MAXSUS PSIXOLOGIK BILIMLAR
Ko‘plab davlatlarda, shu qatorda bizda ham maxsus yoki maxfiy xizmat hamda rezvedka xodimlariga alohida psixologik bilimlar mukammal o‘rgatiladi. Chunki, ular o‘z vazifalarini samarali bajarish uchun, stress va bosim ostida qabul qilingan qarorlarni aniqlik bilan amalga oshirishi lozim. Ushbu maqolada biz maxsus xizmat hamda razvedkachi xodimlarga o‘rgatiladigan maxsus psixologik usullarni ko‘rib chiqamiz. Ushbu usullar har bir xodimning ruhiy holatini boshqarish, vaziyatlarni tahlil qilish va samara bilan harakat qilishiga yordam beradi.
1. Stressni boshqarish usullari
Maxsus xizmat xodimlari ko‘pincha yuqori xavfli vaziyatlarga duch kelishadi. Ushbu vaziyatlarda stressni boshqarish qobiliyati muhim ahamiyatga ega. Xodimlar o‘rgatiladigan asosiy usullar quyidagilardir:
- O‘z-o‘zini tinchlantirish texnikasi: Nafas olish mashqlari, vizualizatsiya va muskulni bo‘shatish kabi texnikalar stressni kamaytirishga yordam beradi. Ushbu usullar xodimlarga stress holatidan tezda chiqishga yordam beradi.
- Fikrlarni boshqarish: Ushbu usullar xodimlarga o‘z his-tuyg‘ularini nazorat qilish va onglilikni oshirishga yordam beradi. Bu ularga qiyin vaziyatlarda o‘zlarini to‘liq boshqarish imkonini beradi.
2. Prioritetni aniqlash va qaror qabul qilish
Maxfiy xizmat xodimlari tez va samarali qaror qabul qilishni o‘rganishlari kerak. Bu jarayonda quyidagi psixologik usullar qo‘llaniladi:
- Kognitiv qayta tuzish: Bu usul xodimlarga o‘z prioritet va nuqtai nazarlarini o‘zgartirishga yordam beradi. Ularning murakkab vaziyatlarda ijobiy va konstruktiv fikrlash qobiliyatini rivojlantiradi.
- Qaror qabul qilish simulyatsiyalari: Treninglarda xodimlar murakkab va xavfli vaziyatlarni simulyatsiya qiladigan ssenariylarda ishtirok etadilar. Bu ularga tez va to‘g‘ri qaror qabul qilishni o‘rganishga yordam beradi.
3. Odamlarni tahlil qilish va manipulyatsiya qilish
Maxfiy xizmat xodimlari o‘z vazifalarida ko‘pincha odamlarning psixologik holatini tahlil qilish va ularni manipulyatsiya qilishga to‘g‘ri keladi. Bu borada ularga quyidagi usullar o‘rgatiladi:
- Tana tili va mikro ifodalarni tahlil qilish: Xodimlar odamlarning tana tili va yuz ifodalarini tahlil qilish orqali ularning his-tuyg‘ularini aniqlashni o‘rganadilar. Bu ularga suhbatdoshlarining haqiqatni yashirish yoki yolg‘on gapirish ehtimolini aniqlashga yordam beradi.
- Rapport o‘rnatish: Xodimlar maqsadli shaxs bilan ishonchli munosabatlarni o‘rnatish usullarini o‘rganadilar. Bu, masalan, teskari muomala usulini (mirroring), aktiv tinglashni va shaxsiy manfaatlarga eʼtibor berishni o‘z ichiga oladi.
4. Yashirin axborotni olish usullari
Maxfiy xizmat xodimlari ko‘pincha maxfiy maʼlumotlarni olish uchun maxsus psixologik usullardan foydalanadilar. Bu usullar quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
- Eʼtiborni chalg‘itish va manipulyatsiya qilish: Bu usulda xodimlar eʼtiborni chalg‘itish va maʼlumot olish maqsadida suhbatdoshning psixologik zaifliklarini ishlatishni o‘rganadilar.
- Perspektivani o‘zgartirish: Xodimlar o‘zlariga kerakli maʼlumotlarni olish uchun suhbatdoshi bilan hamkorlik qilayotganlik tuyg‘usini yaratishga urinishadi. Bu usul orqali ular shaxsni o‘z xohishiga qarshi xulosa chiqarishga majbur qilishi mumkin.
5. Travmani qayta ishlash va tiklanish
Maxsus xizmat va maxfiy xizmat xodimlari o‘zlarining psixologik salomatligini saqlash uchun murakkab vaziyatlar bilan yuzma-yuz kelishadi. Ular uchun quyidagi usullar o‘rgatiladi:
- Travmani qayta ishlash texnikasi: Bu usul travma bilan bog‘liq xotiralarni qayta ishlash va ularni o‘z hayotlarida moslashtirishga yordam beradi.
- O‘z-o‘zini tahlil qilish: Xodimlar o‘zlarining psixologik holatini kuzatish va o‘zlaridagi har qanday salbiy belgilarni o‘z vaqtida aniqlashni o‘rganadilar. Bu ularga tezda yordam izlash imkonini beradi.
Maxsus xizmat va maxfiy xizmat xodimlari uchun psixologik tayyorgarlik muhim ahamiyatga ega. Ushbu usullar ularga yuqori xavfli vaziyatlarda muvaffaqiyatli harakat qilishga, o‘z his-tuyg‘ularini nazorat qilishga va maqsadli shaxslarni tahlil qilishga yordam beradi.
®️ Psixologiya