ФРЖ, ашыл!
Федрезервтің соңғы төрағаларының қатынасу дағдыларын зерттейміз
Соңғы 35 жыл ішінде АҚШ Федералдық резерв жүйесінің (ФРЖ) басшыларының сыртқы әлеммен араласу тәсілі қатты өзгерді. Оның әрбір жаңа басшысы қатынасуға аса ашық болды, бұл америкалық қор нарығына шындап әсер етті.
Алан Гринспеннің кезеңі (1987–2006)
Мемлекеттің экономикаға ең аз араласуының жақтаушысы бола жүріп, Алан Гринспен көпшілік алдында сөз сөйлеудің барынша жалтарма мәнерін ұстанды. «Егер менің сөздерім анық естілсе, демек сіз мені дұрыс түсінбедіңіз» — бұл оның ең әйгілі сөзтіркесі.
Ақша-кредит саясаты туралы «өте бұлдыр» жауап беруге Гринспен ашық нарықтағы операциялар жөніндегі комитеттің (FOMC) басқа мүшелеріне де кеңес берді. Бұл инвесторлар ФРЖ басшысының кез келген сөзінен, тіптен ол қайсыбір университетте тікелей экономикаға арналмаған қысқа сөз болса да, ФРЖ-ның келешектегі саясатына тұспалдауды табуға әрекеттенуіне әкелді.
Гринспеннің брифингтері мүлдем құнсыздығы мен ой тұжырымдарының шатасқандығы үшін сынға ұшырады. Бұл кезде ол дәстүрлермен ақталды. FOMC мүшелерінің пікірлерімен, реттеушінің ағымдағы саясатының жоспарларымен және қағидаттарымен бөлісуді қаламау көптеген сарапшылардың 2008-2009-жылдардағы дағдарысқа нақ Алан Гриспеннің кінәлі деп айтуына мүмкіндік берді.
Алайда Гриспеннің инвестициялық қоғамдастықпен өзара әрекеттесу тәсілін тек келеңсіз бағалау қате болар еді. Ол нарықта құбылмалылық толқынын туғызудан қауіптеніп, брифингтерде ашықтықтан қашқақтады. Бірақ ФРЖ әлі күнге дейін сүйенетін кейбір қағидаттар мен тәсілдердің негізін нақ осы Гринспен қалады.
Бен Бернанкенің кезеңі (2006–2014)
Гринспенмен ынтымақтаса жұмыс істеген американдық экономист Федрезерв жүйесінің жұмысын түбегейлі өзгертті.
Бернанке оның инфляция мен мемқарыздың өсуіне әкеп соқтырған «төбеден саулаған» ақша саясаты мен экономиканы өтімділікпен молықтырғаны үшін сын тезіне алынды. Дағдарыспен күресте Бернанке ешқандай жаңалық ойлап тапқан жоқ: мөлшерлемені нөлге дерлік азайтып, кейбір қаржы алпауыттарын талқандаушы банкроттықтан құтқарып қалды.
Сонымен бірге Гринспеннің ізін жалғастырушы жаңашыл болды. Қызметіне кірісе салысымен ол ФРЖ саясаты барынша ашық болуы тиіс деп мәлімдеді. Бернанкенің бастамасымен FOMC 2007 жылдан бастап апта сайын АҚШ экономикасы бойынша талдама жариялап, сонымен бірге проценттік мөлшерлемелердің өзгеруі мен инфляция болжамдарын басып шығаратын болды. Одан бөлек, FOMC мүшелері ақша-кредит саясатына қатысты өз пікірімен бөлісіп, түсініктемелер бере бастады.
Джанет Йелленнің кезеңі (2014–2018)
Йелленнің тұсында FOMC басшыларының сөздері тұрақты ақпарат көзіне айналды, әрі ФРЖ іс-әрекеттерінің мөлдірлігі тарихи жоғары шекке жетті.
Бүгінгі күні комитет түрлі пікірлерді ұстанатын және ұзақтығы небәрі екі минуттық түсініктеме беретін саясаткерлер мен экономистердің жиналысы болып есептеледі. Бірақ, қысқа-нұсқалығына қарамастан, олардың мәлімдемелері баспасөзде жарияланып, әлеуметтік желілерде талқыланады, Уолл-стрит блогерлерімен және сарапшыларымен талданады.
Джером Пауэллдің кезеңі (2018 – қазіргі кез)
Пауэлл экономика бойынша докторлық дәрежесі жоқ ФРЖ-ның алғашқы басшысы болды. Есесіне онда дағдарыс жағдайларында жұмыс істеудің мол тәжірибесі және әріптестерінің пікірінше, төтенше сабырлылығы бар. Бұл Пауэллге Дональд Трамппен бірге және пандемия кезеңінде жұмыс істегенде өте пайдаға асты.
Джером Пауэлл ФРЖ жұмысының ашықтығын арттыру саясатын жалғастырды, сонымен бірге пандемия кезеңінде бейнебрифингтер өткізуді бастады. Федрезерв жүйесі басшысының жоғары жария белсенділігі 2020 жылы бағалы қағаздар нарығына жаңа инвесторлардың үлкен ағынымен тұспа-тұс келді. Олар ФРЖ төрағасын J-Pow деп атап, одан мемуарлардың кейіпкері жасады, акциялар нарығындағы жарысты жарысты қолдағаны үшін алғыс білдірді, ал бұл кезде Уолл-стритте көпшілігі жаңа көпіршікті үрлеуден қауіптенді.
Дейтұрғанмен қор нарығы күйреуден, ал экономика рецессиядан аман қалды. Бұл көбінесе ФРЖ жоспарларын егжей-тегжейлі жариялау мен Пауэллдің рецессияға алғышарт жоқ деп жалпыға түсінікті мәлімдеуінің арқасында мүмкін болды.
Бүгінде америкалық ОБ-нің басшысы экономиканы ақша қаражаттарымен үйіп тастағаны мен инфляцияның екпіндегені себепті қатаң сын жағдайында жұмыс істеуде. Америкалықтар өз тарихында ешқашан негізгі мөлшерлемеге мұншалық сезімтал болған емес, себебі қазір олардың капиталының негізгі бөлігін жылжымайтын мүлік пен бағалы қағаздар құрайды.
Жиірек араласып тұру қажет
АҚШ-та қаржы саласының рөлі едәуір күшейіп, монетарлық биліктің іс-әрекеттері алдыңғы онжылдықтармен салыстырғанда зор ықпалға ие болды, сондықтан ФРЖ төрағаларының қоғаммен кері байланысының маңызы тек арта беретін болады.