പക്ഷികൾക്കും മുൻപേ പറന്ന ‘ടെറോസോർ’
ദിനോസറുകൾ ഭൂമിയിൽ അടക്കിവാണിരുന്ന കാലഘട്ടത്തിൽ, ആകാശത്ത് തങ്ങളുടെ ആധിപത്യം സ്ഥാപിച്ചിരുന്ന ഒരു കൂട്ടം ജീവികളുണ്ടായിരുന്നു – അവയാണ് ടെറോസോർ (Pterosaurs). പലപ്പോഴും ദിനോസറുകളായി തെറ്റിദ്ധരിക്കപ്പെടാറുണ്ടെങ്കിലും, ടെറോസോറുകൾ യഥാർത്ഥത്തിൽ ദിനോസറുകളായിരുന്നില്ല. അവ ദിനോസറുകളുടെ അടുത്ത ബന്ധുക്കളായ, പറക്കാൻ കഴിവുള്ള ഉരഗങ്ങളായിരുന്നു.
ട്രയാസിക് കാലഘട്ടത്തിന്റെ അവസാനത്തിൽ (ഏകദേശം 228 ദശലക്ഷം വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ്) ഉത്ഭവിച്ച്, ക്രിറ്റേഷ്യസ് കാലഘട്ടത്തിന്റെ അവസാനം (ഏകദേശം 66 ദശലക്ഷം വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ്) ദിനോസറുകൾക്കൊപ്പം വംശനാശം സംഭവിച്ചവയാണ് ടെറോസോർ. ഇവ ഭൂമിയിൽ ഏകദേശം 160 ദശലക്ഷം വർഷത്തോളം നിലനിന്നിരുന്നു.
ടെറോസോറുകളുടെ ഏറ്റവും ശ്രദ്ധേയമായ സവിശേഷത അവയുടെ ചിറകുകളാണ്. ഇവയുടെ ചിറകുകൾ പക്ഷികളെപ്പോലെ തൂവലുകളാൽ നിർമ്മിതമായിരുന്നില്ല. പകരം, കൈവിരലുകളിലൊന്ന് (നാലാമത്തെ വിരൽ) വളരെ വലുതായി വളർന്ന് ശരീരവുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന ചർമ്മസ്തരത്താൽ (patagium) നിർമ്മിതമായിരുന്നു. ഈ ചർമ്മം പേശികളാലും രക്തക്കുഴലുകളാലും താങ്ങപ്പെട്ടിരുന്നു, ഇത് പറക്കുന്നതിന് ആവശ്യമായ കരുത്തും വഴക്കവും നൽകി.
ടെറോസോർ വലുപ്പത്തിൽ വലിയ വൈവിധ്യം പുലർത്തിയിരുന്നു. ചിലത് ഒരു കുരുവിയോളം ചെറുതായിരുന്നെങ്കിൽ, ചിലത് ഒരു ചെറിയ വിമാനത്തോളം വലുതായിരുന്നു. ക്വെറ്റ്സാൽകോറ്റ്‌ലസ് (Quetzalcoatlus) എന്ന ടെറോസോർ ഭൂമിയിൽ ഇന്നേവരെ ജീവിച്ചിരുന്നതിൽ വെച്ച് ഏറ്റവും വലിയ പറക്കും ജീവിയായിരുന്നു. അതിന്റെ ചിറകുവിരിപ്പ് ഏകദേശം 10-11 മീറ്റർ വരെയായിരുന്നു!
അവയുടെ എല്ലുകൾ പൊള്ളയായതും ഭാരം കുറഞ്ഞതുമായിരുന്നു, ഇത് പറക്കുന്നതിന് അവരെ സഹായിച്ചു. പ്റ്റെറോസറുകൾക്ക് നീണ്ട കൂർത്ത കൊക്കുകളും ചിലതിന് പല്ലുകളും ഉണ്ടായിരുന്നു. അവയുടെ ആഹാരരീതിയും വ്യത്യസ്തമായിരുന്നു; മത്സ്യങ്ങൾ, ഷഡ്പദങ്ങൾ, ചെറിയ ഉരഗങ്ങൾ എന്നിവയെല്ലാം അവയുടെ ആഹാരത്തിൽ ഉൾപ്പെട്ടിരുന്നു.ടെറോസോറുകൾ ലോകത്തിന്റെ പല ഭാഗങ്ങളിലും ജീവിച്ചിരുന്നു. കടൽത്തീരങ്ങൾ, തടാകങ്ങൾ, നദികൾ എന്നിവിടങ്ങളിലാണ് ഇവ കൂടുതലും കണ്ടുവന്നിരുന്നത്, കാരണം ഇവയുടെ പ്രധാന ആഹാരം മത്സ്യങ്ങളായിരുന്നു.
ഇവയെക്കുറിച്ച് പറയുമ്പോൾ ഓർക്കേണ്ട ഒരു പ്രധാന കാര്യമുണ്ട്: ടെറോസോറുകൾ ദിനോസറുകൾ ആയിരുന്നില്ല. ദിനോസറുകൾ പ്രധാനമായും കരയിൽ ജീവിച്ചിരുന്ന ഉരഗങ്ങളായിരുന്നു. ടെറോസോറുകൾക്ക് പറക്കാൻ സാധിക്കുമെന്നതായിരുന്നു ഇവ തമ്മിലുള്ള പ്രധാന വ്യത്യാസം. ഇവ രണ്ടും ആർക്കോസോർ (Archosaur) എന്ന വിഭാഗത്തിൽപ്പെട്ട ജീവികളായിരുന്നെങ്കിലും, വ്യത്യസ്ത ശാഖകളിലായിരുന്നു ഇവയുടെ പരിണാമം.
ടെറോസോറുകൾ ഭൂമിയിലെ ആദ്യത്തെ പറക്കും കശേരുക്കളാണ് (vertebrates). പക്ഷികളും വവ്വാലുകളും പറക്കാൻ തുടങ്ങുന്നതിന് ദശലക്ഷക്കണക്കിന് വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പാണ് ഇവ ആകാശത്ത് തങ്ങളുടെ സാന്നിധ്യം അറിയിച്ചത്. പരിണാമപരമായി പറക്കാനുള്ള കഴിവ് എങ്ങനെ വികസിച്ചു എന്നതിനെക്കുറിച്ചുള്ള വിലപ്പെട്ട വിവരങ്ങൾ പ്റ്റെറോസറുകളുടെ ഫോസിലുകൾ നൽകുന്നു.
ഈ ആകാശത്തിലെ ദിനോസർ ബന്ധുക്കൾ, ഭൂമിയുടെ ചരിത്രത്തിലെ അത്ഭുതകരമായ ഒരു അധ്യായമാണ്.