Joan Roulingning “Garri Potter” asarlari haqida
Har doimgidek trendda koronavirus. Keling bugun biroz chalg'iymiz va Joan Roulingning Garri Potter asarlari haqida gaplashamiz.
Asar haqida
Garri Potter asarlari 7 qismdan iborat bo'lib ilk asar 1997 yilda yozilgan va "Garri Potter va Faylasuflar toshi" deb nomlangan. 7-asar 2007-yilda chop etilgan va "Garri Potter va Ajal tuhfalari" deb nomlangan. Keyin esa bu asarlarga filmlar ishlangan. Hozirda ko'pchilik bu filmlarni sevib tomosha qilishadi. 2016-yilga kelib esa Joan Rouling Garri Potter seriyasidagi 8-asar Garri Potter va la'natlangan bolalar asarini yozadi. Bu asar pyesa shaklida yozilgan bo'lib hali ekranlashtirilmagan.
Joan Ketlin Rouling
Har bir odam o'z hayot yo'liga ega bo'lganidek Garri Potter asarlarining yaratuvchisi Joan Rouling ham o'z hayot yo'liga ega. 1965-yilda tug'ilgan Joanna ko'p qiyinchiliklarga duch keladi. Eri tashlab ketadi, qizi bilan yolg'iz, ishsiz qoladi. Keyin esa Garri Potterning birinchi qismini yozib tugatgach uni nashriyotlarga olib boradi. Lekin uni chop etishmaydi. Anchadan keyin esa Bloomsbury nashriyoti asarni chop etadi. Garri Potter asarlari butun dunyoda eng tez sotiladigan asarlar qatoriga kiradi. Keyin esa Joan Rouling katta shuhratga erishadi va Forbes tomonidan 2004-yilda kitob yozish orqali miliarder bo'lgan birinchi inson sifatida tan olinadi. Joan Rouling hozirda ssenariylar yozadi va filmlarga prodyuserlik qiladi.
Asar syujeti
Asarlar 7 ta bo'lganligi uchun syujet qismi cho'zilib ketishi mumkin. Shuning uchun qisqartirib umumiy qilib yozaman. Asar Sehrgarlik olamidagi katta voqea bilan boshlanadi ya'ni yovuz lord 1 yoshli Garri Potterga o'lirish qarg'ishini yuboradi. Lekin o'zi vafot etadi. Garrining ota onasi vafot etadi va uni sehrgar bo'lmagan "magllar" holasi va amakisi boqib oladi. Keyin esa oradan yillar o'tgach Garri 11 yoshga kirish arafasida sehrgarlik maktabidan xatlar kela boshlaydi. Lekin Garrining xolasi va amakisi bu xatlarni Garriga o'qitishmaydi. Garri 11 yoshga to'lgan kuni sehrgarlik maktabi Hogvartsning qorovuli Garriga Hogvartsga eltuvchi poyezd uchun chipta tashlab ketadi. Garri yo'lda Ron Uizli bilan tanishadi. Maktabning ilk haftalarida esa Germiona Greynjer bilan va ular do'stga aylanishadi. Maktabning ilk yilida. Garri va do'stlari sehrgarlar toshini saqlab qolishadi. Ikkinchi yili esa Hogvartsda sirli hona ochiladi va bunga Garrini aloqador deb hisoblashadi. Garri esa do'stlari bilan sirli honani topib u yerdan Jinni (ronning singlisi) ni qutqarib Tom Redl kundaligini yo'q qilib Basiliskni o'ldiradi. Uchinchi yili Hogvartsni dementorlar qurshab olib qoriqlashadi. Aytishlaricha sehrgarlar qamoqhonasi "azkaban"dan yovuz qotil Sirius Bleyk qochib ketgan va Garrini o'ldirmoqchi. Aslida esa u Garrining cho'qintirgan otasi va Garrini emas do'stlariga hiyonat qilgan Piter Petigryuni o'ldirmoqchi. To'rtinchi yili jonajon Hogvartsimizda uch sehrgar musobaqasi o'tkaziladi va unda faqat 17 yosh va undan kattalar ishtirok eta oladi va bir maktabdan bir o'quvchi qatnashadi. Kim qatnashishini esa otashli jom aniqlaydi. Har bir maktabning eng yaxshi oquvchilari va kutilmaganda Garti Potterning ismi chiqariladi va Garri o'yinda qatnashadi. 3 ta musobaqa natijalari va ohirgi o'yindagi natija bilan Garri Potter va Sedrik Diggori g'olib chiqishadi. Lekin kutilmaganda kubok ularni yovuz lord Voldemortning malaklari oldiga olib ketadi. U yerda Voldemort qayta tiriladi. Sedrik vafot etadi Garri esa qochib qutuladi. Sehrgarlik vaziri Voldemort qayta tirilganini rad etadi. Beshinchi yili sehrgarlik vazirligi Hogvarts ishlariga aralasha boshlaydi. Vazirlikda ishlovchi Dolores Ambrij din maktabga ustoz bo'lib keladi keyin esa direktor lavozimiga ko'tariladi. Yil so'ngida esa Garri va do'stlari Londonga uchib ketadi chunki Garri sehrgarlik vazirligida Sirius Bleykni Voldemort tutib qiynayotganini o'z miyasida ko'radi. Lekin Voldemort Garrini aldagan bo'lib chiqadi va Garrini qo'lga tushiradi lekin shu payt sehrgarlik olamidagi tengsiz sehrgar deb hisoblanuvchi Hogvarts direktori Albus Dambldor kelib Garrini qutqarib olib ketadi Sirius Bleyk esa jangda halok bo'ladi. Vazirlik nihoyat Voldemort tirik ekanliginitan oladi. Oltinchi yili Garri maktabdan bir shag'zodaning kitobini topib oladi va undan ko'plab sehrlarni o'rgana boshlaydi. Garri Dambldor bilan birgalikda Garrining miyasidagi "Voldemort bilan aloqa" ga qarshi kurashishadi. Yil so'ngida esa Severus Sneyp tomonidan Dambldor o'ldiriladi. Yettinchi yilda Garri va do'stlari maktabga qaytishmaydi va Voldemortning jontumorlarini izlashib Voldemortga qarshi kurashishadi. Jontumorlarni yig'ish davomida Garri va do'stlarining boshidan g'aroyib voqealar o'tadi.
Tahlil
Joan Rouling juda katta bir olam kashf qilgan, yaratgan desak ham bo'laveradi. Bu olamda boyqushlar xat tashishadi. Bu olamning o'zining maktabi, o'zining vazirligi, o'zining buyuk insonlari va albatta o'zining yovuzlari mavjud. Asar boshlanishi bilan sizni o'z ichiga qamrab oladi. Har bir bobni o'qish davomida siz bu olamga shunchalik bog'lanib qolasizki voqealar rivojidan hayratlanasiz va bora-bora bu olam ta'siridan chiqa olmaysiz. 1-kitobdagi voqealarning 7-kitobdagi voqealarga ham aloqadir bo'lgani sizni hayratlantirmaydi. Chunki u vaqtda siz buni o'ylashga vaqtingiz ham bo'lmaydi. Siz voqeilikdan bahra olayotgan bo'lasiz. Bu asarda hamma narsa bor do'stlik, sevgi-muhabbat, ishonch, xiyonat, oilaga bo'lgan muhabbat va so'ngsiz muhabbat. So'ngsiz muhabbatni biz Severus Sneyp obrazida ko'rishimiz mumkin. U Garrining onasi Lilyni butun umr sevadi. Maktabdagi asosiy dushmanlaridan biri bo'lgan Jeyms Poter bilan turmush qurgandan keyin ham uni sevishda davom etaveradi. Keyinchalik ular o'lganidan so'ng ham Lilyni sevishda davom etib ularning farzandi Garrini himoya qilib yuradi. Buni Sverusning patronusi(ohu)dan ham bilsak bo'ladi. Asarning boshidan to oxirigacha esa Sneyp juda ham yomon va hali hamon yovuz lordga ishlayotgan odam sifatida ko'rsatiladi. Vaholanki asar so'ngida bildikki u Dambldorga hizmat qilayotgan bo'lgan. Uning so'ngi so'zlarini ham so'ngsiz muhabbat ramzi desak bo'ladi.
-Ko'zlaring... Xuddi onangni ko'zlari...
Asardagi yana bir muhabbat timsoli bu Lily Potterning o'g'li Garriga bo'lgan muhabbatidur. Rutubatli tunlarning birida Lord Voldemort Garri va ota onasini topib ularni o'ldirish uchun kelgan paytda Lilyning muhabbati Garrini qamrab oladi va Garriga o'ldirish qarg'ishini yuborgan yovuz lordning o'zi vafot etadi. Bu muhabbat Garri to 17 yoshga tolguncha tark etmaydi va Garri shu yoshga kirguncha unga Voldemort hujum qila olmaydi. Birinchi asarda shunday deyiladi.
-Biror-bir kishining senga bo'lgan muhabbati o'ta kuchli bo'lsa, u, vafotidan so'ng ham, o'z muhabbati ila seni himoya qilib boradi. Sening jamiki vujudingga onangning muhabbati singib ketgan. Shu bois ham o'z jon-u, tanini Voldemort bilan baham ko'rib, yuragi nafrat, hasrat va g'azabga to'lib-toshgan Belka senga qo'l tekkiza olmadi. Muhabbat kabi go'zal narsaga qo'l ko'tarish, uning uchun, tom ma'noda, o'lim bilan barobar bo'lib qoldi.
Asardagi do'stlik timosli esa bu albatta bizning oltin uchligimiz Garri, Ron va Germionadir. Uchinchi kitobda Ron va Germiona aytishib qolishganda Garri ularni yupatadi. To'rtinchi kitobda Garri va Ron urushib qolishganida Germiona ularga mehribonlik qiladi. Bu uchlik shu darajada do'stlashib ketishadi-ki bir-birisiz bu darajaga yetisha olmaydi. Bir-birining kamchiliklarini to'ldirib ajralmas do'stlarga aylanishadi. Lekin 7-kitobga kelib do'stlikka katta putur yetadi. Tashqi ta'sirlarga ko'ra Ron Garri va Germiondan arazlab ularni tark etadi. Ronni sevadigan Germiona esa bundan a'zob chekadi. Garri va Germiona o'rmonda jon saqlashayotgan payt Germiona shu yerda qolishni va birga do'stlar bo'lib qarishni Garriga taklif qiladi. Shu o'rinda bir bloggerdan iqtibos.
"Insoniyatni o'ylamay, o'z baxtini o'ylagani-da, yonsa yonib ketmaydimi o'sha Hogvarts deb qolgani-da edi, manimcha asar shu yerda zo'r tugar edi. Man uchun asar shu o'rmonda tugagan. Ikki do'st sevgani bilan emas, bir-biri bilan hayot kechirsin deb hisoblaganman...
Man uchun asar shu yerda tugagan..."
Menimcha esa asarning bu yerida yakunlanishi Ron uchun va Garri uchun jon qurbon qilgan necha-necha odamlar uchun adolatsizlik bo'lar edi.
XULOSA
Bu asarning filmlari bor va men shunchaki filmlarini ko'rib qo'ya qolaman degan kitobxon hayotidagi eng katta hatolardan biriga yo'l qo'ygan bo'ladi. Bu dunyodan siqilib ketgan, o'z- o'ziga sig'may ketayotgan insonlar uchun tavsiya etiladi. Bu asardan nima olishimiz mumkin? Biz bu asarda Haqiqiy muhabbat, ishonch, do'stlik, mehr kabi tuyg'ular qanday bo'lishini bilib olamiz. Real hayotdan anchagina uzoqlashishingiz aniq. Lekin bu yerda maqsad sehrni targ'ib qilish emas. Asarda ham ko'p bora "sehrdan ham ustunroq narsalar bor" deb aytib o'tiladi. Tahlil so'ngida albatta bu asarlarni o'qib chiqishingizni so'rab qolaman.
Xushmamatov Azimbek