«Ақиқатында, мына дүние лағынеттелген және ондағы барлық нәрсе лағынеттелген...»
Хазіретті Әбу Һурайрадан Аллаһ Елшісінің ﷺ былай дегені риуаят етіледі: «Ақиқатында, мына дүние лағынеттелген және ондағы барлық нәрсе лағынеттелген, тек Аллаһты еске алу мен оған қатысты нәрселерден және ғалым немесе білім талапкерінен басқа». Хадисті әт-Тирмизи және Ибн Маджа риуаят еткен.
Мулла Әли әл-Қари әл-Ханафи әл-Матуриди «Мирқату әл-Мәфәтих шарх Мишкат әл-Масабих» (хадис нөмір: 5176) кітабында хадистің түсіндірмесінде айтты:
«(«Ақиқатында, мына дүние лағынеттелген) яғни, Аллаһтан алыстаған (және ондағы барлық нәрсе лағынеттелген) яғни, Аллаһтан алшақтатын нәрселердің барлығы лағынеттелген, (тек Аллаһты еске алу мен) яғни, Аллаһу Тағала зікірді ізгі және Өзіне жақындау амалдарынан болғандықтан жақсы көреді немесе (оған қатысты нәрселерден) мағынасы, яғни, Аллаһты еске алумен жақындайды немесе Аллаһтың әмірлері мен тыйымдарын орындау арқылы жақындайды, өйткені Аллаһты еске алу Оған бағынуды қажет етеді. Әл-Мазһар айтты: «Мағынасы: Аллаһтың бұл дүниеде ең жақсы көретіні – Оны еске алу, ал одан басқасы лағынеттелген». Әл-Әшраф айтты: «(оған қатысты нәрселерден) деген сөздің мағынасы – Аллаһқа бойұсыну. Және Аллаһу Тағаланы еске алу, Оған бойұсыну, Оның әмірлерін орындау және тыйым салған нәрселерінен аулақ болу дегенді де білдіруге болады»; (және ғалым немесе білім талапкерінен басқа»).
Әт-Тыйби, Аллаһ оны рахым етсін, былай деді: «... : «Бұл дүние жазғырылған және дүниеде Аллаһты еске алудан, ғалым мен білім талабасынан басқа еш нәрсе мақталмайды», - деген секілді». «Мухтасар әл-Ихя» кітабында: «Бұл дүние екі деңгейдің ең төменгісі, сондықтан «дүние» деп аталды (яғни, «дүние» сөзінің мағынасы «ең төмен» дегенді білдіреді) және ол ақыретке өтуге арналған көпір ғана. Бесік - бұл бірінші еңістік, ал бейіт - екінші еңістік, ал олардың арасында қашықтық бар - бұл көпір. Бұл нысандардан үлесі бар болған адам оларды жақсартумен айналысуы керек. «Нысандар» дегеніміз жер және ондағы өсімдіктердің, жануарлардың және минералдардың барлығы. «Үлес» дегені – оған (яғни, дүниеге) деген сүйіспеншілік, сондықтан оған екіжүзділік, өшпенділік және т.б. сияқты барлық ішкі құртушы нәрселер кіреді. «Ол оларды жақсартумен айналысуы керек» деген, өзінің немесе өзгенің пайдасына дүниелік болсын, о дүниелік болсын, істерін жақсартумен айналысады. Осылайша, бұған (яғни, дүние мен ақыретті дұрыстауға) қолөнер мен кәсіп те кіреді. Егер сен бұл дүниенің ақиқатын білсең, сенің дүниең қазір ләззат алып жүрген дүние, әрі ол айыпты. Дүниеде ғибадат қылуға жәрдем беретін құралдар, мысалы, ғибадатты орындау мақсатында қуат алу үшін нан жеу бұған кірмейді. Бұған тағы: «Бұл дүние – ақыреттің егістігі» деген сөзі мен: «Бұл дүние лағынеттелген және дүниедегі Аллаһ үшін болмағанның барлығы лағынеттелген» деген сөздері дәлел. Ибн Аббас, оған Алла разы болсын, былай деген: «Аллаһу Тағала бұл дүниені үш бөлікте жаратты: бір бөлігін мүмінге, бір бөлігін екі жүздіге, бір бөлігін кәпірге. Мүмін өзін (ақыретке) дайындайды, мұнафық өзін безендіреді, кәпір рахатқа бөленеді»».
Әт-Тыйби, Аллаһ оны рахым етсін, айтты: «Оның сөзінің: «оған қатысты нәрселерден» деген сөзіне көрінетін мағынаның қанағаттанғану дұрыс болар еді, өйткені ол шариғаттың барлық жақсы, абзал және мустахабтарын қамтиды. Сосын екінші деңгейде: «білім» деп жалпыламадан кейін ерекешелеп көрсетті, бұл білімнің абзалдығын көрсетеді. Сондықтан «және ғалым немесе білім талапкерінен басқа» деп олардың дәрежесін айқын түрде жоғарылату, өйткені ғалым мен білім талапкерден басқа адамдардың барлығы білімсіз екенін көрсету үшін және хадистегі ғалым деген білім мен амалды біріктірген Аллаһтың ақиқи ғалымдары, сондықтан надандар мен біліміне амал етпейтіндер және дінге қатысы жоқ нәрселерді меңгерген адамдар бұған кірмейді. Хадисте: «Аллаһты зікір ету – әрбір ғибадаттың басы», - келді. Бәлки зікір дененің өмірі және адамның рухы секілді. Адам өмірден тәуелсіз бе? Ол рухты басқа нәрсеге алмастыра ала ма? Біз Муслимнен риуаят еткен хадисте Пайғамбар ﷺ айтты: «Жер бетінде «Аллаһ, Аллаһ» деген адам болғанға дейін қиямет болмайды». Ендеше, бұл хадис осы ардақты Пайғамбарға ﷺ ғана тән ең керемет хикметтер мен жан-жақты сөздердің бірі болып табылады, өйткені ол барлық жақсы ахлақтарды мен жаман істерді айқын көрсетеді. (Хадисті әт-Тирмизи) яғни: «Хадис хасан» деді (және Ибн Маджа риуаят еткен)...
