7+,18+, PG, R BELGILARI NIMANI ANGLATADI? REYTING SISTEMALARI HAQIDA | ENIGMA UZ

0+, 7+, 12+, 16+, 18+. Bu belgilarni biz televizor tomosha qilganimizda yoki, kitob, kino, serial va hokazo axborotning qabul qilinishi mumkin bo’lgan barcha shaklida uchratishimiz mumkin. O’zbekistonda bu qonun 2017-yilda qabul qilingan bo’lib u bilan quyidagi linkda tanishishingiz mumkin bo’ladi: LINK

Biz bugun o’zbekistondagi baholash haqida emas dunyoda qo’llaniladigan baholash tizimi MPA reytinggi haqida tanishib chiqamiz. Xo’sh, MPA nima o’zi?

Amerika Kinoassotsiatsiyasi Reyting Tizimi (ing. MPAA Film Rating System) - Amerika Kinoassotsiatsiyasi (ing. MPAA - Motion Picture Association of America yoki qisqacha MPA) tomonidan kiritilgan AQSh tomonidan qabul qilingan film tarkibini baholash tizimi. Olingan bahoga qarab, tasvir(kino, serial, multfilm) tomoshabinlar undan bolalar va o’smirlarni cheklashda foydalanishlari mumkin. MPA reytingi filmning ijara(prokat) taqdirida muhim rol o'ynaydi. Tizim 1968-yil 1-noyabrda kuchga kirgan va ba'zi bir kichik o'zgarishlar bilan bugungi kunda ham qo'llanilmoqda.

Amerika kino assotsiatsiyasining reytinglari;

Hozirda AQShda namoyish etilayotgan film quyidagi beshta reytingdan birini olishi mumkin:

G – reytingi.

G — (General Audiences - All Ages Admitted) ya’ni umumiy, barcha yoshdagi tomoshabinlar auditoriyasiga moslangan.

Film hech qanday cheklovlarsiz namoyish etiladi. Ushbu reyting shuni ko'rsatadiki, baholangan filmda aksariyat ota-onalar hatto juda yosh bolalar ham tomosha qilishlari yoki tinglashlari mumkin emas deb hisoblaydigan hech narsa yo'q. Yalang'ochlik, jinsiy aloqa sahnalari va giyohvand moddalarni iste'mol qilish sahnalari mavjud emas; zo'ravonlik minimal; muloyim suhbatdan tashqari juda qo’pol bo’lmagan iboralarni ishlatish mumkin, lekin faqat kundalik nutqda doimiy ravishda uchraydigan iboralar. G-darajali filmlarda qo'pol so'z birikmalaridan foydalanish mumkin emas.

Bunday filmlarga misollar:

The Jungle Book (1967)

Alice in Wonderland (1951)

WALL-E (2008)

Imperator Kuskoning sarguzashtlari (2000)

Cars (2006)

Villi Vonka va Shokolad Fabrikasi (1971)

Vinnie the Pooh (2011)

Piter Pen (1953)

City Lights (1931)

Toy Story - Barcha qismlari

The Circus (1928)

2001: A Space Odyssey (1968)

Shuningdek 2015-yildan oldin chiqqan deyarli barcha Disney multfilmlari.

PG reytingi

PG reytingi-(Parental Guidance - Some Material May Not Be Suitable for Children) ya’ni ota-onalar nazorati ostida tavsiya etiladi.

Bolalarga ota-onalari bilan film tomosha qilish tavsiya etiladi. Ba'zi materiallar bolalar uchun mos kelmasligi mumkin. Ushbu reyting shuni ko'rsatadiki, ota-onalar filmdagi ba'zi sahnalarni bolalar uchun mos emas deb topishlari mumkin va ota-onalarga filmni bolalarga ko'rsatmasdan oldin tomosha qilish tavsiya etiladi. Aniq jinsiy aloqa sahnalari va giyohvand moddalarni iste'mol qilish sahnalari mavjud emas; yalang'ochlik, agar mavjud bo'lsa ham, faqat juda cheklangan darajada, yengil zo'ravonlik sahnalari taqdim etilishi mumkin, ammo juda me'yorida.

Bunday filmlarga misollar:

Garri Potter: Barcha qismlari

Narniya Yilnomalari: Barcha qismlari

Uyda Yolg'iz: Barcha qismlari

Night at the Museum (2006)

Nanny McPhee (2005)

Bridge to Terabithia (2007)

National Treasure (2004)

Shrek: Barcha qismlari

Spirited Away (2001)

Up (2009)

The Nightmare before Christmas (1993)

Corpse Bride (2005)

Indiana Jons: Barcha qismlari

PG-13 reytingi

PG-13 reytingi – (Parents Strongly Cautioned - Some Material May Be Inappropriate for Children Under 13) ya’ni ota-onalarning qattiq nazorati ostida 13 yoshdan yuqorilar uchun mo’ljallangan.

13 yoshgacha bo’lgan bolalarga ko’rish tavsiya etilmaydi. Ushbu reyting shuni ko'rsatadiki, baholangan film bolalar uchun mos bo'lmasligi mumkin. Ota-onalar yosh bolalariga ko'rishga ruxsat berishda ayniqsa ehtiyot bo'lishlari kerak. O'rtacha yoki qo'pol zo'ravonlik bo'lishi mumkin; yalang'och sahnalar; jinsiy kontekst bilan bog'liq vaziyatlar; giyohvand moddalar iste'mol qilishning ba'zi sahnalari bo'lishi; qo'pol so’kinishlar kam miqdorda eshitilishi mumkin.

Bunday filmlarga misollar:

Interstellar (2014)

La La Land (2016)

Inception (2010)

The Dark Knight (2008)

The Lord Of The Rings Trilogy

Grave of the Fireflies (1988)

Captain America

Pirates of the Caribbean: The Curse of the Black Pearl (2003)

Spider Man

Avatar 1-2 (2011,2022)

Forrest Gump (1994)

R- reytingi.

R — (Restricted - Under 17 Requires Accompanying Parent or Adult Guardian) ya’ni Cheklangan, 17 yoshdan yuqorilarga mo’ljallangan.

17 yoshga to'lmagan shaxslarga filmga faqat ota-onalardan biri yoki qonuniy vakili hamrohligida ko’rishga ruxsat beriladi. Ushbu reyting reyting komissiyasining baholangan filmni ba'zi materiallari faqat kattalar uchun mo'ljallangan degan xulosasini ko'rsatadi. Ota-onalar o'smirlar bu filmni tomosha qilishdan oldin film haqida ko'proq bilib olishlari kerak. R reytingi uyatli so'zlarni tez-tez ishlatish, zo'ravonlik, jinsiy aloqa yoki giyohvand moddalarni iste'mol qilishning uzoq sahnalari tufayli belgilanishi mumkin.

Bunday filmlarga misollar:

Fight Club (1999)

The Lives of Others (2006)

Léon: The Professional (1994)

Requiem for a Dream (2000)

The Girl with the Dragon Tattoo (2009)

Oldboy (2003)

Eternal Sunshine of the Spotless Mind (2004)

American Psycho (2000)

The Silence of the Lambs (1991)

Black Swan (2010)

Amélie (2001)

NC-17 reytingi

NC-17 reytingi – (Adults Only - No One 17 and Under Admitted) ya’ni faqat voyaga yetganlar uchun, 17 yoshdan oshganlar uchun mo’ljallangan.

Filmni ko’rish 17 yosh va undan kichik yoshdagi shaxslarga ruxsat berilmaydi. Ushbu reyting shuni ko'rsatadiki, baholash kengashi aksariyat ota-onalarning fikriga ko'ra, film kattalar uchun aniq va 17 yoshgacha bo'lgan bolalarga tomosha qilishga ruxsat berilmasligi kerak. Filmda aniq jinsiy aloqa sahnalari, ko'p miqdordagi uyatli va shahvoniy so'zlar yoki haddan tashqari zo'ravonlik sahnalari bo'lishi mumkin. Biroq, NC-17 reytingi ushbu filmning doimham ahloqsiz-shaxvoniy yoki pornografik sahnalar saqlaganligi tufayli foydalanilmaydi.

Bunday filmlarga misollar:

Blonde (2022)

The Evil Dead (1981)

The Dreamers (2003)

A Serbian Film (2010)

Casino (1995)

Amerika Kinoassotsiatsiyasi tomonidan baholanmagan filmlar uchun odatda NR (Not Rated Yet – hozircha baholanmagan) belgisi ishlatiladi va reyting tizimi joriy etilishidan oldin, ya'ni 1968 yil 1 noyabrgacha chiqarilgan filmlar uchun U (Unrated - baholanmagan) belgisi ishlatiladi. Biroq, bu belgilar Amerika Kinoassotsiatsiyasi tomonidan rasman qabul qilinmagan.

Ekvivalentlari:

Yuqorida keltirilgan barcha reytinglar filmlar uchun edi. Quyida esa siz video o'yinlar va teleseriallar uchun MPA reyting sistemasiga o'xshash tizimlar bilan tanishib chiqishingiz mumkin.

G: EC (ko'p ishlatilmaydi), video o'yinlar uchun E, teleserial yoki televideniye maxsulotlari uchun TV-Y, TV-G va soft TV-Y7.

PG: video o'yinlar uchun E10+ va teleserial yoki televideniye maxsulotlari uchun hard TV-Y7, TV-PG.

PG-13: video o'yinlar uchun T va teleserial yoki televideniye maxsulotlari uchun hard TV-PG, TV-14.

R: video o'yinlar uchun M va teleserial yoki televideniye maxsulotlari uchun soft TV-MA.

NC-17: video o'yinlar uchun AO, teleserial yoki televideniye maxsulotlari uchun hard TV-MA.

Enigma Uz uchun maxsus tayyorlandi. Toshpo'latov Jamshidbek. 2023.