Mark Tven

(1835 - 1910)
 

Jahon adabiyoti tarixida sarguzasht-detektiv asarlar yaratgan ulkan adib Mark Tven (Samyuel Klemens) 1835 yilda AQShning Missuri shtatiga qarashli Florid qishlog‘ida xizmatchi oilasida tugaddi. Otasi dastlab sudda keyin tijorat ishlarida faoliyat ko‘rsatgan, lekin «biri ikki bo‘lmagan» odamlardan edi. Og‘ir turmush sharoiti tufayli Samyuel 12 yoshida maktabni tark etib, tirikchilik qilishga kirishadn, harf teruvchi, Missisipi daryosida darg‘alik (lotsmanlik) qiladi, oltin va kumush konlarida ishlaydi, muxbir bo‘lnb G’arbiy Yevropada buladi. «Mark Tven» taxallusining ma’nosi «Bexavotir suv» demakdir. Adib jahondagi million-million kishilarninng sevimli yozuvchilaridan biriga aylandi, og‘ir, murakkab sharoitlarda ham o‘zini tuta bigadigan, uddaburon bolalarning obrazlarini yarata oldi.

Tven oʻspirinlik va yigitlik yillarida darbadarlikda kun kechirgan, turli kasblar bilan shugʻullanib, tirikchilik oʻtkazgan, keyinchalik gaz. tahririyatlarida ishlagan. Folklor syujeti asosida yozilgan „Kalaverasdan chiqqan mashhur sakrovchi qurbaqa“ asari (1865)da soddadil amerikaliklarning hazil-mutoyibasi va hayoti tasvirlangan. 1867 yilda Yevropa va Falastin boʻylab sayohat qilgan. „Chet ellardagi soddadil kishilar“ (1869) yumoristik ocherklar, „Toblanganlar“ (1872) ocherklar kitoblariga kirgan asarlar ana shu sayohatlar taassurotlari asosida maydonga kelgan. „Zarhal asr“ (1873, Ch. Uorner bilan hamkorlikda) romani moliyaviysiyosiy korrupsiya haqida, „Yaltiroq asr“ (1874) satirik romanida esa jamiyat illatlari hajv etiladi. Yumoristik va satirik yoʻsinda yozilgan „Eski va yangi hikoyalar“ (1875), „Tennesidagi jurnalistika“ (1869), „Meni gubernatorlikka qanday saylashgani“ (1870), „Qishloq xoʻjaligi gazetasiga qanday muharrirlik qildim“ (1870) singari toʻplamlariga kirgan asarlarida Amerika xayotining turli qirralari tasvirlangan.
„Geklberri Finning boshidan kechirganlari“ (1884) romanida amerikacha xdyotning yetuk ijtimoiy tanqidi, muruvvat va iltifotning manfaatparastlik va shafqatsizlik bilan yonmayon mavjudligi koʻzga tashlansa, „Qirol Artur saroyidagi konnektikutlik yankilar“ (1889) qissasida ijtimoiy qaramaqarshilik dunyosi krralanadi. „Missisipidagi eski davrlar“ (1875), „Missisipidagi hayot“ (1883) kitoblari, „Shahzoda va gado“ (1882), „Ovsar Uilson“ (1894), „Tom Soyer chet elda“ (1894), „Tom Soyer — josus“ (1897), „Sirli notanish odam“ (1916) kabi roman va qissalar muallifi.

Asarlari: «Missisipidagi hayot», «Chet ellardagi sodda odamlar», «Tom Soyer», «Geklberri Finn», «Toblanganlir», «Tom Soyer va Geklberri Finning boshdan kechirganliri», «Gom Soyerning yangi sarguzashtlari», «Ovsar Vilson» qissasi, «Yanki va qirol Artur» romani (1889) va boshq.

''Yosh kitobxon'' kitoblari