Historične zapisy razkazyvajut o tom, kako ljudi sut prěžili Maly Lednikovy Period.

500-lětne zapisy dokumentujut poplavy, glad i smrti v Transiljvaniji XVI stolětja.

9 denj tretjego měsěca, prěklad članka Alex Viveros za ScienceNews.org

“Dragoj dnevnik, dnes bylo velmi mrazno…” Ako li někto by napisal to v jih žurnalu dnes, to izgledalo by kako dost neškodlivy redok, može byti nikto nikogda by jego i ne pročital. Ale čto ako li, črěz 500 lět studiovateli izkoristali by tutoj zapis ob pogodě/vrěmeni aby odpovědati na klimatične zagadky?

Studiovateli, obračajuči se k prošlomu imenno tako sut i postupili, pročesyvajuči črěz dnevniky i druge stare dokumenty aby rekonstruovati klimat Transiljvaniji XVI stolětja, česti modernoj Rumuniji. To, čto oni sut odkryli, daje prědstavu o tom, kako period pohladženja, imenujemy Malym Lednikovym Periodom, je mogl povlivati na ljudov v regionu. Ob tutom soobčaje komanda studiovatelev v Frontiers in Climate.

Prědšedši studiovanja pylka, osadkov i drugyh materialov sut koristali se za rekonstrukciju minulyh izměn klimata. Ale “jesmo htěli susrědotočiti se na tom, kako ljudi sut odčuvali klimat” - govori Tudor Kasiora, klimatolog iz Oradejeskogo Universiteta v Rumuniji.

Maly Lednikovy Period byl klimatičnym dejanjem, trajavšem několiko stolětij i privedšim k hladnym temperaturam od XIV do srědiny XIX stolětja. Několiko studiovanij sut odslědili poslědstva togo javjenja v Zapadnoj Evropě, ale studiovateli sut soočili se s težkostjami pri sboru informaciji ob tutom dejanju v Iztočnoj Evropě.

Vslěd togo, širota zapisov, ktore sut vedli se ljudmi, živšimi v Transiljvaniji v XVI stolětju je podala možlivost za studiovanje. Kasiora i jego kolegi sut pročesali dnevniky, hroniky i druge zapisy s 1500-h lět, iskavši podkazky ob městnom klimatu.

Dokumenty byli napisane od ruky na različnyh jezykah, vklučajuči madjarsky, turečsky i latinsky. Iskanje po ključnym slovam kakoby “žarka pogoda/vrěme” ne bylo dobrym variantom, zato komanda je odkryla za sebe, že ljudi često sut pisali ob pogodě/vrěmeni na raznu maněru. Napriklad, zapiska, opisyvajuča posledstva silnyh doždev v času vojennoj obsady grada, je glasila: “Velika rěka je protěkala črěz grad, ktora je razlivala se každy denj i ne dozvoljala projdti daže v tečenju několikyh časin”. Studiovateljam bylo potrěbno čitati cěly dokumenty, ako li v njih je sodrživali se rědke spominanja ob pogodě/vrěmeni.

Dokumenty izobražajut izgled Transiljvaniji XVI stolětja, ktora byla izznačena žarom i silnoju sušeju v prvoj polovině stolětja, vslěd ktorym je prišel period povyšenoj kolikosti osadkov. Studiovateli takože sut odkryli jarke pismene svědočstva, ktore pokazyvajut, kako klimat je mogl povlivati na ljudov, pričinjajuči take neščestja kako glad, saranču i hvoroby.

Jedin iz dokumentov opisyvaje glad lětom 1534 roka, porodženy silnoju sušeju. Ljudi sut “utračali jih razum od glada”, napajali se travami, koroju drěves i mrtvečinoju. Skeletovane trupy sut opisyvali se imajučimi ostatky trav v jih ustah.

Teplo vrěme, observovano za vse stolětje, je dopustilo komandě prědpoložiti, že Maly Lednikovy Period v regionu je mogl nastupiti pozdněje v sravnjenju s Zapadnoju Evropoju

Pomimo zabezpečenja lěpšego razumenja togo, kako Maly Lednikovy Period mogl by povlivati na ljudov v prošlom, studiovanja, podobne studiovanjam Kasiory, mogut prědskazati, kako ekstremalny javjenja mogut povlivati na ljudij, natolkših se na izměny klimata v budučnosti.

“Prědstavite sobě, čto bude ako li podobne dějanja stanut se v klimatu, ltory už v srědnjem na dva stupnja Celjsija teplěje” - govori Ulrih Feljše, klimatolog iz Universitetu Graca v Avstriji, ktory ne je učestvoval v studiovanju. “Tuty studiovanja prošlogo klimata osoblivo važne za razumenjem izměnlivosti klimata i ekstremalnyh javjenjev, aby lěpše razumeti, čto može slučiti se v budučnosti.”