June 7, 2017

Жандарм утраченных оков

Акоў паломаных жандар

Акоў паломаных жандар,
Сліўнем зарыўшыся ў нару,
Сядзіць расейскі чынадрал,
«Слуга оцечаству, цару».

Ён сніць былую моц і шыр:
Цары, царыцы, цэрквы, трон,
Пагромы, катаргі, Сібір...
О, Русь, прымі раба паклон!

Табе такой служыць па гроб
Ня кіну я, і «расцярзаць»
Ня дам дзяржаўнасці «оплот»,
Цябе, «единую», о, маць!

Здарма ж двуглавы твой арол
Праз векі ў кіпцюрах трымаў
Мільёны ўбогіх хат і сёл,
Рабоў мільёны?.. Нездарма!

У твой ланцуг былі, о Русь,
Уплецены з усіх бакоў
Украйна, Польшча, Беларусь
і сотня іншых «языкоў».

Цяпер, што бачу я кругом?
Пасад маўклівы збуран скрозь
Рэспублікі!? Ды з «языком»
З іх лезе кожная ўсур’ёз.

А ты, о рускі мой «язык»!
Мой «общарускі», што з табой?
Табе слухмян быў мал, вялік,
Быў славен ты сваёй кляцьбой.

Табой сам самадзержац цар
Пісаў ланцужны свой закон,
Што маці–Русь есі жандар
Усёй Эўропы!..

і свой сон
Сніць далей гэты царадвор,
Калі надыдзе яму дзень,
ізноў пад лёзгат царскіх шпор

Свой распасцерці чорны цень.
Ён, гэты скінуты сатрап,
Ня знае, што ў свабодзе жыць;
Яму дай вісельню, дый каб

На ёй «языкі» ўсе ўшчаміць.
Не па нутру, як смерць, яму,
Што беларускае дзіцё
Бяжыць у сцюжную зіму

У школку пазнаваць жыццё.
Спужаўся, што хлапчук ў лапцёх,
Напоўадзеты вёскі сын,
У роднай мове ўчыцца змог?..

О, стыдна, рускі «гражданін»!
Язык твой царскі ён табе
Ня выража, спакойны будзь!
Цябе тваім жа у кляцьбе
Ён не забудзе памянуць.

Былых ня выклічаш вякоў
і ты, Масквы кароннай гразь,
Парваных ня скуеш акоў,
З якой брахнёю ня вылазь!

1926 год
Янка Купала

––––

Жандарм утраченных оков

Слизнем зарывшийся в нору,

Сидит российский чинолюб,

«Слуга отечеству, царю».

Во сне былая мощь и ширь

Цари, царицы, церкви, трон,

Погромы, каторги, Сибирь...

Прими же, Русь, раба поклон!

Тебе такой служить по гроб

Не брошу я, и растерзать

Не дам державности оплот,

Тебя, единую, о, мать!

Не зря–ж двуглавый твой орёл

Через века в когтях держал

Мильоны бедных изб и сёл,

Рабов мильоны? И не зря!

Цепями скованы, о, Русь,

И вплетены со всех сторон

Украйна, Польша, Беларусь

И тысячи других племён.

Что вижу я теперь вокруг?

Молчанье тихое — вразлёт

Республики? Что ни язык

То каждый лезет, и всерьёз.

А ты, о русский мой язык!

Мой общерусский, что с тобой?

Тебя ведь слушал мал, велик,

В проклятиях ты был собой.

Ведь самодержец–царь писал

Тобой скрепляющий закон,

Что матерь–Русь — это жандарм

Для всей Европы!

Сон свой

Спит дальше сей холоп,

Когда настанет его день,

И вновь под звоны царских шпор

Свою распространяя тень,

Он, этот брошенный сатрап,

Не зная, как свободным жить

Ему без плахи, только дай.

На ней щемил бы языки.

Не по нутру, как смерть, ему,

Что беларуское дитё

Бежит в студёную зиму

До школы узнавать житьё.

Боится, что малыш в лаптях,

Полураздетый сельский сын,

По–своему учиться смог?

Как стыдно, русский гражданин!

Язык твой царский он тебе

Не вырежет, спокойней будь!

Тебя в проклятиях своих

Он не забудет помянуть.

Прошедших не вернуть веков

И ты, Москвы коронной грязь,

Обратно не скуёшь оков,

С каким враньём сюда не влазь!

–––––