Табысты жастар
Интернет желісі кәсіпкерлердің миллиардтарға қол жеткізуін қалай жылдамдатты
Соңғы он жылдықта жастардың табыс табу тарихы қоғамдық санада инновациялармен келген мүкіндіктермен тығыз байланысты. Кәсіпкерлер, әсіресе жастар технология, әлеуметтік медиа, қаржы және ойын-сауық индустриясы сияқты салаларда өздерін танытып, тамаша қаржылық нәтижелерге қол жеткізуде. Олардың үлгісі байлық пен даму, өркендеу жолын таңдаған миллиондаған адамдарды шабыттандырады.
Жас миллионерлер мен миллиардерлер саны туралы нақты және сенімді деректер жоқ, сондықтан бұл құбылыстың толық көрінісін елестету мүмкін емес. Сонымен қатар, БАҚ инфлюенсерлер мен жаңа буын кәсіпкерлерінің, оның ішінде балалардың қаржылық өсу тарихын үнемі жариялап отырады. Forbes Top Creators 2023 тізіміне $30 млн-ға бағаланған табысы бар 13 жасар Райан Каджи енді. Бұл Райанның рейтингте алғаш рет пайда болуы емес: ол осында 2017 жылы алты жасында дебют жасады. Ол кезде бала $11 млн табыс тапты: ата-анасы оның ойыншықтарға шолуларын түсіріп, роликтерді YouTube-ке жүктеді. Кәдімгі бейнеблог ретінде басталып кеткен нәрсе жеке ойыншықтар желісімен, Amazon Kids Plus-та көпсериялы шоу және тіпті толық метражды фильммен медиаимперияға айналды.
Көне мектеп
ХХІ ғасырдың басында әлемнің ең бай адамдары бұл мәртебеге көбінесе өнеркәсіп, жылжымайтын мүлік немесе қаржы сияқты салаларда жұмыс істей отырып қол жеткізген, ал олардың шыңға жету жолы жылдар бойы созылған. Индустрияландыру дәуірінің магнаттары Джон Рокфеллер мен Эндрю Карнеги мұнай және болат құю индустриясында өз империяларын құрды. Рокфеллер бухгалтердің көмекшісі ретінде бастады және мұнай өңдеу зауытына инвестиция салды. Кейіннен 1870 жылы Рокфеллер 30 жаста болғанда Standard Oil компаниясын құрды. 20 жылдан кейін компанияның нарықтағы үстем жағдайы АҚШ үкіметін ел тарихындағы алғашқы монополияға қарсы заң — Шерман актісін қабылдауға мәжбүрледі. Карнеги жастық шағында Pennsylvania Railroad темір жол компаниясында жұмыс істеді, және Эндрю 30 жасында металлургияға инвестиция сала бастаған кезде онымен байланыс пайда болды. Бизнестің екі титанында да капиталдың жинақталуы стратегиялық инвестицияларға, сондай-ақ қосылулар мен бірігулерге байланысты болды.
Интернет заманы
2000 жылдары интернет-технологиялар мен цифрлық медианың жылдам дамуы басталды, бұл көп жағдайда байлыққа апаратын жолды жеңілдетті әрі жылдамдатты. Көптеген жас миллионерлер мен миллиардерлер сандық кеңістіктегі технологиялық стартаптарға немесе компанияларға қаржы салды.
Ең жарқын мысалдардың бірі — Марк Цукерберг. Ол Гарвард университетінің жатақханасында достарымен Facebook-ты ойлап тапқан кезде 19 жаста еді. 23 жасында (2008 жылы) Марк Forbes миллиардерлерінің тізіміне енді. Facebook 2012 жылы $104 млрд бастапқы бағасы бар жария компания болды, General Motors және Visa-дан кейін ең ауқымды IPO тізімінде үшінші орынды иеленді. Бүгінде, Statista мәліметтері бойынша, Facebook-та 3 млрд-тан астам пайдаланушы бар, Meta-ның нарықтық капиталдануы $1,3 трлн-нан асады, ал Forbes Цукербергтің байлығын $180 млрд деп бағалайды.
Snapchat-тің тең құрылтайшысы Эван Шпигель 25 жасында миллиардер болды. Оның сол кездегі жағдайы $2 млрд-тан асты Snapchat 2011 жылы Шпигель мен оның Стэнфорд бойынша сыныптастары Бобби Мерфи мен Регги Браунның оқу жобасы ретінде пайда болды. Жоғалып бара жатқан хабарламалары бар қосымшаның бірегей тұжырымдамасы жастардың көңілінен шығып, оны ірі әлеуметтік тұғырнамаға айналдырды. Statista бағалауы бойынша, 2024 жылдың екінші тоқсанында Snapchat-та 432 млн белсенді күнделікті пайдаланушылар болды. Компания табысы 2023 жылы $4,6 млрд құрады, алайда сервис әлі пайда әкелмейді.
Ерте табыстың тағы бір мысалы — Ethereum cryptocurrency және программистерге блокчейн негізінде қосымшалар жасауға мүмкіндік беретін платформасын жасаушы Виталик Бутериннің тарихы болып табылады. Осы технологияның дамуына қосқан үлесі 19 жасында талантты АТ маманға миллиондаған доллар табыс әкелді.
Жас кәсіпкер жасаған өнім жоғары технологиялар саласына жатпаса да, оған өсу үшін жағдаймен қамтамасыз етті. Мысалы, Кайли Дженнер өзінің әлеуметтік желілердегі үлкен аудиториясын (тек Instagram -да оған 400 миллионға жуық адам жазылған) Kylie Cosmetics желісіне кіретін косметикасын тікелей сату үшін пайдаланған. Бұл Кайлиге 21 жасында миллиардтаған қаржы табуға мүмкіндік берді.
Байлыққа заманауи қадам
Бүгінгі таңда жас байлардың көпшілігі —технологиялар, стартаптар, әлеуметтік медиа және электрондық коммерция саласы арқылы баюда.
YouTube, Instagram және TikTok жасөспірімдер мен жастарға миллиондаған жазылушылар үшін контент жасауға мүмкіндік берді. Би бейнелері, өнімдерге шолулар немесе комедиялық скетч болсын, оларды серіктестік бағдарламалар, жарнама және демеушілік келісімшарттар арқылы монеталауға болады. Мысалы, Чарли Д'Амелио 16 жасында TikTok-тағы би бейнесінің арқасында танымал болды. Қазір оның 155 миллионнан астам жазылушысы бар. 2022 жылы Д'Амелио Forbes-тың ең бай тиктокерлерінің тізімін басқарды, Hollister-мен бірге жасалған киімдерді сатудан, Hulu платформасындағы шоудан және Morphe және Dunkin' Donuts-пен жасалған келісімшарттардан $17,5 млн табыс тапты. 2023 жылы ол осындай кіріс бағасымен Forbes Top Creators тізіміне енді.
Жастар арасында табыстың тағы бір танымал тәсілі — қолдан жасалған бұйымдардан бастап, бүкіл әлем бойынша Etsy, eBay және Amazon арқылы сандық өнімдерге дейін тауарларды жасау және сату. 2012 жылы Gymshark компаниясын құрған Бен Фрэнсистің табыстылық тарихы қызықты. Әлеуметтік желілер және басқа да онлайн платформалар арқылы спорттық киімдерді сатудан бастап, ол уақыт өте келе Gymshark-ты жаһандық брендке айналдырды. Forbes мәліметінше, 2020 жылға қарай компанияны $1 млрд-тан астам бағалады, ал оның түсімі 2023 фискалдық жылы £556 млн. құрады.
Бағдарламалау құралдарының қолжетімділігі де байлық әлеміне есік ашады. Мысалы, Ник Д'Алоисио жаңалықтар жазбаларының қысқаша мазмұнын шығаратын Summly қосымшасын әзірлеп, оны Yahoo компаниясына небәрі 17 жасында $30 млн-ға сатты.
Технологиялар жас кәсіпкерлердің алдында ең аз бастапқы инвестициялармен табысты бизнес құру үшін жаңа мүмкіндіктер аша отырып, қарқынды дамуын жалғастыруда. Мысалы, жасанды интеллект, PWC бағалауы бойынша, 2030 жылға қарай жаһандық экономикаға $15,7 трлн дейін әкелуі мүмкін. Бұл Қытай мен Үндістанның ЖІӨ-нің жиынтық көлемінен артық.
Негізгі параметрлер
Цифрлық дәуірге табысты аяқ басу үшін инновациялық идеялар мен техникалық дағдыларды қаржылық сауаттылықпен ұштастыру, капиталды басқару негіздерін, инвестициялау және бизнес жүргізу қағидаттарын түсіну қажет. Бұл білім табысты тиімді пайдалануға ғана емес, өз ісін дамыту стратегиясын қалыптастыруға да көмектеседі.
Адамдардың қаржымен сауатты қарым-қатынас жасамағандығынан, қаражатын жоғалтқан мысалдар көп. Әлемге әйгілі боксшы Майк Тайсонның тарихын еске түсірсек жеткілікті. Өзінің боксерлік карьерасында $400 млн астам табыс тапқан ол 2003 жылы тым көп қаржы жұмсап, біліксіз кеңесшілердің қызметіне байланысты банкротқа ұшырады. Тіпті елеулі кірістер де, егер оларды дұрыс пайдаланбаса, тез жойылуы мүмкін.
