Имтиёзлар қанчалик адолатли тақсимланади?

Сир эмас, авваллари олий таълим олиш борасида олис туман ва қишлоқлардаги аксарият хотин-қизларнинг ор­зулари сароблигича қолиб кетарди. Бунга моддий етиш­мовчилик ёки оиладаги муҳит қайсидир маънода таъсир кўрсатарди. Шу сабаб қанчадан-қанча илмга ташна ва қобилиятли қизлар оила ташвиши билан ўралашиб қолди. Жорий йилда эса ана шундай нозик хилқат вакиллари учун яна бир имконият эшик­лари очилди. Улар учун ОТМга алоҳида имтиёз белгилаб берилди.

Хўш, хотин-қизлар имтиёз­ли асосда олий ўқув юртларига қандай тартибда қабул қилинади? Имтиёзлар кимлар учун белги­ланган? Улар қанчалик адолатли тақсимланади? Айни саволларга жавоб топиш мақсадида Маҳал­ла ва оилани қўллаб-қувватлаш вазирлиги бошқарма бошлиғи Дилшода МИРЗАЖОНОВАга му­рожаат қилдик.

Кимларга тавсиянома берилади?

— Вазирлар Маҳкамасининг тегишли қарори билан «Олий таълим муассасаларига қўшимча давлат гранти асосидаги қабул кўрсаткичлари доира­сида хотин-қизларга танловда иштирок этиш учун тавсиянома бериш ва уларни ўқишга қабул қилишни ташкил этиш тартиби тўғрисида»ги Низом тасдиқланди, — дейди Д.Мирзажонова. — Унга кўра, олий таълим муассасаларининг бака­лавриатига хотин-қизлар учун қўшимча тўрт фоизли давлат гранти ажратилди. Талабаликка Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш вазирлигининг белгилан­ган шаклдаги тавсиянома­ларига эга бўлган абиту­риентлар тест синовлари натижаларига кўра қабул қилинади. Алоҳида таъкид­лаш керакки, ушбу имтиёз амалдаги грант ўринла­рига таъсир ўтказмайди. Яъни бу хотин-қизлар учун жорий йилда ажратилган алоҳида имтиёз ҳисобланади.

Олий маълумот олиш иста­гида бўлган иқтидорли хотин- қизларнинг танловда иштирок этиши учун тавсиянома бериш мезонлари белгиланди. Унга кўра, тавсияномалар кам таъминланган оиладан чиққан, тўлиқсиз оилада тарбияланаётган, яъни ота ёки онаси вафот этган хотин-қизлар, 14 ёшгача бўлган икки ва ундан ортиқ фарзандларни тарбиялаёт­ган, бошқа қариндошларидан ало­ҳида яшаётган ёлғиз аёл(эркак)- ларнинг қизлари, шахсий уй-жойга эга бўлмаган, ижарада яшаётган оилалар, ота-оналардан бири ёки ҳар иккиси ишсиз бўлган ва иш қидирувчи шахс сифатида ҳисоб­да турган, ногиронлиги бўлган фарзанди бор оилалардан чиққан хотин-қизларга берилади.

Бундан ташқари, мазкур рўйхат­га олий маълумотли хотин-қизлар билан қамраб олиш даражаси республиканинг ўртача кўрсат­кичларидан икки ёки ундан ортиқ маротаба паст бўлган туманлар, шунингдек, олис ва бориш қийин ҳудудларда яшовчи оилалардаги қиз фарзандлар (уларни ўз ҳуду­дида 3 йил ишлаш шарти билан) киритилган.

Қандай ҳужжатлар керак?

Тавсияномага талабгор томо­нидан Маҳалла ва оилани қўллаб- қувватлаш вазири номига ариза, белгиланган мезонлардан бирини тасдиқловчи ҳужжат (иловаси билан), маълумотнома-объективка, умумий ўрта таълим ёки ўрта мах­сус, касб-ҳунар таълими муассаса­сидан маълумотнома, паспорт ёки туғилганлик ҳақидаги гувоҳнома нусхалари тақдим этилиши керак.

Юқорида келтирилган мезонлар асосида талабгор хотин-қизлар­нинг ҳужжатларини қабул қилиш туман (шаҳар) маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш бўлимларида тузилган ишчи гуруҳлари томо­нидан амалга оширилади. Ишчи гуруҳлар томонидан ҳужжатлар 24 июндан 10 июлга қадар қабул қилиниши режалаштирилган. Ҳужжатлар батафсил кўриб чи­қилганидан сўнг ишчи гуруҳнинг хулосаси асосида ўқишга тавсия этилган хотин-қизларнинг рўйхати тасдиқланади.

Туман, шаҳар ишчи гу­руҳлари таркибига иқтисо­дий тараққиёт ва камбағал­ликни қисқартириш бўли­ми, молия бўлими, ички ишлар бўлими, тиббиёт бирлашмаси, халқ таълими бўлими, мактабгача таъ­лим бўлими бошлиқлари, Ёшлар иттифоқи туман, шаҳар кенгаши раиси ки­ритилади.

Тавсиянома олий маълу­мот олиш истагида бўлган хотин-қизларга 3 йилдан кўп бўлмаган муддатга берилади. Тавсиянома ажратилган қўшимча тўрт фоизли давлат гранти асосидаги қабул кўрсат­кичлари доирасида абиту­риент сифатида рўйхатдан ўтишида танлаган биринчи таълим йўналиши бўйича тан­ловда иштирок этиш ҳуқуқини беради, иккинчи ва ундан кейинги олий таълим олиш учун танловда иштирок этишга нисбатан татбиқ этилмайди.

Коррупцияга йўл қўйилмайдими?

Жорий йилнинг 15 июлидан 20 июлига қадар вақт оралиғида барча тавсияномалар вазирлик томонидан йиғилиб, Давлат тест марказининг абитуриентлар ба­засига киритилади. Давлат комис­сиясининг 2020-2021 ўқув йили учун хотин-қизларга ажратилган тўрт фоизли қўшимча давлат гран­тига республика бўйича жами 940 та жой ажратилган.

Тан олиш керак, ушбу имтиёз эълон қилинганидан кейин аҳоли ўртасида турли фикрлар пайдо бўлди. «Бу яна таниш-билишчилик ёки коррупцияни келтириб чиқар­майдими?», «Танлов қай даражада адолатли ўтади?» деган саволлар ўртага ташланди.

Алоҳида таъкидлашни истар­дикки, ушбу жараён билан боғлиқ коррупциянинг олдини олиш учун ҳудудларда махсус ишчи гуруҳлари ташкил этилган. Ҳар бир тақдим этилган ҳужжатнинг тўғри ёки нотўғрилиги учун жавобгарлик кўзда тутилган. Берилаётган тав­сияномалар ишчи гуруҳи баённо­маси орқали тасдиқланади, демак, гуруҳ аъзоларининг ҳар бири ушбу ҳужжат учун жавобгар саналади.

Шунингдек, тавсия этилган номзодларни танлашда туман (ша­ҳар) ишчи гуруҳлари томонидан очиқлик, ошкоралик, адолат ва шаффофлик тамойилларига қатъ­ий риоя этилишига Қорақалпо­ғистон Республикаси Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш вазири, вилоятлар ва Тошкент шаҳар бош­қармалари бошлиқлари, уларнинг хотин-қизларнинг ижтимоий-сиё­сий фаоллигини ошириш бўйича биринчи ўринбосарлари ҳамда хавфсиз маҳалла фаолиятини таш­кил этиш ва мувофиқлаштириш бўйича ўринбосарлари шахсан жа­вобгар экани белгилаб қўйилган.

«Mahalla» мухбири

Нилуфар ЮНУСОВА ёзиб олди.