما لهن من الوصلة ولهن في أنفسهن من الشرف ، وأخرهن عن الأزواج لأن زواجه يكفوفه أمرهن ( ونشاء المؤمنين يدنين ) أي يقربن (عليهن) أي على وجوهن وجميع أبدانهن ، فلا يدعن شيأ منها مكشوفا.
«Яғни: беттерін және денесінен еш жер көрінбейтін етіп барлық денесін жабу».
18. «Әс-Сираджу әл-Минар» тәпсірінде (3\390):
{عليهن} أي : على وجوههن وجميع أبدانهن فلا يدعن شيئاً منها مكشوفاً {من جلابيبهن} ولا يتشبهن بالإماء في لباسهن إذا خرجن لحاجتهن بكشف الشعور ونحوها ظناً أن ذلك أخفى لهن وأستر.
«Яғни: беті мен денесінен ешбір жер көрінбейтіндей етіп барлық денесін жабу».
19. «Хашия әш-Шиһәб әлә Тәфсир әл-Байдауй» тәпсірінде:
و على هذا التستر بستر الرأس والوجه مع ارخاء الباقي على بقية البدن.
«Осыған сүйене отырып, бас пен бетті және қалған бөлігімен дененің қалған бөлігін жабу».
20. «Руху әл-Баян» тәпсірінде (7\186):
والمعنى : يغطين بها وجوههن وأبدانهن وقت خروجهن من بيوتهن لحاجة ولا يخرجن مكشوفات الوجوه والأبدان كالإماء حتى لا يتعرض لهن السفهاء ظناً بأنهن إماء.
وعن السدي تغطي إحدى عينيها وشق وجهها والشق الآخر إلا العين {ذَالِكَ} أي : ما ذكر من التغطي.
«Аяттың мағынасы: Олар үйлерінен себеппен шыққанда беттері мен денелерін жабады және күңдер сияқты беттері мен денелерін ашық күйде сыртқа шықпайды».
21. «Хашия ас-Сауи әлә тәфсир әл-Джәләләин» (5\50) тәпсірінде:
(فلا يغطين وجوههن) فكن لا يغطين وجوههن، و هذا فيما مضى ، وأما الأن فالواجب على الحرة والأمة الستر بثياب غير مزنية خوف الفتنة.
««Күң әйелдер беттерін жаппайды» деген бұл бұрынғы заманда, ал қазір күң болсын, азат әйел болсын жүздерін жабуы уәжіп».
22. «Мәхәсину әт-Тәуил» тәпсірінде (8\308):
ومعنى { يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَـابِيبِهِنَّ } [الأحزاب : 59] يرخينها عليهن ويغطين بها وجوههن وأعطافهن.
يقال : إذا زلّ الثوب عن وجه المرأة أدني ثوبك على وجهك.
«{«джилбабтарын» кисін»} деген аяттың мағынасы: жамылғыны үстіне жауып, онымен беттері мен мойындарын жабады.
«Егер әйелдің бетінен жамылғы түсіп кетсе, киіміңмен бетіңді жауып ал» делінеді».
23. Мустафа әл-Ғадуидің «Силсәләту әт-Тәфсир» (17\74) тәпсірінде:
هناك آيتان، قال تعالى: {وَإِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعًا فَاسْأَلُوهُنَّ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ} [الأحزاب:53]، وقال تعالى: {يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلابِيبِهِنَّ} [الأحزاب:59] والإدناء أصح ما ورد فيه على الإطلاق: أنه تغطية الجسم كله والوجه وإبراز العين اليسرى
«Бұл жерде екі аят бар: {Сондай-ақ егер пайғамбардың жұбайларынан сұрайтын нәрселерің болса, перденің ар жағында тұрып сұраңдар} және {{Уа, ардақты Пайғамбар! Жұбайларыңа, қыздарыңа және мүміндердің жұбайлары мен қыздарына: «(Үйлерінен шыққанда және бөтен ер кісілердің алдында) «жилбабтарын» кисін», – деп, айт}» ең дұрыс тұжырым - ол бүкіл дене мен бетті жауып, сол жақ көзді ашу».