MAFIA
Tarixi
Mafiya Sitsiliyadagi qonunbuzarliklar va davlat hokimiyat tuzilmalarining zaifligi davrida Burbonlar sulolasi va Burbondan keyingi davrda Sitsiliya jamiyatidagi munosabatlarni tartibga soluvchi tuzilma sifatida shakllangan. Biroq, mafiya paydo bo'lishining ijtimoiy-siyosiy shartlari bundan ancha oldin paydo bo'lgan. 1860-yilda Italiya birlashtirilgunga qadar Sitsiliya qariyb ikki asr davomida chet elliklar hukmronligi ostida edi. Sitsiliyaliklarning ekspluatatsiyasi va qatag'onlari mahalliy aholi orasida badavlat notanishlarni talon-taroj qilgan tarqoq bandit guruhlari paydo bo'la boshlaganiga olib keldi. Bu guruhlar ko'pincha o'ljani o'z qishloqdoshlari bilan bo'lishdi, buning javobiga esa ularning yordamiga sazovor bo'ldi. Asta-sekin mahalliy aholi orasida qaroqchilarga nisbatan toqatli munosabat kuchaydi. Ko'pincha jinoiy to'dalar kambag'al dehqonlarga kreditlar berishdi, savdogarlar o'rtasidagi nizolarni hal qilishdi va boshqa ishlarni amalga oshirdi. Shunday qilib, kelajakda mafiyaning paydo bo'lishi uchun ijtimoiy asos shakllandi. Mafiyaning keyingi rivojlanishi sitrus mevalarni yetishtirish va sotish bilan bog'liq biznesning gullash davrida sodir bo'ldi.
19-asr oxiri va 20-asr boshlarida sitsiliyaliklar, birinchi navbatda, iqtisodiy sabablarga ko'ra, Amerika Qo'shma Shtatlariga ommaviy ravishda ko'chib o'tishdi va u yerda mafiyaning ijtimoiy va jinoiy tuzilma sifatida an'analarini Amerika jamiyatiga muvaffaqiyatli o'tkazdilar. Fashizm davrida mahalliy hokimiyat organlari mafiyaga qarshi kurashda ayniqsa faol bo'ldi, bu ko'plab mafiozlarning AQSh va boshqa mamlakatlarga ko'chib ketishi uchun qo'shimcha sabab bo'ldi.
Mafiya klanlari a'zolariga jiddiy zarba 1992-1993 yillarda Milan prokurori o'rinbosari Antonio di Pietro tomonidan boshlangan "Toza qo'llar" politsiyasi operatsiyasi doirasida qilingan.
Mafiya oilasining tuzilishi
● Don (italyancha don, italyancha capomafioso) — oila boshligʻi. Har bir oila a'zosi tomonidan sodir etilgan har qanday "ish" haqida ma'lumot oladi. Don kapo tomonidan saylanadi. Ovozlar teng bo'lgan taqdirda, Donning yordamchisi ham ovoz berishi kerak. O'tgan asrning 50-yillarigacha oilaning barcha a'zolari odatda ovoz berishda qatnashgan, ammo keyinchalik bu amaliyot huquqni muhofaza qilish organlarining e'tiborini tortganligi sababli tark etilgan.
● Kichik boss yoki yordamchi (inglizcha underboss) — donning "o'rinbosari", oiladagi ikkinchi shaxs bo'lib, uni donning o'zi tayinlaydi. Yordamchi barcha kapolarning harakatlari uchun javobgardir. Don hibsga olinsa yoki o'lgan taqdirda, yordamchi odatda harakatlanuvchi donga aylanadi.
● Konsilyer "maslahatchi" (italyancha consigliere) — oila maslahatchisi, don ishonishi mumkin bo'lgan va maslahatini tinglaydigan odam. U nizolarni hal qilishda vositachi bo'lib xizmat qiladi, don va pora olgan siyosiy, kasaba uyushmalari yoki sud xodimlari o'rtasida vositachilik qiladi yoki boshqa oilalar bilan uchrashuvlarda oila vakili sifatida ishlaydi. Konsilyer, qoida tariqasida, o'z "jamoasiga" ega emas, odatda ularning qo'mondonligi ostida faqat bitta "askar" bor. Shunga qaramay, ular oilada sezilarli ta'sirga ega.
● Kaporejim (italyancha caporegime), kapo yoki kapitan — shaharning ma'lum bir hududida jinoiy faoliyatning bir yoki bir nechta turlari uchun javobgar bo'lgan "jamoa" yoki "jangovar jamoa" ("askarlar" dan iborat) boshlig'i va har oy ushbu faoliyatdan olingan daromadlaridan bir qismini boshliqqa beradi. Odatda bir oilada 6-9 ta shunday jamoa bo'lib, ularning har birida 10 tagacha askar bor. Kapo yordamchiga yoki donning o'ziga bo'ysunadi. Kapo bilan tanishtirish yordamchi tomonidan amalga oshiriladi, lekin kapo shaxsan don tomonidan tayinlanadi.
● Askar (inglizcha soldier, italyancha regime) — oilaning eng kenja a'zosi, oilaga foydali ekanligini isbotlaganligi uchun va bir yoki bir nechta kaponing tavsiyasi bilan oilaga qabul qilinadi.
● Sherik (inglizcha associate) — oila a'zosi emas, balki ma'lum bir maqomga ega bo'lgan shaxs. U odatda, masalan, giyohvand moddalarni sotish bo'yicha operatsiyalarda vositachi sifatida ishlaydi, kasaba uyushmasi yoki tadbirkorning poraxo'r vakili sifatida ishlaydi. Italiyalik bo'lmaganlar odatda oilaga qabul qilinmaydi va deyarli har doim sheriklar maqomida qoladilar. "Bo'sh joy" paydo bo'lganda, bir yoki bir nechta kapo foydali sherikni askarlikka ko'tarishni tavsiya qilishi mumkin. Agar bunday takliflar bir nechta bo'lsa va faqat bitta bo'sh o'rin bo'lsa, don nomzodni o'zi tanlaydi.
"O'nta amr"
"Cosa Nostraning o'nta amri" - mafiyaning har bir a'zosi amal qilishi kerak bo'lgan norasmiy qonunlar to'plami. Ushbu hujjat birinchi marta 2007-yil 5-noyabrda Cosa Nostraning nufuzli a'zosi Salvatore Lo Pikkoloni hibsga olish paytida topilgan. U keyinroq ma'lum bo'lishicha, hukumat jilovini avvalgi "cho'qintirgan ota" Bernardo Provenzanodan olgan. Hujjat hibsga olingan shaxsning boshqa ish hujjatlari qatorida charm portfelida saqlangan.
Buyruqlarga quyidagilar kiradi:
1. Hech kim "bizning" do'stlarimizdan biriga kelib o'zini tanishtira olmaydi. Buni boshqa do'stimiz tanishtirishi kerak.
2. Heh qachon do'stlarning xotinlariga yoki erlariga qaramang.
3. O'zngizni politsiya safida ko'rishga yo'l qo'ymang.
4. Klublar va barlarga bormang.
5. Xotiningiz tug'ruq paytida bo'lsa ham, har doim Cosa Nostra ixtiyorida bo'lish sizning burchingizdir.
6. Har doim uchrashuvlarga o'z vaqtida keling.
7. Do'stlarning xotinlari va erlariga hurmat bilan munosabatda bo'lish kerak.
8. Agar sizdan biron bir ma'lumot so'ralsa, to'g'ri javob bering.
9. Siz Cosa Nostraning boshqa a'zolariga yoki ularning qarindoshlariga tegishli bo'lgan pullarni o'zlashtira olmaysiz.
10. Quyidagi shaxslar Cosa Nostraga kira olmaydi: yaqin qarindoshi politsiyada xizmat qilgan; qarindoshi xotiniga yoki hiyonay qilayotgan kishi; o'zini yomon tutadigan va axloqiy tamoyillarga rioya qilmaydigan kishi.
Boshqa manbalarga ko'ra, O'nta Amr an'anaviy tarixga ega emas va Lo Pikkoloning o'zi tomonidan yosh avlodga ko'rsatma sifatida yozilgan.
Dunyoning turli mamlakatlaridagi jinoiy jamoalar
Italiya jamoalari
Cosa Nostra (sitsiliya tilida Cosa Nostra - "bizning ishimiz" deb tarjima qilinadi) - Sitsiliya jinoiy tashkiloti, italyan mafiyasi. Bu atama Mario Pyuzo tomonidan o‘zining “Cho‘qintirgan ota” romanida dunyo bo‘ylab ommalashgan. "Cosa Nostra" atamasi faqat Sitsiliya mafiyasiga, shuningdek, Qo'shma Shtatlardagi Sitsiliyadan kelgan muhojirlarga tegishli. Ular xalqaro jinoiy tuzilmalarni an'anaviy Sitsiliya tuzilmalaridan farqlash uchun ishlatiladi.
Kamorra (neapolcha morra "Morra oʻyini boshligʻi" soʻzidan olingan) - mafiyaga oʻxshash neapol jinoiy tuzilmasi 18-asrda paydo bo'lgan. Italiyaning jinoiy tuzilmalari orasida Kamorra eng qonxo'ri. Kamorraning strategiyasi giyohvand moddalar savdosiga, xususan, kokainga qaratilgan. Guruh Yevropadagi deyarli barcha giyohvand moddalar savdosini nazorat qiladi.
Ndrangeta (yunoncha "jasorat" so'zidan olingan) - Italiyaning eng qashshoq provinsiyasi Kalabriyadan kelib chiqqan yirik italyan uyushgan jinoiy guruhdir. Cosa Nostra va Kamorra kabi mashhur bo'lmasa-da, "Ndrangeta" dunyodagi eng kuchli jinoiy tashkilotlardan biridir: Evrispes tadqiqot instituti uning 2007-yildagi daromadini 47 milliard evroga baholagan.
Saca Corona Unita SCU (italiyancha "Birlashgan Muqaddas Toj" deb tarjima qilinadi) - Italiya janubidagi Apuliya hududidan kelib chiqqan italyan mafiya jinoiy guruhi. Ayniqsa, Brindisi, Lechche va Taranto provinsiyalarida faol. Ushbu nom ostidagi guruh 1970-yillarning boshida Pugliadagi faoliyatini kengaytirishni istagan Kamorra boshliqlaridan biri Rafael Kutolo tomonidan tashkil etilgan. Bir necha yil o'tgach, Kutoloning qulashi bilan guruh Juzeppe Rogoli boshchiligida mustaqil ravishda ishlay boshladi.
Stidda - (italyancha "yulduz" deb tarjima qilinadi) - Sitsiliya mafiozi guruhi, ularning pozitsiyalari an'anaviy ravishda Gela, Agrigento va Kaltanissettada kuchli. Bu nom uning a'zolari o'ng qo'liga chiziladigan besh qirrali yulduz tatuirovkasidan kelib chiqqan.
Boshqa tashkilotlar:
Banda della Magliana (Rim)
Basiliski (Basilicata)
Anonimiya Sarda yoki Anomia Sequestri (Sardiniya)
Mala del Brenta (Venetsiya)
Italiya Amerika jamoalari
1. Bonanno oilasi
2. Gambino oilasi
3. Jenoveze oilasi
4. Kolombo oilasi
5. Lukkeze oilasi