Shaxs buzilishlarining turlari

DSM-5-TR (Diagnostik va statistik qoʻllanma, 5-nashri) boʻyicha shaxs buzilishlari – bu shaxsning uzoq muddatli, barqaror va odatdagidan sezilarli darajada chetga chiqadigan fikrlash, his qilish va oʻzini tutish shakllari sifatida taʼriflanadi. Ushbu buzilishlar odatda shaxsiy, ijtimoiy va ish hayotida muammolarni keltirib chiqaradi.

DSM-5 boʻyicha shaxs buzilishlari uchta asosiy klasterga (guruhga) boʻlinadi:

A Klaster (Gʻalati yoki oʻziga xos xulq-atvor)

1. Paranoid shaxs buzilishi
• Boshqalarga oʻta ishonchsizlik va shubha bilan qarash.
• Boshqalarning harakatlarini dushmanona yoki tahlikali deb talqin qilish.
2. Shizoid shaxs buzilishi
• Ijtimoiy aloqalarga qiziqmaslik.
• Hissiy jihatdan masofa saqlash.
3. Shizotipal shaxs buzilishi
• Oʻziga xos fikrlash va xulq-atvor (masalan, gʻalati eʼtiqodlar, sehr-joduga mukkasidan ketish, ezoterik rituallarga berilish).
• Ijtimoiy noqulaylik va gʻayritabiiy muloqot.

B Klaster (Dramatik, hissiy yoki oʻzini namoyon qiluvchi xulq-atvor)

1. Antisosial shaxs buzilishi
• Boshqalarning huquq va his-tuygʻularini mensimaslik.
• Manipulyatsiya, aldash, zoʻravonlikka moyillik.
2. Chegaradagi shaxsiyat buzilishi (Borderline Personality Disorder)
• Emotsional beqarorlik, oʻzini qadrsiz sezish.
• Oʻz-oʻziga zarar yetkazish yoki suitsidal xatti-harakatlar.
3. Gisteroid shaxs buzilishi (Histrionic Personality Disorder)
• Diqqat markazida boʻlishga qattiq intilish.
• Hissiyotlarni haddan tashqari namoyish qilish va manipulyatsiya.
4. Narsisistik shaxs buzilishi
• Oʻzboshimchalik, oʻzini yuqori baholash.
• Boshqalarning his-tuygʻulariga befarqlik.

C Klaster (Tashvishli yoki qoʻrquvga asoslangan xulq-atvor)

1. Tashqi koʻrinishga qattiq bogʻliq shaxs buzilishi (Avoidant Personality Disorder)
• Tanqid va rad etilishdan qochish.
• Ijtimoiy holatlardan qoʻrqish.
2. Qaram shaxs buzilishi (Dependent Personality Disorder)
• Haddan tashqari boʻysunuvchanlik va boshqalarga bogʻliq boʻlish.
• Oʻz qarorlarini mustaqil qabul qila olmaslik.
3. Obsesif-kompulsif shaxs buzilishi (Obsessive-Compulsive Personality Disorder)
• Haddan tashqari mukammallik va tartibga eʼtibor qaratish.
• Moslashuvchanlik va moslashuvchan qarorlar qabul qilishda qiyinchilik.

Eslatma: DSM-5-TR boʻyicha shaxs buzilishlarini tashxislash faqat malakali psixolog yoki psixiatr tomonidan amalga oshirilishi kerak. Tashxis qoʻyishda simptomlar shaxsning hayotiga qanday taʼsir qilayotganiga va ta'sir muddatiga alohida eʼtibor beriladi.

®️ Psixologiya

Bizni ushbu kanal @Psixodiagnostika orqali kuzatib boring...