ലോകത്തിലെ ആദ്യത്തെ മരഉപഗ്രഹം
അന്തരീക്ഷ മലിനീകരണത്തിന് ഒരു പരിഹാരമായി ജപ്പാനിൽ നിന്നുള്ള ഗവേഷകർ ലോകത്തിലെ ആദ്യത്തെ മരംകൊണ്ടുള്ള ഉപഗ്രഹം (wooden satellite) വിക്ഷേപിച്ചു. ക്യോട്ടോ യൂണിവേഴ്സിറ്റിയും സുമിറ്റോമോ ഫോറസ്ട്രിയും ചേർന്നാണ് 'ലിഗ്നോസാറ്റ്' (LignoSat) എന്ന ഈ കുഞ്ഞൻ ഉപഗ്രഹം വികസിപ്പിച്ചത്. ബഹിരാകാശ പര്യവേഷണങ്ങളിൽ മരം പോലുള്ള സുസ്ഥിരമായ വസ്തുക്കൾ ഉപയോഗിക്കുന്നതിന്റെ സാധ്യതകൾ പരിശോധിക്കുക എന്നതാണ് ഇതിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യം.
ലിഗ്നോസാറ്റ് നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത് ജാപ്പനീസ് മരംകൊണ്ടാണ്. ഹോനോക്കി (Honoki) എന്നറിയപ്പെടുന്ന മരം (ഒരുതരം മഗ്നോളിയ) ആണ് ഇതിനായി തിരഞ്ഞെടുത്തത്. അന്താരാഷ്ട്ര ബഹിരാകാശ നിലയത്തിൽ (ISS) നടത്തിയ 10 മാസത്തെ പരീക്ഷണങ്ങൾക്ക് ശേഷമാണ് ഈ മരം ഏറ്റവും അനുയോജ്യമാണെന്ന് കണ്ടെത്തിയത്.
ഈ ഉപഗ്രഹം ഒരു ക്യൂബ്സാറ്റ് (CubeSat) ആണ്, ഇതിന് ഏകദേശം 10 സെന്റീമീറ്റർ വലിപ്പവും 900 ഗ്രാം ഭാരവുമുണ്ട്. പരമ്പരാഗത ജാപ്പനീസ് കരകൗശല വിദ്യകൾ ഉപയോഗിച്ച് സ്ക്രൂവോ പശയോ ഇല്ലാതെയാണ് മരപ്പലകകൾ കൂട്ടിച്ചേർത്തിരിക്കുന്നത്. ഇതിൽ സാധാരണ ലോഹ ഘടനകളും ഇലക്ട്രോണിക് ഘടകങ്ങളും ഉണ്ട്.
സാധാരണ ലോഹ ഉപഗ്രഹങ്ങൾ ഭൂമിയിലേക്ക് തിരിച്ചിറങ്ങുമ്പോൾ അലൂമിനിയം ഓക്സൈഡ് പോലുള്ള ദോഷകരമായ കണങ്ങൾ അന്തരീക്ഷത്തിൽ നിക്ഷേപിക്കാറുണ്ട്. എന്നാൽ, മരം കൊണ്ടുള്ള ഉപഗ്രഹങ്ങൾ അന്തരീക്ഷത്തിൽ പ്രവേശിക്കുമ്പോൾ പൂർണ്ണമായി കത്തി നശിക്കുകയും അതുവഴി മലിനീകരണം കുറയ്ക്കുകയും ചെയ്യുമെന്നാണ് കരുതുന്നത്.
2024 നവംബർ 5-ന് സ്പേസ് എക്സിന്റെ ഫാൽക്കൺ 9 (Falcon 9) റോക്കറ്റിൽ ഇത് അന്താരാഷ്ട്ര ബഹിരാകാശ നിലയത്തിലേക്ക് വിക്ഷേപിച്ചു. 2024 ഡിസംബറിൽ ഇതിനെ ഭ്രമണപഥത്തിൽ വിന്യസിക്കുകയും ചെയ്തു.
ബഹിരാകാശത്തിലെ തീവ്രമായ താപനില മാറ്റങ്ങളെയും (ഏകദേശം $-100^\circ$C മുതൽ $100^\circ$C വരെ) വികിരണങ്ങളെയും ഈ മരം എങ്ങനെ നേരിടുമെന്ന് ഗവേഷകർ പഠിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്.
ഈ പദ്ധതി വിജയിച്ചാൽ, ബഹിരാകാശ മാലിന്യം (space junk) കുറയ്ക്കുന്നതിനും ഭാവിയിൽ ചന്ദ്രനിലും ചൊവ്വയിലും മനുഷ്യവാസത്തിനായി മരം കൊണ്ടുള്ള വാസസ്ഥലങ്ങൾ നിർമ്മിക്കുന്നതിനും ഇത് വഴി തുറക്കും. സുസ്ഥിരമായ വസ്തുക്കൾ ബഹിരാകാശ ദൗത്യങ്ങളിൽ ഉപയോഗിക്കുന്നതിൽ ഒരു വലിയ മുന്നേറ്റമാണ് ലിഗ്നോസാറ്റ്.